Economisch weerbericht (65): Terug naar oude grenzen

8 januari 2010, 09:58

Job Cohen wil ze beroven van hun fancy gympen: de overvallers die de hoofdstad teisteren. Job is het beu: we moeten ze maar pakken waar ze het het meeste voelen. Echt een teken van recessie. Meer dan hun gympen hebben die sloebers ook niet.

De Japanse premier heeft als hoogste prioriteit om in zijn land een dubbele dip te voorkomen, maar alweer heeft de deflatie knalhard toegeslagen. Nog zo’n teken van recessie, deze eerste werkweek.

IJsland krijgt een referendum over Icesave. De 300.000 inwoners—200k minder dan de paupers van Parijs ten tijde van de Franse Revolutie—zijn niet bereid om op te draaien voor wat een Britse boef hun met een internetbank heeft geflikt. Recessie dus.

De Grieken rammelen om financiële hulp aan de poorten van de ECB. Die kunnen daar niet aan beginnen. Straks staat België op de stoep, en Italië. Nyenrode-hoogleraar René Tissen schreef het eind vorig jaar:

“In Amerika wordt momenteel overwogen om een schuldplafond in te stellen, maar dat zou in Europa onmiddellijk tot het faillissement van de aangesloten landen leiden. Ook Nederland. Feit is dat we niet langer over een maatstaf beschikken om de financiële gezondheid van een land te kunnen beoordelen.”

Deze week lees ik van hem het volgende:

“Kan het proces van economische neergang gestopt worden, als we niet tegelijkertijd accepteren dat we schoksgewijs (maar niet paniekerig) op een veel lager welvaartsniveau terecht zullen komen? Mijns inziens moeten we eerst terug naar af. Om dan de draad weer op te kunnen pikken.”

Zo klaar als een klontje is dat, en het kan ook makkelijk. In de economie is de volgende Kondratieff de rode draad van Ariadne, maar die hebben we nu nog even niet, want ze moet nog gesponnen worden.

Wat te doen? Minderen. Zo luidt de kop in de eerste editie van het huis-aan-huis-blad De Trompetter/Maas en Mijn. In zijn nieuwjaarstoespraak zei burgemeester Sjraar Cox dit:

“In de komende periode zal het debat vooral gaan over waar we moeten minderen. Tijd voor ferme keuzes dus. Geen prettige boodschap vlak voor de verkiezingen. Hierbij past een oproep aan alle politieke partijen om in de verkiezingstijd geen verwachtingen te wekken, die vanwege dit slechte financieel perspectief niet waargemaakt kunnen worden.”

Maak u op voor revolutie in uw achtertuin. Helemaal aan de andere kant van het bestuurlijke spectrum wil de Europese Unie zo spoedig mogelijk economisch beleid kunnen afdwingen. Een sprong naar de economische Unie van een Verenigd Europa is dat. De financiële problemen van Oostenrijk belasten de Duitse economie. Heim ins Reich zou ik zeggen. België ons nieuwe Oost-Duitsland. Toch wel tof: krijgen we Henin en Clijsters erbij. Morgen een zinderende WTA-finale in Brisbane.

Maar serieus: Europa terug naar oude grenzen. Zit er in dit eindspel nog wat anders op?

Jaap Bloem
Research Director Sogeti/VINT bij Sogeti/VINT

Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.

Categorie
Tags

24 Reacties

    Arnoud Rademaker

    Oude grenzen worden volgens de site van kritische beleggers mogelijk met de voet overtreden omdat er wordt gesuggereerd dat de koersen in Amerika worden gemanipuleerd. De grenzen van vrije koersvorming zou aan banden zijn gelegd.

    Het vorige decennium was er eentje van extremen. Kunnen we nog zo’n decennium verwachten? De rubriek ‘Economisch Weerbericht’ is in mijn ogen een wekelijkse rubriek waar actuele ontwikkelingen worden herkend en verkent. Hier vallen macro-economisch tendensen, bedrijfseconomisch ontwikkelingen, politieke ontwikkelingen en de invloed van het menselijke gedrag samen in een wekelijkse terugblik en het beschrijven van mogelijke toekomstige ontwikkelingen.

    Overal doet iedereen zijn best om uit de crisis te komen. Vanaf de jaren zeventig, het moment waarop de dollar werd losgekoppeld van het goud, werden monetaire grenzen voortdurend opgerekt. De ruimte om geld bij te drukken werd vanaf dat moment steeds ruimer. Mij bekruipt het gevoel dat ondanks de wetenschap en een ruime historische ervaring we er niet in slagen om wezenlijk grip te krijgen op economische processen en gebeurteni


    8 januari 2010 om 10:22
    Arnoud Rademaker

    (Bij het plaatsen valt er een stuk tekst weg).

    Overal doet iedereen zijn best om uit de crisis te komen. Vanaf de jaren zeventig, het moment waarop de dollar werd losgekoppeld van het goud, werden monetaire grenzen voortdurend opgerekt. De ruimte om geld bij te drukken werd vanaf dat moment steeds ruimer. Mij bekruipt het gevoel dat ondanks de wetenschap en een ruime historische ervaring we er niet in slagen om wezenlijk grip te krijgen op economische processen en gebeurtenissen. Heeft de onzichtbare hand van Adam Smith dan een grotere invloed dan wenselijk is? Misschien verleggen we de grenzen zodanig, dat nieuwe problemen alleen met wederom grensverleggende maatregelen kunnen worden aangepakt.

    Zou het Kapitalisme vanzelf verdwijnen omdat teveel individuen te ver zijn doorgeschoten in hun zoektocht naar het eigen belang? Of, zal er zoals in deze rubriek al eerder is opgemerkt een ommekeer komen? Heeft Nietzsche gelijk als hij stelt dat ‘al het menselijke gedrag het resultaat is van ‘de wil tot macht’. Als we ons kapitalistische systeem willen koesteren en willen behouden, moeten we volgens mij een evenwicht vinden tussen het zoeken naar het eigen belang en het gemeenschappelijk belang. Om de algemene (wereldwijde) welvaart niet uit het oog te verliezen voor alle wereldburgers moeten we Adam’s ‘onzichtbare hand’ misschien wel herdefiniëren. Zo niet, dan liggen we misschien wel samen met het communisme op de schroothoop. Om de route naar de schroothoop te onderbreken zou het instellen van een schulpplafond een goed begin zijn. Maar kunnen bestuurders uit een ander vaatje tappen. Kunnen de huidige machthebbers dit wel aan?

    Terug naar de beurs. Als de koersen inderdaad worden gemanipuleerd, dan vindt men het klaarblijkelijk onwenselijk als er een koersdaling zou plaatsvinden. Hier zijn verschillende redenen voor te bedenken, bijvoorbeeld om het vertrouwen van consumenten en pensioengerechtigden in positieve zin te beïnvloeden.

    Het is onmogelijk om de koersen van aandelen tot in het oneindige op te stuwen. Op een gegeven moment is de rek er volledig uit. De koersen kunnen zo hoog staan dat daarmee de prijs van individuele aandelen wel erg uit de pas gaat loopt ten opzichte van historische waardebepalingen zoals de koers-winstverhouding en of het dividendrendement.

    Het manipuleren van koersen zal op lange termijn ongetwijfeld een negatief (neven)effect hebben op het vertrouwen op de toezichthouders, de politiek, de beleidsmakers. De IJslanders weten hier alles van. De verantwoordelijken schijnen, zo hoorde ik ergens op het nieuws of RTLZ, allang vertrokken te zijn, terwijl ze de bevolking berooid achterlaten.

    Contraire beleggers zullen het niet snel over het manipuleren van koersen hebben. Zij zullen berichten over koersmanipulatie beschouwen als een contrair signaal en dit meenemen in hun marktoordeel. Ze zullen zich bevestigd voelen in het feit dat de aandelenmarkt overspannen dreigt te raken. Het kan een signaal zijn van het feit dat vele beleggers vinden dat de koersstijging op zijn laatste benen loopt en dat men hiervan de schuld bij anderen legt omdat men het niet kan accepteren dat het slechte nieuws niet meer van invloed is op de koersen, de DOW slechts 25 procent onder zijn hoogtepunt staat terwijl de rest van de grote Westerse beurzen tussen de 50 à 90 procent zijn gedaald sinds het hoogtepunt. Contraire beleggers zullen verwachten dat de DOW binnenkort een top maakt en vervolgens weer zal dalen.

    Koersmanipulatie

    http://www.dekritischebelegger.nl/aandelen/amerika-manipuleert-beurskoersen/

    Adam Smith

    http://www.vkw.be/index.php/publicaties/tijdschrift-ondernemen/januari-2009/200-de-verdachte-hand-van-adam-smith

    De ontkoppeling van de dollar ten opzichte van het goud:

    http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/38234978/items/24974731/


    8 januari 2010 om 10:24
    Arnoud Rademaker

    Jaap,

    Op http://www.welingelichtekringen.nl/euro-landen-in-raszuivere-schuldcrisis.html visualiseert men de actuele schuldenproblematiek van de eurolanden en noemt dit een ‘Raszuivere schuldencrisis’. Ik ben het wat dat betreft ook volledig eens met de tweede optie van René Tissen. Ik pleit wel voor een geleidelijke verlaging van het schuldenplafond ten aanzien van overheidsschulden, hypotheekschulden, doorlopende kredieten en roodstand op de bank. We willen toch ook niet in een ruileconomie verzanden?


    8 januari 2010 om 11:50
    Arnoud Rademaker

    Jaap, de schuldpositie van Engeland is te bizar voor woorden. In mijn eerste reactie had ik het over Nixon die, vanwege de Vietnam Crisis, de dollar loskoppelde van het goud. Mensen doen hun best om elke nieuwe crisis op te lossen, maar het lijkt alleen maar erger te worden. Het zal nog jaren duren totdat economische processen weer zijn genormaliseerd omdat de ene extreme maatregel op de andere is opgestapeld met de bedoeling om alles weer op orde te krijgen. De echte oplossing begint met het accepteren dat er ook perioden zijn waarin het minder gaat. Zover zijn we nog niet.

    We hebben massa’s geld in de economie gestopt, en ja, nu kijken we tegen een berg met schulden aan. Steeds extremere maatregelen lijken nodig te zijn om de boel weer aan de praat te krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat we normale economische principes allang overboord hebben gezet. Daarvoor in de plaats lijkt een monopoly economie te ontstaan. Dit alles gaat goed totdat er getornd gaat worden aan de macht van bijvoorbeeld Engeland en Amerika.

    Zodra China het niet meer wil hebben dat er op bepaalde delen van de wereld wordt gevochten, bijvoorbeeld om grondstoffen veilig te stellen, kunnen ze stoppen met de financiering van de begrotingstekorten van genoemde landen. Pas dan wordt duidelijk dat de crisis met schijnoplossingen wordt tegen gegaan. Maar ja, je zou maar in de schoenen staan van Obama. Wie hoor je nog over Bush praten. Die houdt wijselijk zijn mond.


    8 januari 2010 om 15:07
    JaapBloem

    Het idee is vaak dat China de volgende zeepbel wordt. Mij lijkt dat tegenwoordig oud-economisch denken. China heeft het helemaal in zich om een nieuw autarkisch systeem te vormen, de nieuwe Kondratieff naar zich toe te trekken en met het 21ste eeuwse Confucianisme een nieuwe redelijkheid en zo nodig glashard realisme in de wereld te brengen. De nieuwe Verlichting (Enlightenment 2.0) komt uit China.


    8 januari 2010 om 19:06
    Arnoud Rademaker

    Indrukwekkend Jaap. Het is een indrukwekkende opsomming geworden waar men terecht trots op kan zijn. Zie ook: http://www.welingelichtekringen.nl/china-komt-onderzoekt-en-overwint.html

    Ik kan me nog herinneren dat jaren geleden, toen ik nog geen grijze haren had, de krant melding maakte van het feit dat China toetrad tot de WTO. Slechts 3 tot 5 regeltjes werden er aan besteed. Meer niet. Niemand besteedde er aandacht aan. Ik had bij Robeco wat aandelen van hun Chinafonds gekocht, en helaas weer veel te vroeg verkocht :-), omdat ik net het boek van Paul Theroux ‘China per trein’ aan het lezen was. Niemand kon indertijd bevroeden welke impact dat land zou hebben op de wereldeconomie.

    Chinezen zijn een intelligent volk. In zijn boek las ik over veel indrukwekkende Chinese uitvindingen: – de eerste mechanische klok; – gietijzer; – de ijzeren ploeg; – de kruisboog;- zij hebben als eersten opgemerkt dat sneeuwvlokken zeshoekig zijn (onderzoek het dit weekend zelf 🙂 ); – de parasol; – de seismograaf; – lichtgevende verf; – het spinnewiel; – de passer; – porselein (hadden goede betrekkingen met Holland en tijdens problemen in op de scheepvaartroute is uiteindelijk het oudste beursbedrijf De Porceleijne Fles ontstaan); – de toverlantaarn; – de stinkbom; – de kettingpomp; – zij hebben als eersten de vlieger geconstrueerd; – de drukpers;- losse drukletters; – vervolgens het eerste gedrukte boek (moet je aanspreken 😉 ); – de eerste hangbrug; – de eerste brug met een gesegmenteerde boog; – de eerste speelkaarten; – zelfs de eerste Wiskey; – reels voor hengels; – de eerste kruiwagen; – experimenteerde als eerste met een parachute; – de eerste zeelieden die een roer gebruikten; – papiergeld; – het vuurwerk; – behangselpapier; – papieren producten die pas 1200 jaar later in het Westen werden nagemaakt en tot slot wil het eerste ontwerp van de stoommachine nog even benoemen.

    Kleed je morgen goed aan, mocht je toevallig het plan hebben om op een paar Chinese schaatsen een toertochtje maken.


    8 januari 2010 om 19:15
    JaapBloem

    Morgen eerst om 10 uur naar de damesfinale WTA Brisbane kijken. Kim tegen Justine, geweldig!


    8 januari 2010 om 19:29
    JaapBloem

    Arnoud, weet je wat het enorme voordeel is vna die Chinezen? Die komen vanuit een niks-komma-nul-situatie. Dus hun WELZIJNS-belevenis is al gauw op een in hun perceptie superhoog niveau. Ze zijn niet verwend, ze kunnen afzien, ze nemen de lead. Met hun omvang, ambitie, daadkracht en succes streven ze ons in no time voorbij. Nogmaals, 2012 zeg ik. Dan hebben we de transformatie te pakken waarvan iedereen zegt: oeps, hebben we even niet zien aankomen. Maar in retrospect eigenlijk ook niet zo verwonderlijk. Een nieuw autarkisch systeem, dat voor de rest van de wereld een voorbeeld zal zijn. Voel het aan mijn bevroren water 😉


    8 januari 2010 om 20:32
    Arnoud Rademaker

    Jaap, ik heb ooit met een zekere Lauw en zijn vrouw Ching Tjang (ofzo) gewerkt. Ze zullen vast niet model staan voor alle andere Chinezen. Mijn mening is dan ook subjectief, maar toch.

    Wat me opviel was hun enorme vriendelijkheid, de grote mate van tevredenheid (precies zoals je zegt), hun tomeloze werklust (behalve in de pauze, want dan lagen ze in een hoekje te slapen) en bijna een perfectionisme manier van werken. Nu, bijna 30 jaar later, kan ik hen nog voor de geest halen. Ben je wel eens in een Chinees restaurant geweest waar veel Chinezen zelf eten? Een aanradertje, maar volgens mij hebben we het hier al eens over gehad. Overigens is mijn dochter niet te spreken over de Chinese keuken. Toen ze daar was werd er volgens mij een levende vis op haar bord gefileerd. Ik zal het haar nog eens vragen.

    P.S, wat leuk dat er lezers zijn, zoals Herman, die kritisch mee lezen. C.J bij deze nog bedankt voor het compliment die we vorige week mochten ontvangen.


    8 januari 2010 om 20:50
    Arnoud Rademaker

    Calimero begreep waar het in het leven om draait: ‘Zij zijn groot, ik ben klein’. Jammer, dat er met twee maten wordt gemeten. We verhalen de kosten, of de geleden verliezen, als gevolg van de val van Lehman Brothers toch ook niet op de Amerikaanse belastingbetaler? Het is een utopie om te veronderstellen dat het er in de wereld op een eerlijke en gerechtvaardige manier aan toe gaat.

    De DSB klanten kunnen zich misschien beter richten op het opstellen van een financieel levensplan. In dat geval nemen zij het heft in handen, hoe uitzichtloos hun situatie ook is, en krijgen zij langzaam maar zeker meer grip op hun financiën. Deze opmerking is absoluut niet cynisch bedoeld en voor sommigen misschien jammer genoeg te laat. Anderzijds zullen er ook veel mensen zijn die nog wel in staat zijn om hun financiële leven anders in te delen, zodat zij een belangrijke levensles hebben geleerd.

    Lehman-schikking duur voor Nederlandse banken:

    http://www.fd.nl/artikel/13961780/lehman-schikking-duur-nederlandse-banken


    9 januari 2010 om 08:41
    JaapBloem

    Obama heeft het zwaar. Met 10 procent werkeloosheid, zegt Christina Romer, kunnen we vergeten dat we ook maar een fractie kunnen wegpoetsen van ons tekort. De Amerikaanse president wordt van hot naar haar geslingerd. Tja, daar ben je president voor natuurlijk. Na de Bush-era en met alle steeds meer bekender wordende problemen, hebben de Republikeinen gezegd: gooi die Zwarte Piet maar voor de leeuwen. Onverwacht kwamen McCain en Palin nog veel verder dan gedacht. Palin nu de luwte in, en zo meteen runnen 4 president. Doorgestoken kaart? Nee, overduidelijke strategie. Laat Obama maar Change gillen. Wij lachen later en beter. Washington Post vandaag: “Getting out the message gets harder for Obama. Rhetorical skills that helped Obama dominate oppponents to win the presidency are put to the test in 1st-year efforts on health care, economy.”

    Werkeloosheid is nu het issue. Ach, die 85000 kunnen nog weggeredeneerd worden tegen de winter die het werken onmogelijk maakt — weet je ook precies om welk type banen het gaat — maar het tij keert gewoonweg niet. Het voedt het paniekgevoel, dat door de nationale-staten-drama’s (zie post) al in de eerste week van 2010 op de spits is gedreven.


    10 januari 2010 om 18:51
    Arnoud Rademaker

    Jaap,

    Is het niet zo dat wij in het Westen, sinds de globalisering zijn intrede heeft gedaan, verhoudingsgewijs teveel banen hebben gecreëerd in de dienstverlenende sector? Volgens mij is er een schreefgroei ontstaan. Het is te kort door de bocht om al deze banen onder de categorie ‘Gebakken lucht’ te laten vallen, maar dat er een scheefgroei is ontstaan lijkt me duidelijk. Volgens mij moeten we weer op zoek gaan naar een balans. Bijvoorbeeld door met innovatieve ontwikkelingen de industriële productie en de landbouw weer in ere te herstellen.

    Niet voor niets is China tot een van de grootste exporteurs uitgegroeid. Wat kan het Westen hier tegenover stellen? De Amerikaanse export van oninbare hypotheken heeft tot de kredietcrisis geleid, wat blijft er dan nog over? Moeten we de toenemende frictie tussen China, Amerika en Europa ten aanzien van het opwerpen van handelsbarrières versneld laten escaleren om onze eigen banen te redden?

    Nog een grafiek: http://www.blikopdebeurs.com/weblog1/pivot/entry.php?id=514


    10 januari 2010 om 19:36
    JaapBloem

    Jazeker, de hypotheker 😉 “Is het niet zo dat wij in het Westen, sinds de globalisering zijn intrede heeft gedaan, verhoudingsgewijs teveel banen hebben gecreëerd in de dienstverlenende sector?” Perfectly right!!


    10 januari 2010 om 20:06
    JaapBloem

    Heb ik het even over Sarah Palin, en daar is die lieve schat dan weer, precies zoals ik het bedoelde:

    “Palin signs on with Fox News

    Sarah Palin, who regularly rips the media, is becoming a television pundit at a place where she’s likely to feel at home.

    A Fox News executive says the network will shortly announce that the former vice-presidential nominee is signing on as a contributor.

    Palin, who resigned as governor of Alaska last summer, will appear as a commentator on various Fox shows. She will also host an occasional program that will examine inspirational tales involving ordinary Americans.

    Palin will join Mike Huckabee as a Fox contributor who was also involved in the 2008 campaign. The exposure can only help Palin if she decides to pursue a 2012 presidential bid.”

    @Arnoud: de WTA-finale tussen Kim Clijsters en Justine Henin in Brisbane was supervet: 6-3, 4-6, 7-6. Na 6-3, 4-1 kwam Henin helemaal terug. Het was op het enge af. Zelfd in de tie break aan het eind werd het nog 6-6. Bijzonder fraaie Belgische derby van tweeëneenhalf uur afgelopen zaterdag dus.


    11 januari 2010 om 18:13

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!