Reclame: creatief bekroond, effectief beloond?

26 april 2018, 13:00

Merkbouwers zijn acrobaten. Hun vak is één grote balanceeract: tussen wetenschap en praktijk, kennis en intuïtie, hoofd en hart, korte termijn en lange termijn, activatie en emotie, effectiviteit en creativiteit. Dat laatste is een valse tegenstelling. Want uit onderzoek blijkt dat een creatieve campagne bij voorbaat ook effectief is.

Dit artikel werd geschreven door Daan Muntinga, strategy director bij reclamebureau Mensch en auteur van SWOCC-publicatie Brand Metrics that Matter, en verscheen eerder op SWOCC.nl.

Waarom is dit belangrijk om te weten?

Commercials die een creatieve prijs winnen, zijn effectiever dan commercials die geen creatieve prijs winnen. Commercials die een creatieve prijs hebben gewonnen, roepen meer affectieve reacties (emotie) en meer cognitieve verwerking (herinnering) op dan commercials die geen creatieve prijs hebben gewonnen. Maar zijn creatieve prijzen een graadmeter voor effectiviteitsprijzen? Is creatief ook effectief?

Effectiviteitskatalysator

Op basis van zijn onderzoek, in de database van de Britse IPA Effectiveness Awards, concludeerde Peter Field dat creativiteit de impact van strategisch solide campagnes met een factor elf vergroot. Creatieve commercials zijn dus elf keer effectiever dan minder creatieve commercials die geen prijzen winnen. Creativiteit blijkt een superingrediënt. Een effectiviteitskatalysator. Maar kun je ook zeggen dat wat creatief is, ook effectief is? Zou een Lamp tot een Effie moeten leiden?

De grand prix Lamp-winnaar van 2018

De gouden Effie-winnaar van 2017

Een ambigu begrip

Daarvoor moeten we eerst helder krijgen wat creativiteit is. En dat is niet zo eenvoudig. Zoals zoveel begrippen in marketingcommunicatie is het een ambigu begrip. We denken allemaal intuïtief te weten wanneer iets creatief is of niet. Maar als we het moeten definiëren, zeggen we allemaal iets anders.

Strateeg Wouter Boon schreef in 2014 een interessant boek over creativiteit. Hij concludeert dat creativiteit fundamenteel ondefinieerbaar is, omdat er zoveel verschillende manieren en invalshoeken zijn om ernaar te kijken.

De helaas vorig jaar overleden wetenschapper Sheila Sasser – die in een eerder leven reclamemaker was – deed onderzoek naar creativiteit in reclamebureaus. Iets is creatief, stelt ze, als het een onbekende combinatie van bekende ideeën maakt. Maar toegepast op merken en reclame is creativiteit een functie van originaliteit en strategie.

Valt het op? Is het anders?

In een onderzoek dat Sasser samen met collega’s uitvoerde, concludeert ze echter dat creatieve experts die een campagne op creativiteit beoordelen vooral rekening houden met originaliteit: valt het op, is het anders? Zoals de Art Directors Club Nederland (ADCN) stelt op haar website: het gaat om creative excellence, niet om effectiviteit. En dus wordt er geen of weinig rekening gehouden met strategie. Dat roept de vraag op of niet-strategische creativiteit (lees: originaliteit) ook effectief is.

Is creatief, effectief?

Een vorige maand gepubliceerd experimenteel onderzoek geeft hierop een interessant neurowetenschappelijk perspectief. De Taiwanese wetenschappers Wang, Huarng en Chuang vroegen zich af of creatieve advertenties leiden tot hogere reclamewaardering, hogere merkwaardering en hogere productwaardering. Met andere woorden: is creatief, effectief?

Het onderzoek

Als stimulusmateriaal gebruikten zij tijdschriftadvertenties die al dan niet een creatieve prijs hadden binnengesleept – het is niet bekend of Taiwanese creatieven zich ook vooral laten leiden door ‘creative excellence’ of originaliteit. De onderzoekers stelden dertig proefpersonen bloot aan zestig willekeurig geselecteerde advertenties. Effecten werden gemeten aan de hand van hersenactiviteit (middels EEG’s).

Affectief en cognitief

Uit de (vrij complexe) analyses blijkt dat advertenties die een creatieve prijs hadden gewonnen meer affectieve reacties (emotie) en cognitieve verwerking (herinnering) opriepen dan advertenties die geen creatieve prijs hadden gewonnen. De (tentatieve) conclusie is dan: óók zonder strategische overwegingen, leidt creativiteit tot hogere reclame-, merk-, en productattitudes. Met andere woorden: hoe creatiever, hoe effectiever.

Creatieve prijzen zijn geen graadmeter

Afgaande op bovenstaande bevindingen zou je verwachten dat campagnes die creatieve prijzen binnenslepen ook hoge ogen gooien voor effectiviteitsprijzen. Dat is immers wat Field en Wang et al.’s conclusies impliceren. Tussen Lamp en Effie zou lucht noch licht moeten zitten. Maar dat is doorgaans dus niet zo; uitzonderingen daargelaten – zoals de ‘WE x Nina’-campagne die zowel een bronzen Lamp als een bronzen Effie ontving – zijn creatieve prijzen meestal geen goede graadmeter voor effectiviteitsprijzen.

Appels en peren?

Misschien is het appels met peren vergelijken. Het zijn immers andere prijzen, waar andere criteria gesteld worden en andere aspecten belangrijk zijn. Het winnen van een Lamp of een Effie is in meer of mindere mate afhankelijk van de mening van een jury. Toch lijkt creativiteit meer effectiviteit dan het zelf wil toegeven, en vice versa. Rest de vraag hoe je meer effectiviteit in de creativiteitsprijzen kunt brengen – de ADCN introduceerde in 2017 een prijs voor creatieve strategie – en meer creativiteit in effectiviteitsprijzen.

De oplossing?

Kwestie van de juiste metrics. Laat ik daar voor SWOCC een workshop over verzorgen, op 12 juni (en op 11 juni voor de Effie Campus), op basis van het boek Brand metrics that matter.

Het volledige artikel van Wang, Huarng, & Chuang is getiteld ‘Right fronto-temporal EEG can differentiate the affective responses to award-winning advertisements’. Het artikel is verschenen in het International Journal of Neural Systems (2018), 28(3), 1-16. Je vindt het artikel hier (betaald).

Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie (SWOCC) doet fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op het gebied van merken en communicatie. Deze kennis maakt SWOCC toegankelijk voor de praktijk, bijvoorbeeld door het uitbrengen van publicaties, het organiseren van lezingen en het schrijven van blogposts: via dit account zullen onderzoekers, docenten en andere schrijvers hun kennis over marketing delen. De stichting is in 1995 opgericht op initiatief van Giep Franzen en is gelieerd aan de afdeling Communicatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Meer SWOCC? Ga naar swocc.nl of volg ons via @SWOCC_NL

Categorie
Tags

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!