Quantumtechnologie ontcijferd: wat moet jij er nu al van weten?

Dankzij quantum computers wordt het mogelijk om complexe berekeningen te maken met zwak gecorreleerde data, of anders gezegd: in het meten en voorspellen rekening te gaan houden met veel meer factoren dan tot nu toe mogelijk was. Zo kan de werkelijkheid dichter benaderd worden. En door de snelheid van berekenen kan er (bijna) real-time inzicht ontstaan van een situatie, een voorspelling gedaan worden van de ontwikkeling, en dus sneller gehandeld worden.

Toekomstverkenning

Nederland investeert, net als de Verenigde Staten, China en Europa fors in de ontwikkeling van quantumtechnologie. Eerder schreef ik hierover.

Het afgelopen jaar verkenden onder andere drinkwaterbedrijf Evides, luchtvaartmaatschappij KLM en Rijkswaterstaat met de mogelijkheden van quantumtechnologie met hulp van kennispartners zoals de Universiteit van Amsterdam en TNO.

Uit de verkenning (zie hier een link naar het rapport) kwamen diverse toepassingen naar voren waarbij QT, en dan vooral quantumcomputers en quantumsensoren voor belangrijke doorbraken kunnen gaan zorgen.

Drie toepassingen

Stel je voor dat je de voortdurend de waterkwaliteit kunt meten en direct kan detecteren als er verontreinigd water aan komt, bijvoorbeeld door een lozing van een bedrijf of een schip dat een ongeluk heeft gehad? Als drinkwaterbedrijf dat afhankelijk is van rivierwater, waarvan de kwaliteit flink kan schommelen, kun je dan nog gerichter inspelen met de mate van waterzuivering.

Of stel dat je als luchtvaartmaatschappij sneller en flexibeler kunt inspelen op storingen, vertragingen en pandemieën omdat je het beschikbare personeel snel kunt herverdelen over de vele vliegverbindingen? Hiermee zou je ook het dienstrooster van je personeel flexibeler kunnen maken met meer ruimte om op het laatste moment vrij te nemen vrij te nemen bijvoorbeeld als een kind ziek is of als er mooi weer op komst is.

En stel dat je in een alsmaar drukker wordend land filevorming kunt voorkomen doordat je al het verkeer veel nauwkeuriger kunt meten, rekening kunt houden met lokale omstandigheden, zoals het weer, en dankzij geavanceerde berekeningen kunt voorspellen hoe verstoringen of veranderingen kunnen gaan leiden tot opstoppingen – en daarop dan kunt ingrijpen.

Organisatorische uitdagingen

Zo’n toekomstverkenning van de technologische mogelijkheden, technology assessment in vakjargon, is uiterst leerzaam. Het maakt organisaties zich bewust van de voorwaarden en uitdagingen waarmee ze te maken krijgen, zoals het structureren van beschikbare data in de organisatie, zodat deze geschikt zijn voor de quantumalgoritmes. Het geeft ook de mogelijkheid om vroegtijdig te gaan werken aan kennisopbouw en het vormen van allianties en samenwerkingsverbanden. Tevens komen nieuwe marktkansen en bedreigingen van bestaande business naar voren.

Daarnaast levert de technologie ook nieuwe ethische dilemma’s op. Op het moment dat je real-time emissies kunt meten of incidenten kunt detecteren, kun je ook direct ‘zien’ wie de veroorzaker is en dus ook aansprakelijk gesteld zou kunnen worden. Dit kan partijen schuw maken om deel te nemen of om samen te werken. Er is groot vertrouwen en solidariteit nodig tussen de samenwerkende partijen en een besef van een groter gezamenlijk belang, zoals veilig drinkwater en minder files. De openheid en transparantie die veel nieuwe technologie, waaronder QT beloven, is daarom niet zozeer een wensbeeld maar kan voor menigeen een doemscenario zijn.

QT nog volop in ontwikkeling: er worden regelmatig nieuwe technologische doorbraken gemeld maar er zijn regelmatig ook tegenvallers. Het kan nog enkele decennia duren voordat de hierboven genoemde toepassingen volledig realiseerbaar zijn. Toch is het pad op weg naar de toekomst ingezet en zijn stukjes ervan al realiseerbaar met de technologie van vandaag. Het is dus belangrijk om de ontwikkelingen goed te blijven volgen, op kleine schaal te gaan experimenteren en over enkele jaren opnieuw een technology assessment te doen.