De woningmarkt kraakt. Jaren lang heeft iedereen kunnen profiteren van mooie jaarlijkse prijsstijgingen. Die zijn uiteindelijk uitgegroeid tot een zeepbel. De speculatie op de woningmarkt heeft alleen maar kunnen ontstaan door een driehoeksrelatie tussen overheid, bankwezen en consument. Het bankwezen en de overheid hebben het woningbezit gestimuleerd door middel van de hypotheekrenteaftrek en door het verruimen van de kredietfaciliteiten. De consument heeft zich gek laten maken omdat hij slapend rijk kon worden en heeft zich daardoor steeds verder in de schulden gestoken. Bijvoorbeeld door de overstap te maken naar een duurdere woning of door de overwaarde op de eigen woning maximaal te benutten voor consumptieve bestedingen.
Het benutten van de overwaarde heeft eind jaren negentig de economische groei in positieve zin beïnvloed doordat we massaal en gretig alle aangeboden mogelijkheden op het gebied van de leencapaciteit maximaal hebben benut. We waren o zo trots, maar waar waren de toezichthouders? Allemaal zijn we medeverantwoordelijk voor het opblazen van de zeepbel op de huizenmarkt. De zeepbel is uiteindelijk gebarsten omdat het bankwezen en de consument zich sinds het ontstaan van de kredietcrisis hebben teruggetrokken, onder een loden schuldenlast.
Het zijn de consumenten die zich op dit moment in de vingers lijken te snijden, omdat ze te veel hebben geleend. Schulden aflossen is niet eenvoudig. Verschillende negatieve ontwikkelingen staan een succesvolle aflossing van de hypotheekschuld in de weg, doordat huizen langer te koop staan, doordat de huizenprijzen zijn gedaald ten opzichte van de top, doordat de werkloosheid toeneemt, doordat de gemeentelijke lasten stijgen en omdat het gevaar van het inperken van de hypotheekrenteaftrek op de loer ligt. Wordt 9 juni een Nationale Rampdag voor huiseigenaren?
Steeds meer mensen moeten noodgedwongen aankloppen bij de schuldhulpverlening, steeds vaker kan de bank fluiten naar haar centen, omdat mensen niet in staat zijn om de hypotheekrente te betalen. Hoe het zover heeft kunnen komen? Simpel: telkens als de leencapaciteit werd bereikt, en daarmee de huizenprijzen niet meer konden stijgen, werden de kredietfaciliteiten verruimd. Aan dit spel is voorlopig een einde gekomen. Sinds de introductie van de hypotheek zijn de volgende kredietverruimende mogelijkheden stap voor stap ingevoerd:
1. De hypotheekverstrekking op basis van één inkomen.
2. De hypotheekverstrekking op basis van anderhalf inkomen.
3. De hypotheekverstrekking op basis van twee inkomens
4. De introductie van de tophypotheek.
5. De introductie van de aflossingsvrije hypotheek.
6. De introductie van de beleggingshypotheek.
7. Hypotheekberekening op basis van drie keer het inkomen naar zes keer het inkomen.
8. Introductie hoofdelijke aansprakelijkheid ouders.
Het aftoppen van de hypotheekrenteaftrek heeft voor alle partijen uit de driehoeksrelatie veel nadelen. Huiseigenaren, ongeveer de helft van de huishoudens, zijn terecht bevreesd voor het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek omdat zij hun netto besteedbaar inkomen zien dalen. Het bedrijfsleven, vooral de bouwsector, zal zware klappen krijgen, omdat het economisch herstel nog langer op zich laat wachten. De plaatselijke overheid zal minder gemeentelijke belasting kunnen ontvangen door de lagere WOZ-waarde en minder geld ontvangen voor de verkoop van bouwgrond. Banken zullen veel minder hypotheken verstrekken en mogelijk de klappen moeten opvangen van degenen die na een gedwongen verkoop tegen een forse restschuld aankijken.
Is er een alternatief? Jazeker: gewoon alle kredietverruimende faciliteiten weer geleidelijk afbouwen. We zouden de kredietcrisis bij de wortel kunnen aanpakken door de hypotheekrenteaftrek te laten voor wat die is, maar de kredietfaciliteiten weer terug te stoppen in de Pandora-doos. Op dit moment kunnen we een hypotheekschuld opnemen ter hoogte van 3 à 4 keer ons jaarinkomen. Als we deze factor jaarlijks met 0,1 à 0,2 punten verminderen, wordt er vanzelf een minder groot beroep gedaan op de hypotheekrenteaftrek.
Zou het niet dwaas zijn als we op 9 juni de overheid in de gelegenheid stellen om eenzijdig uit de driehoeksrelatie (overheid, bankwezen, consumenten) te stappen? Of wilt u als huiseigenaar door een hele zure appel heen bijten en verdwaasd achterblijven? Alleen GroenLinks, PVDA, VVD en de SP hebben op hun website een duidelijk standpunt ingenomen over de hypotheekrenteaftrek. Op de website van D66, PVV, het CDA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie en de SGP is geen duidelijk standpunt te vinden. U kunt op 9 juni uw huis en haard veilig stellen door een bewuste keuze te maken, zodanig dat eigen haard althans emotioneel goud waard blijft.
