Economisch weerbericht (139): Digitale daadkracht nu!

20 augustus 2011, 06:27

Wat is de overeenkomst tussen de US-downgrading van Standard & Poor’s en de schending van onder meer het Nederlandse luchtruim door Russische bommenwerpers? Misschien gewoon wel afgesproken werk. Zo van: beste vrienden, help ons alsjeblieft om onze relevantie te bewijzen. Want laten we wel wezen: de FED en de banken, creditraters incluis, zijn natuurlijk twee handen op dezelfde buik. En ook in het internationale militaire circuit is het allemaal ons kent ons. Ligt het dus niet eigenlijk voor de hand, dat Obama daar, via Bernanke, en Hillen hier, via Van Uhm, het stiekem op een akkoordje hebben gegooid met hun vermeende tegenstrevers? Opdat de Amerikaanse president en de NATO het gevaar van bezuinigen zonder te investeren breed konden uitmeten? Dat thema is op alle fronten nu de grootste zorg. Met name omdat het volk openlijk begint te muiten. De alarmerende groei van autobranden in Berlijn was voor Merkel aanleiding om publiekelijk de hoop uit te spreken, dat er in Duitsland geen Engelse toestanden zullen komen. De oplossing? Bezuinigen én zinvol investeren! Zonder digitale daadkracht gaat dat niet.

Duizenden miljarden laten we liggen

Google heeft het laatst nog voorgerekend. Als Amerika niet onmiddellijk overstapt op schone energie, dan laat het land zo maar een paar biljoen (trillion) dollars liggen. Maar er moet wel wat worden geïnvesteerd. En waar haal je dat nou weer zo gauw vandaan, gegeven de toenemende financieel-economische malaise? Nouriel – Dr Doom – Roubini weet het al bijna zeker en ook Morgan-Stanley zegt, dat Europa en Amerika er vlakbij zijn: nog een keer een flinke recessie. In Nederland staan we, op weg naar Prinsjesdag, ten minste voor kordate doorvoering van de beoogde 18 miljard aan bezuinigingen. Mijn tip is toch echt: neem daadkrachtig en beheerst vooral ook de digitale vlucht naar voren.

Cultuurclashes

En het volk? De commons morren niet langer, ze muiten. Dat is van alle tijden. Voorstanders zeggen steevast, dat opstandelingen sociaal-economische outcasts zijn. Tegenstanders houden het op een structureel gebrek aan moraal. Beide is waar, want welvaart, welzijn en moraal gaan altijd hand in hand. En natuurlijk: Zuerst kommt das Fressen und dann die Moral, zoals Bertolt Brecht in het Grote Depressie-jaar 1931 in zijn Dreigroschenoper al memoreerde. De vraag of er voor de commons, voor het grote publiek, voldoende te consumeren valt – aan eten, werk, huisvesting, opleiding, maatschappelijke participatie – is een politieke en van alle tijden: The Story of Mankind. Die vraag, dat verhaal, gaat over empowerment, namelijk: kan het grote publiek beschikken over voldoende Fressen, opdat er een Moral kan volgen die zorgt dat cultuurclashes niet onwenselijk hoog oplaaien?

Tijdens de Britse rellen van augustus 2011 zat Labour-leider Ed Milliband op het eerste en premier David Cameron op het tweede spoor. Iedereen is het erover eens: stevige dialogen en een zekere animositeit zijn toegestaan. Maar cultuurclashes mogen niet onnodig hard uit de hand lopen, zoals bijvoorbeeld – er zijn nog duizenden andere – in de Britse commons-oproeren van 1381 en 2011. Over een tijdsspanne van 630 jaar had het ongenoegen aan commons-zijde in beide gevallen dezelfde wortels: je buitengesloten weten; sociaal-economisch de outcast zijn.

Een vroeg en een recent voorbeeld van Commons of England-oproer

June 1381The Commons of England Rebelled against the Noblemen

There fell in England great mischief and rebellion of moving of the common people, by which deed England was at a point to have been lost without recovery. There was never realm nor country in so great adventure as it was in that time, and all because of the ease and riches that the common people were off, which moved them to this rebellion. The disorderly crowds marched towards London, carrying banners announcing: “We are the Commons of England now.” [. . .] They broke into the houses, looting and burning.

August 2011The Facebook and BlackBerry Messenger Riots
—Godsboy wrote:

You forget we are the commons and are treated by the elite as an under class, dare I say, a sub species to be shown their station in life and always to be kept there.
—And Labour leader Ed Milliband humbly admitted via Twitter:

“Too often we have sent a message from the top to the bottom of society that says: anything goes, you are in it for yourself.”

Het outcast-gevoel is door de geschiedenis heen steeds een belangrijke oorzaak van vredelievend en agressief protest, maar om de meest uiteenlopende redenen streven groepen en individuen ernaar om ten koste van elkaar meer controle te krijgen over het complex van behoeftenvervulling, machtsverhoudingen, normen en waarden. Controle over Fressen en Moral kortom. In elke denkbare setting zijn in elk geval altijd de volgende spelers actief: Het Systeem, steevast in de rol geduwd van bron van alle ellende, met Tegenculturen – de hardliners, die uit zijn op confrontatie – aan de ene kant, en Sociale Subculturen aan de andere kant. De laatsten hebben meer de rol van systeemgedogers.

Crises en post-pc-empowerment

Vandaag de dag zijn er twee unieke cultuurclash-katalysatoren. Enerzijds het maatschappelijk-financieel-economisch-ecologische crisiscomplex waarin we ons bevinden en anderzijds de mondige-mediacombinatie van web, mobiel en apps. Dit trio is de top van een perfecte tornado. Het vervult tegenwoordig de rol van ons universele digitale Personal Standard Equipment.

De hamvraag is nu: empowert dat ons voldoende in positieve zin? Met name in deze crisistijd? Zal nieuw digitaal gedrag, dat grotendeels nog ontwikkeld moet worden, kunnen voorkomen dat de cultuurclashes in het post-pc-tijdperk onaanvaardbaar uit de hand vanwege de schaduwzijde van datzelfde digitale gedrag? Die donkere kant ligt overal op de loer. Denk aan cybercrime, aan militant hacktivisme van groepen als Anonymous, aan staatsgeleide cyberattacks op militaire doelen, overheden en bedrijfsleven, en last but not least aan het straatoproer – terecht of onterecht – van commons die zich onderdrukt voelen.

Onder het post-pc-empowerment van 2005 naar pakweg 2015 verstaan we het volgende: de ontwikkeling van de oorspronkelijke zogenaamde “Smartphones” via Web+Mobile+Apps naar uiteindelijk Smart Web/App Ecosystems in een positieve Digital Commons-setting. Die “Smartphones” waren de onhandige minitoets-devices waartegen Apple zijn iPhone richtte, en waarmee het post-pc-tijdperk daadwerkelijk begon.

Het ideaal van Digital Commons is hier synoniem met de betrokken stakeholders in een bepaalde setting – individuen, groepen, organisaties – plus het digitale gemeengoed waarvan ze zich bedienen. De volgende figuur geeft de post-pc-empowerment-trend weer, samen met de rollen van de verschillende genoemde partijen.

Overal strijden Het Systeem en hacktivistische Sub- en Tegenculturen met elkaar. Denk aan Wikileaks en aan Anonymous. Tevens voert Het Systeem de discussie met meer Sociale Subculturen. Denk aan bloggers, forums en Twitterazzi. De ambitie is om op afzienbare termijn – 2015, 2020? – te komen tot een Digital Commons-ideaal. Dan, zo is de bedoeling, zullen we met slimme digitale toepassingen de angel uit veel controverses hebben gehaald om een gezonde groei van welvaart en welzijn te herstellen. De hele dynamiek is steeds fluïde. In bepaalde gevallen zal Het Systeem zich meegaand, bereidwillig en soms zelfs proactief opstellen. Dat zal de transitie naar een Digital Commons-situatie bespoedigen. Maar in andere gevallen zal de moeite die de digitaal empowerde Tegen- en Subculturen met Het Systeem hebben misschien zo hoog oplopen, dat de tegenhangers de handen ineen slaan, althans grote sympathie voor elkaar opvatten, om verandering te bewerkstelligen.

De ondersteuning van Wikileaks door het militante Anonymous is hier een voorbeeld van. Merk op, dat Anonymous zich de status van boze Counter Commons aanmeet. De nieuwe legionairs, soldaten uit het volk: een verpletterend vreemdelingenlegioen. Door de transparantie die het post-pc-empowerment met zich meebrengt – nog meer dan in de Web 2.0-tijd – zullen alle cultuurclash-processen een spiegel voor elkaar zijn. Digitale militanten en anarchoterroristen beseffen het al lang als geen ander: digitale daadkracht, nu! Zij gaan ervoor: lang leve de ontwrichting! Een trend om terdege rekening mee te houden.

Positieve grondhouding gewenst

Voor al te groot optimisme moet worden gewaakt, maar individuen, communities en organisaties die met intelligente post-pc-toepassingen een positieve bijdrage beogen te leveren, verdienen vanzelfsprekend speciale aandacht. Met name IBM met zijn Smarter Planet-campagne en Climate Group/GeSI/McKinsey met SMART 2020.

In het essay Culture Clash and the Road to World Domination, dat begin 1999 verscheen in het tijdschrift IEEE Software, voerde auteur Greg Perkins deze digitale Don’t Be Evil-houding terug op de normen en waarden van de open-source-beweging:

“Open-source pioneer and evangelist Eric Raymond identified the hacker culture at the core of open source as being a “gift economy” rather than an “exchange economy.””

Als motto boven zijn stuk gebruikte Perkins het volgende veelzeggende citaat van de toenmalige NEC-voorman Tadahiro Sekimoto, die ook voorziter was van het Japanse Instituut voor Internationale Sociaal-Economische Studies:

“Those who will be able to conquer software will be able to conquer the world.”

Zo is het precies. Uiteindelijk gaat het om de e-mpowerment van nieuw en slim digitaal gedrag in deze turbulente tijd, die vol zit met onberekenbare maar ook hoopvolle cultuurclash-katalysatoren. Verschillende soorten mondiale crises enerzijds en anderzijds de combinatie van het web, mobiele schermdevices en apps. Native apps en web apps. De focusvraag is daarom steeds, voor elke afzonderlijke situatie, of die e-mpowerment, of dat nieuwe, slimme digitale gedrag kan worden gerealiseerd. En zo ja, of het zijn vruchten zal afwerpen. Of blijven we achter de feiten aanhollen?

Mochten we een eind in die richting komen, dan zullen uiteindelijk zelfs de Digital Commons, als een nieuw systeem, weer blootstaan aan kritiek. Het idee is, dat de cultuurclashes dan in elk geval minder hard zullen zijn. Aardige aanname, maar zulks staat allemaal nog maar helemaal te bezien.

Jaap Bloem
Research Director Sogeti/VINT bij Sogeti/VINT

Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.

Categorie
Tags

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!