Privacy

Het internet kwam met de belofte van gratis informatie, voor iedereen overal beschikbaar. Zowaar een mooi vooruitzicht. Maar gratis bleek een verkeerde voorstelling van zaken. We betalen een prijs, en die prijs bleek hoog. Dankzij het internet kregen we een nieuw betaalmiddel: je rekent af met persoonlijke gegevens. In de zoektocht naar waardevolle data werd het vertrouwen in de media als eerste geslachtofferd en weten we steeds minder vaak of we een bron wel kunnen vertrouwen. De vermenging van redactie en commercie is een gevaarlijke cocktail gebleken. 

Hoe kunnen we controle houden op bedrijven als Facebook en hun algoritmes, terwijl ze moeilijk te begrijpen zijn en steeds complexer worden? Door ons niet te laten afschrikken door de wiskunde, maar terug te gaan naar de basis, en eerlijke en rechtsvaardige ontwerpprincipes vast te stellen waaraan ontwikkelaars zich moeten houden. Technologie is niet neutraal: het is tijd voor een nieuwe normaal. In dit artikel bespreek ik vijf 'eerlijke' principes waarmee we Facebook en de zijnen onder controle kunnen houden.

"Hoe moeten we na 25 mei omgaan met onze social media-campagnes?" Deze vraag werd me onlangs gesteld door het Ministerie Algemene Zaken, met het oog op de nieuwe Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), ook wel bekend als GDPR. De vraagstelling is eigenlijk heel vanzelfsprekend, maar door dat in het perspectief van de overheid te plaatsen, leidde het me toch naar enkele verrassende gedachten. Dit geeft een bredere blik op omgang met privacy-gevoelige data van consumenten.

Arjen Lubach deed afgelopen zondag in zijn tv-programma 'Zondag met Lubach' een oproep aan Nederland om massaal Facebook te verlaten. Met het event Bye Bye Facebook wil hij zoveel mogelijk mensen aansporen om vandaag om 20.00 uur hun Facebook-profiel te verwijderen. Voor veel organisaties vormt dit sociale netwerk een belangrijk onderdeel van hun social media-strategie. Wat zijn voor hen de gevolgen als écht iedereen Facebook verlaat?

Met enige verbazing heb ik dit weekend gekeken naar Zondag met Lubach. Ik zag zijn publieke oproep om Facebook gedag te zeggen. We moeten ermee stoppen en aankomende woensdag is de dag. Arjen Lubach bespeelt wekelijks de sentimenten. Als een ware populist voelen hij en zijn team precies waar het ongenoegen zit en spelen daar handig op in. Deze keer was Facebook aan de beurt.

Boos en verontwaardigd. Dat waren de reacties in de media op de praktijken van marketingbedrijf Cambridge Analytica. Het bedrijf verzamelde de persoonsgegevens van duizenden Facebook-gebruikers en gebruikte die tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen om kiezers te beïnvloeden door gerichte boodschappen te sturen en in te spelen op angst en onderbuikgevoelens. Dit leidde uiteindelijk tot felle kritiek op Facebook, dat die praktijken mogelijk had gemaakt. Er kwam zelfs een anti-Facebookbeweging op gang: prominenten als Elon Musk zegden hun account op. De zondebok leek gevonden.

Ons gezonde verstand is nog lang niet toereikend om ons digitale gedrag tegen te spreken, daarom hebben marketeers en adverteerders regels nodig. Betere en vooral hardere afspraken. Als het kan morgen, maar liever vandaag. 

Als een groot fan van de tv-serie 'Homeland' heb ik de berichtgeving over de vermeende Amerikaanse verkiezingsfraude op de voet gevolgd. Alle ingrediënten die ook maken dat ik zo graag naar 'Homeland' kijk, zijn daarin aanwezig: een controversiële president die onverwachts de verkiezingen wint, geruchten van verkiezingsfraude en manipulatie, informatie-oorlogsvoering en de rol van social media. Het lijkt erop dat de illegaal verkregen Facebook-data die is ingezet tijdens de verkiezingscampagne van Donald Trump, een grote impact gaan hebben op het beleid van Facebook.

In de discussie over Cambridge Analytica wordt ook volop gefulmineerd over ethische grenzen van het marketingvak. Nooit eerder stond het oude Facebook-motto "Move fast and break things" zó scherp tegenover dat van Google: "Don’t be evil". De waarde van je integriteit als marketeer is niet langer een gadget voor de bühne. Het minste dat je kunt doen is aantonen je aan de wet te houden.

Het was de week waarin de digitale dopaminedealers zich achter het oor krabden. De week waarin een handvol social media-predikanten zich razendsnel afkeerden van het eens zo bewierookte Facebook. Ik vond het vreemd om die omslag te zien. Eerst verkocht je social media als de nieuwe marketing-marsroute en nu, nou ja, nu was het allemaal verkeerd. 

Je moet het maar durven: in de week van #DeleteFacebook The Social Conference 2018 houden waarin vooral data en robotisering de hoofdrol hebben. Toch leek de tegenstrijdigheid niemand tegen te staan: (bijna) niemand op de conferentie had zijn Facebook-account gewist, en de dames van de organisatie lieten je niet door het pand lopen zonder je toegangspas te hebben gescand, zodat al je bewegingen van die dag werden gevolgd. Het leek erop dat data verzamelen net zoiets is als pornoblaadjes: niemand leest ze, maar toch worden ze verkocht.

Vero kwam, zag en was ineens razend populair. Althans, als je de headlines op Google moet geloven. Kreten als “Instagram-alternatief” en “Instagram-rivaal” vliegen je om je oren. Vero zou zelfs Facebook in de toekomst voorbij kunnen gaan. De bekende en normaal zo kritische blogsites vallen over elkaar heen. Genoeg reden om zelf maar eens te ontdekken wat deze zogenaamde Facebook-killer allemaal kan.

Waar het internet lange tijd gezien werd als een vrijplaats vol mooie nieuwe initiatieven, beginnen steeds meer mensen zich zorgen te maken. Volkomen terecht, meent Marleen Stikker, oprichter van Waag Society. "Ik denk dat het ongemak is toegenomen. Het gevoel dat er iets niet klopt. Je weet inmiddels dat er oneigenlijk gebruik wordt gemaakt van data en dat er surveillance-programma’s zijn. Dat voelt natuurlijk ongemakkelijk."

Als je niet betaalt voor de dienst ben jij het product. Ik lees die kreet al sinds de opkomst van de grote platformen. Toch wist echt niemand wat het betekende om het product te zijn. Dat niet alleen: er was geen alternatief. Je kon niet betalen voor WhatApp, Facebook of Twitter. Je kan niet betalen voor Snapchat. Google of Bing biedt geen betaaloptie. De contouren van de betekenis dat jij het product bent, worden met de dag duidelijker.

De afgelopen weken hebben we in deze serie laten zien wat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG / GDPR) voor marketeers gaat betekenen. In dit laatste deel nodig ik je uit verder te kijken dan de deadline van 25 mei en de specifieke regels. Want als marketeer kun je juist profiteren van alle voorbereidingen die je organisatie heeft getroffen.