Economisch weerbericht (24): Krimp en kramp
Een regering die weet wat ze wil en daarnaar handelt, is een zegen voor het land. Gewoon je eigen plan trekken in concert met de rest van de EU. Nationaal besteden dus, en weinig, want de crisis komt uit de US. Als bondgenoot zeg je zoiets niet zo snel, maar de Duitse minister Steinbrück heeft er weinig moeite mee. Wat moet je ook anders tussen de EU-top van verleden en de G20 van komende week?
Paul Krugman, die Europese budgetverkramping een groter gevaar vindt dan dat er bij hem thuis enorme bedragen naar de verkeerde doelen gaan, is uitgenodigd om in Berlijn te komen praten. Dan kan Paul hier nog wel een toertje maken. Bank of England-voorman Mervyn King pleit bijvoorbeeld ook voor zuinigheid. Met vlijt, want daarmee bouw je huizen als kastelen. Vandaar inderdaad dat de pensioenleeftijd rap naar 67 of hoger moet.
Nee, voor deze fase van de recessie is het een prima en gelukkig vooral zakelijk pakket van onze regering: werkgelegenheid, duurzaamheid, wegen en bouwen, plus de liquiditeit van het bedrijfsleven stimuleren. Lekker een tikje protectionistisch, maar onze financials waren al geholpen en die krijgen ook nog toxic asset-hulp uit de US. Nou, en verder hebben we hier niks. Klein zijn in bescheidenheid. De buurlanden zitten er niet anders in, dus wat heeft alle kritiek eigenlijk om het lijf?
Met een wegkwijnend achterland in het oosten sluit het bastion Europa voor nu eventjes zijn grenzen. Na de G20 zien we wel weer.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Kan iemand me misschien uitleggen waarom de AOW-naar-67 de crisis van nu gaat oplossen? En kun je me dan ook uitleggen waarom dit wel heel erg lijkt op iets waar een paar jaar geleden nog enorme protesten op kwamen, zodat het uiteindelijk toch niet ging gebeuren?
Je zou haast denken dat de crisis wordt misbruikt als excuus om een oud plannetje er alsnog doorheen te drukken….
Jeroen, heel goed dat je deze vraag stelt! De pensioengerechtigde leeftijd naar 67 is om een aantal redenen niet meer dan normaal en zeer zeker geen pesterij, maar dat moet en kan allemaal stukken beter gecommuniceerd dan nu het geval is – zeker ook door de vakbeweging.
We leven veel langer dan toen de leeftijd werd ingesteld, financieel zijn we als land gebaat bij 67 of hoger en als belangrijkste: een zo lang mogelijke (serieus bezoldigde) arbeidsparticipatie is als cohesiefactor uitstekend voor mens en samenleving. Zou het zheel fijn vinden wanneer dat laatste, gekoppeld aan de term “pensioengerechtigd” meer en duidelijker werd gepromoot.
Bovendien wil ik ervoor pleiten dat we na de pensioengerechtigde leeftijd (of misschien ook wel in de jaren daarvoor) zouden kunnen kiezen uit een feestelijke keur van jobs, die onder meer via sociale webnetwerken worden gesupport. Daar moeten we in mijn beleving echt naartoe.
Buikkramp kun je ervan krijgen. Al die onzekerheden die op dit moment op het pensioengebied spelen, treffen nu al veel kleine zelfstandigen. Veel kleine zelfstandigen vechten nu al om te kunnen overleven (Het Fiancieele Dagblad, 25/03/2009). Zelf ben ik van mening dat voor veel van hen de pensioengerechtigde leeftijd, wellicht zonder dat zij dit zelf beseffen, nu al vooruit is geschoven. Vermoedelijk heeft een groot deel van deze groep niet eens de mogelijkheid gehad om geld te reserveren voor hun pensioenvoorziening.
Ook veel van de meer welgestelde ondernemers, zij die wel geld voor konden vrijmaken voor hun pensioenopbouw, veelal door middel van de aanschaf van een lijfrente, worden nu geconfronteerd met tegenvallende beleggingsresultaten. Degenen die eind jaren negentig van de vorige eeuw een lijfrente hebben aangeschaft worden nu geconfronteerd met een door de bank genomen gemiddeld jaarlijks verlies van circa 7 procent op hun belegd (pensioen)vermogen. Hierbij zijn de kosten voor de verzekeraar nog niet eens meegenomen. Dit verlies kan bovendien nog eens hoger uitvallen omdat het tijdens de gouden jaren, ofwel tijdens de stijgende fase van de beurscyclus, het gebruikelijk was dat bankaandelen een relatief groot aandeel hadden in de opgebouwde aandelenportefeuilles. Kortom, voor veel kleine ondernemers is de 65ste leeftijdsgrens allang geen haalbaar doel meer. Ik vermoed dat het aantal bejaarde ondernemers in uw nabije omgeving toe zal nemen.
Blijft over de vraag van Jeroen L. Zoals Jaap stelt zijn er meerder argumenten op te noemen voor het verhogen van de leeftijdsgrens voor de pensioengerechtigde leeftijd. De pensioenfondsen worden als gevolg van een dalende beurs, evenals dit het geval was tijdens de dalende fase van de beurscyclus gedurende 2000 – 2003, geconfronteerd met een te lage dekkingsgraad. Bovendien neemt de uitstroom van werknemers, in tegenstelling tot de periode 2000 – 2003, een steeds grotere vorm aan waardoor de uitgaven aan pensioenuitkeringen toenemen, terwijl de inkomende pensioenpremies afnemen. Dat kan natuurlijk niet goed gaan.
De vakbeweging heeft naar mijn zeer bescheiden mening ook een beperk aandeel geleverd in het ontstaan van de huidige problematiek bij de pensioenfondsen. Tijdens de stijgende fase van de beurscyclus komt het nog wel eens voor dat de pensioenpremies worden verlaagd als gevolg van een groot buffer. Als gevolg van een erg comfortabel niveau van de dekkingsgraad kan besloten worden om tijdens perioden van optimisme de premieafdracht te verlagen. Het gevolg hiervan is dat het bedrijf een hogere winst kan presenteren.
In feit is er sprake van een kortzichtig denkpatroon. Want op langere termijn zal de dekkingsgraad weer dalen. En in dat geval moeten werknemers weer meebetalen aan de rekening om de dekkingsgraad weer op een acceptabel niveau te krijgen. De aanvullende maatregelen kunnen van fysieke aard zijn, bijvoorbeeld doordat er van werknemers wordt verlangd om langer door te werken, of zij kunnen van economische aard zijn. In het laatste geval moeten (ex-)werknemers (noodgedwongen) accepteren dat de indexering achterwege wordt gelaten of worden in het uiterste geval geconfronteerd een eventuele verlaging van de pensioenuitkering, terwijl werknemers meer pensioenpremie moeten betalen. Hoe dan ook, je zou er buikpijn van krijgen.
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!