Veroorzaken intelligent agents een platform shift?

Nu zo’n vijftien jaar later is het de topman van Microsoft die denkt dat we aan de vooravond staan van een nieuwe platformshift: de tijd van losse apps is voorbij, SaaS (software as a service) is dood, het tijdperk van AI Agents is aangebroken. Met mogelijk grote gevolgen voor de IT-industrie en de manier waarop we werken.

Intelligente agents

Met de opkomst van artificial intelligence (AI) gaat de wereld van software en apps veranderen: je hoeft nog maar te communiceren met één ‘app’: een intelligente agent. Deze begrijpt wat je bedoelt met hetgeen je typt, toont of zegt. Indien nodig stelt hij nog aanvullende vragen. Vervolgens gaat de agent op zoek naar antwoorden op je vraag.

Hierbij gaat de agent door je hele smartphone, het web, het intranet en de cloud heen, door meerdere apps: overal wordt nodige informatie vandaan gehaald. Na analyse wordt deze vervolgens aan je getoond in een voor jou prettige vorm op een apparaat van je keuze: wat tekst, een tabel met grafiek, artist impression van een idee voor een nieuw product dat je had beschreven, de uitgeschreven en samengevatte notulen van je vergadering, … een audiobericht op je smartphone, je smartwatch, slimme bril of een groot scherm in de vergaderruimte of in de vorm van een podcast of Q&A-gesprek dat je later in de trein via je oordopjes beluistert.

In plaats van te zoeken naar de juiste beschikbare app, uit een aanbod van duizenden, kan een intelligente agent voor jou allerlei taken uitvoeren en automatiseren en deze taken voor je opslaan. De agent zoekt zelf uit hoe hij taken het beste kan automatiseren. Als dat nodig of handig is, kan hij stukjes code programmeren en feitelijk een app maken.

Tijdens het aansturen van de agent en het beschrijven van de opdracht die hij moet uitvoeren, ben je feitelijk bezig met het automatiseren van taken (die je voorheen deels zelfs uitvoerde) en het programmeren van een applicatie (waar je normaal een app-ontwikkelaar voor zou inschakelen).

Bye, bye apps? SaaS is dood?

Op het eerste gezicht lijkt dit het werk van app-ontwikkelaars overbodig te maken. Zijn apps immers niet weinig meer dan een dunne interactieve schil om een database met gegevens? Of ‘slechts’ een gebruikersinterface voor de menselijke invoer van gegevens?

Iedereen kan voortaan ‘ongeschoold’ gebruikmaken van alle toegankelijke data. Dat is niet langer een voorrecht van IT’ers. Gebruikers kunnen hun eigen taken en ‘agents’ gaan ‘bouwen’.

De impact van de komst van AI Agents kan enorm zijn: je hebt als gebruiker geen Microsoft Word meer nodig voor het genereren van teksten, presentaties of beeldverhalen. Het maken kan zonder PowerPoint en het analyseren van financiële gegevens. En deze in overzichtelijke tabellen of grafieken tonen, kan in principe zonder dat een gebruiker die vanuit bijvoorbeeld Excel allemaal zelf instelt. Op je smartphone hoef je niet meer te schakelen tussen meerdere verschillende apps om te krijgen wat je nodig hebt.

Dus SaaS (Software as a Service SaaS) is dood! Met die uitspraak tijdens een ontwikkelaarsconferentie, maakte Satya Nadella, de CEO van Microsoft, veel discussie los in de software-industrie. Om hier alvast op in te spelen en in navolging van de snelgroeiende nieuwkomer Foundry, introduceerde Nadella de Copilot Studio Agent: waarmee gebruikers hun eigen agents kunnen maken.

Dit is een wezenlijke stap. Toch lijkt deze sterk op de no code/ low code-beweging (LC/NC) waarmee aanbieders als ZoHo Creator, Appian, SAP, Amazon, Salesforce en op een lager pitje ook Microsoft en Google, al jaren proberen de ontwikkeling van toepassingen (apps) sterk te vereenvoudigen en te verleggen van app-ontwikkelaars en professionele gebruikers naar gewone gebruikers op de werkvloer. Het is met name interessant voor de grote aanbieders van enterprise software omdat zij daarmee het gebruik van hun eigen (lees: ‘veel te grote’, onderbenutte, dure) platform aanjagen.

Platformstrijd om de gebruiker

Dat brengt ons weer bij de voortdurende concurrentie tussen platforms: het platform dat het meest gebruikt wordt en de meeste gebruikers aan zich weet te binden, wordt doorgaans de nieuwe winnaar.  Zo werd ChatGPT van OpenAI in korte tijd populair door de software gratis en open aan te bieden, zodat gebruikers ermee aan de slag konden gaan en er waarde mee konden gaan creëren. Microsoft en Apple proberen nu door samenwerking met OpenAI en door integratie van ChatGPT, mee te liften op dat succes.

Tegelijkertijd is de grote vraag of de agents toegang zullen krijgen tot alle bronnen die ze willen. Aanbieders van hardware zoals smartphones, slimme koelkasten en luidsprekers, zullen de acties die agents kunnen uitvoeren en de toegang die ze krijgen tot bepaalde data inperken om daarmee de veiligheid en privacy te kunnen waarborgen. Dat zal een belangrijk onderdeel worden van hun nieuwe dienstverlening.

Een nieuw verdienmodel

Verder is de vraag wat het nieuwe verdienmodel wordt. Via de appstores was de verdeling van opbrengsten tussen appontwikkelaars en platformaanbieders jarenlang geregeld. Apps waren bovendien een manier om geld te verdienen via een dunne laag interface om data heen. AI Agents worden de nieuwe interface die toegang wil tot de data.

Er zal opnieuw bekeken en in de markt onderhandeld worden: welke vergoeding krijgen de eigenaren van bepaalde data en apps in ruil voor de toegang die ze verlenen? Of gaan bepaalde spelers elkaars toegang blokkeren?

App-ontwikkelaars gaan spannende tijden tegemoet: hun werk wordt voor een belangrijk deel overbodig doordat AI agents het gaan overnemen of doordat AI agents het voor gewone gebruikers gemakkelijker maken zelf applicaties (geautomatiseerde taken) te gaan ontwikkelen. App-ontwikkelaars zullen heel goed moeten gaan nadenken over hun inhoud (content) en hun toegevoegde waarde. Die zal verder moeten gaan dan een automatiseringslaag bovenop een database, of een leuke interface. Zij zullen eveneens gebruik moeten gaan maken van de nieuwe mogelijkheden. Met hun IT-vaardigheid zijn ze in staat om hier de grenzen verder te verleggen en zowel hun klanten als de platformleveranciers te verrassen. Voorlopig lijken ze nog niet te zijn uitgespeeld.

De vraag in de sector is: komt er een consolidatie in de markt waarbij er slechts ruimte is voor enkele superplatforms, die de miljardenkostende AI-race kunnen bijhouden en de beste AI Agents kunnen trainen? Laten zij dan niet in hun oude valkuil trappen dat ze alles zelf denken te kunnen ontwikkelen. Gebruikers zijn net als app-ontwikkelaars essentiële co-innovatoren die relevantie en waarde creëren op het platform. Het faciliteren van third parties zal een belangrijke sleutel zijn tot het succes van de nieuwe platforms zeker omdat we de mogelijkheden nog maar net aan het ontdekken zijn.