Niet alleen de kijkcijfers voor tv waren de afgelopen weken goed, tijdens de eerste aflevering, ook ging er een schok over de sociale netwerken. Onverwacht heftige verhaalwendingen zijn het handelsmerk van de misdaadserie Penoza. Plotwendingen, zoals het sneuvelen van belangrijke karakters, leidden tot een explosie van emoties op Facebook en een heus condoleanceregister bereikte via social media een publiek van maar liefst 1,3 miljoen mensen. Dit jaar wordt het verhaal voor het eerst ook voortgezet in een app. Met deze vernieuwende vertelvormen ontworstelt KRO-NCRV zich aan de knellende beperkingen van het publieke bestel.
Met dik een miljoen kijkers is de misdaadserie een rots op het wankele NPO3, het net waar bijvoorbeeld de groots opgezette soapserie StartUp grandioos mislukte. De prestatie is des te groter als je nagaat dat op dat moment ook het kijkcijferkanon Heel Holland Bakt en de Nederlandse dramaserie Zwarte Tulp worden uitgezonden.
Dat succes is volgens hoofd digitaal & innovatie Elsa Gorter van KRO-NCRV mede te danken aan de 'strategie aan de voorkant.' Vanuit een heilig geloof zoekt de omroep naar nieuwe wegen om een publiek te bouwen, zegt zij. Anders dan de commerciële zender hebben publieke televisiemakers niets te zeggen over de uitzendtijdstippen van zowel promo's als de serie zelf. Nieuwe media helpen de omroep om liefhebbers van Nederlands drama te boeien en te binden. Tachtig procent van de tienduizenden bezoekers van de app komt terug om het verhaal te volgen.
Innovatieslag
“De media veranderen en er is geen toekomst voor ons als bedrijf als we daarin niet investeren”, stelt Gorter. Ook de journalistieke tak van KRO-NCRV profiteert van de expertise die met dramaseries op social media en met apps is opgedaan. Voor De Monitor worden gemeenschappen rond journalistiek thema's gecreëerd. Standpunt.nl is al jaren een succes mede door z'n crossmediale concept en wordt nu met een 'mobile first'-strategie doorontwikkeld voor jongeren. Maar ook commerciële partijen lijken de innovatieslag aan de 's Gravelandseweg in Hilversum op de voet te volgen. “Na het succes van onze app voor In Therapie kwam RTL met een app voor de zomerstop van Goede Tijden, Slechte Tijden. Dan doen we toch iets goed.”
KRO-NCRV maakte een vliegende start met de app voor de crossmediale jeugdserie Spangas. Sinds die introductie in 2010 is veel ervaring opgedaan met nieuwe vertelvormen. Er worden grenzen verlegd. Het is geen innovatie om de innovatie, zegt Gorter met nadruk. De nieuwe kanalen moeten een aanvulling zijn op het verhaal. De scenes die sneuvelden in de montage op de website knallen, is er niet bij. “Die zijn niet voor niets geschrapt.”
Verhaal uitbreiden
Het doel is het krachtige verhaal van de tv-serie uit te breiden. Barry Atsma die een patiëntendossier voorleest. Een in memoriam bij een uitvaart. Alle content voor de app is origineel, maar het hoeft niet zo duur te zijn als de tv-productie. “Audio is dankzij online weer aan het opkomen als vertelvorm.” En de sleutel tot interactie zijn spelelementen. Zo worden de gebruikers uitgedaagd om met vrienden te speculeren over de verhaallijnen. “Geef aan wat je denkt. Kijk wie er gelijk heeft”, aldus de promovideo.
“Sluit je aan bij het netwerk”, luidt de veelzeggende uitnodiging om de app te downloaden. Het idee is dat het verhaal doorgaat op de app. “Voor het publiek blijven de karakters gewoon levend”, zegt Gorter. Om dat te realiseren, gaat ze in een vroeg stadium aan tafel met betrokkenen, zoals de eindredacteur drama, de hoofdscenarist en producent NL Film. Een blauwdruk voor transmedia-storytelling is er niet: “Bij elk project moeten we een nieuwe route vinden.”.
Van klif naar klif
“Bij Penoza gebruiken we spelelementen die werden ontwikkeld voor Spangas, maar uiteindelijk moeten we ons bij elk element van elke productie steeds afvragen: zit de kijker hier op te wachten? Wat voegt het toe?” Voordat de schrijvers echt aan de slag gaan met het uitwerken van de tv-serie, worden de gaten in het verhaal in kaart gebracht. “We hoppen van klif naar klif, maar we bewaken tegelijkertijd ook de continuïteit.” Ze omschrijft het proces droog als projectmatig en multidisciplinair, maar uit haar woorden blijkt dat spannend en creatief te zijn. “Film en online storytelling zijn twee verschillende werelden, maar uit de wrijving tussen beide ontstaan de mooiste dingen.”
Jeugd bereiken én betrekken
Vanuit Den Haag wordt er soms meewarig gekeken naar de nieuwe verteltechnieken. Enkele politici vinden dat de budgetten voor tv – het zogeheten Geld op Schema – ook daadwerkelijk moet worden gestoken in de videoproductie. Gorter is overtuigd van het strategisch belang. “Facebook is een kanaal om je verhaal zo goed als gratis te vertellen. Met de app bereiken we de jeugd niet alleen, we betrekken hen ook."
"Als publieke omroep hebben we de missie om Nederlands drama hoog te houden. Netflix en HBO tonen aan dat er een markt is, maar het wordt steeds lastiger om een publiek te vinden voor product van eigen bodem. Voor jongeren is het vanzelfsprekend om verhalen te volgen op verschillende platformen. Die zijn interactief. Die verwachten dat ze betrokken worden. Als wij niet voorzien in die behoefte, leren ze alleen de wereld van Selina Gomez kennen. Wij scheppen de gelegenheid om te identificeren met karakters met ons éigen gevoel voor humor en ónze normen en waarden.”
Het volgende digitale project van KRO-NCRV is de iconische titel Spoorloos. “Human interest is een lastig genre”, zegt Gorter. “Het is lastig om de kern aan te wijzen. Waar zit daar precies de behoefte van de kijker? Daarover zijn we in gesprek met makers en kijkers.”
