Pas geleden werd Bksy (spreek uit: Boeksie) gelanceerd, een app waarmee je je boeken kunt delen met vrienden en bekenden. Het persbericht en het al gepubliceerde artikel erover op Boekblad riepen eerlijk gezegd nogal wat vragen op.
Gebroken rug
Willen mensen hun boeken überhaupt wel delen? Op boeken zijn mensen vaak zuinig. Velen zullen het nare gevoel herkennen als een vriend of vriendin een van je boeken pakt en dat zover opent dat de rug breekt. Een andere praktische vraag is, hoe komen die boeken bij die vrienden en bekenden terecht? Gewoon geven kan alleen als ze dichtbij wonen of werken, maar vrienden en bekenden zitten vaak niet alleen in een straal van 5 kilometer om ons heen. Moeten we als Bksy-deelnemers onze boeken dan per post versturen? Een dun dichtbundeltje van 'Vasalis' laat zich nog wel door de brievenbus duwen, maar anders wordt het met 'De gebroeders Karamazov' van Dostojevski. Het versturen van dat boek kost al gauw de helft van de prijs van een jaarabonnement op de bibliotheek.
Waarom wil Bksy zo snel mogelijk naar de 100.000 gebruikers? Ja, dat zijn lekker veel boeken natuurlijk, maar het uitlenen van boeken doen mensen toch echt niet buiten hun directe vriendenkring. Dus wat maken die 100.000 gebruikers uit? Bij die hoeveelheid zou het verdienmodel duidelijk worden, zeggen de oprichters Peter Knol en Robbin Reijnen. Tja, niet onbelangrijk.
Bibliotheek van de toekomst
En dan de twijfels. Bksy zou dé bibliotheek van de toekomst zijn. Maar wat is dan de functie van een bibliotheek volgens de oprichters? Die lijkt wel erg beperkt geformuleerd. En er zouden diverse partijen in het boekenvak zijn benaderd voor samenwerking, maar "die zijn niet blij met ons", stelt Bksy. Wordt daarmee bedoeld dat angst de reden is dat die marktpartijen niet op een voorstel tot samenwerking in zijn gegaan? En over welke marktpartijen praten wij? Kortom, tijd voor een gesprekje met oprichter Peter Knol.
Volgens Knol is er geen sprake van het niet uit willen lenen van boeken door mensen. Althans, dat was hem nergens ter ore gekomen tijdens het hele proces van plan naar app. Op de vraag hoe het dan zit met het overdragen van de boeken als iemand niet dichtbij woont, heeft Bksy geen oplossing of uitleg. Dat versturen kost inderdaad geld. Dat was zo. Wel wordt nog gekeken of Bksy in de toekomst verder zal gaan met een open of een meer gesloten systeem. Met andere woorden, kun je in principe alle boeken van iedereen in de app lenen, zoals nu het geval is, of worden er in de toekomst groepen aangemaakt, bijvoorbeeld geografisch en/of naar interessegebied. Daarover moet nog worden nagedacht, aldus Knol. Hij sluit het zeker niet uit en benadrukt dat Bksy nu nog een basisdienst is die alle kanten op kan ontwikkelen. Dat is volgens hem het grote voordeel van de flexibiliteit van een startup.
Samenwerkingen
Hoe zit het dan met het ontbreken van de wil van marktpartijen om met Bksy samen te werken? Welke partijen hebben Knol en zijn zakenpartner gesproken? Begrijpelijkerwijs wil Knol geen namen noemen, maar die partijen zijn een gespecialiseerde kleinere uitgever en enkele bibliotheken, wil hij wel loslaten. En daaruit kwam het beeld naar voren dat deze partijen niet op Bksy zaten te wachten, omdat het een exponent was van de deel- en ruileconomie.
Wij spraken nog wat, maar eerlijk gezegd kon Knol mij niet overtuigen. Enige terughoudendheid van mensen om hun boeken uit te lenen in iets bredere kring, was geen item, vond hij. Dat kan. Maar omdat ik wilde weten in hoeverre ik daarin afwijkend was, heb ik het in kleine kring nagevraagd. Laat ik zeggen dat ik zeker niet de enige ben. Uitlenen aan goede vrienden, ok. Maar daarbuiten alleen boeken waar je toch al niet zoveel mee hebt.
Dat de mensen achter Bksy nog nadenken over het vormen van gebruikersgroepen of om geografisch zoeken mogelijk te maken, is verstandig. Persoonlijk denk ik dat je op die manier voor een groot deel het kostenprobleem van het versturen oplost. Als men inderdaad bereid is om boeken uit te lenen, waarom dan niet aan de mensen in de eigen straat? Aan de andere kant, ben je dan niet veel meer dan een sophisticated vorm van een bibliotheekkastje aan huis? Charmant, maar waarom dat gedoe als er goed functionerende bibliotheken bestaan?
Angst
Of angst voor de deel- en ruileconomie de reden is voor marktpartijen om niet met Bksy samen te werken, geloof ik gewoon niet. Ten eerste vind ik een gesprek met één kleinere gespecialiseerde uitgever en enkele bibliotheken nauwelijks voldoende om dat te kunnen stellen. Maar ten tweede denk ik dat als marktpartijen geen interesse tonen, dat vooral te maken heeft met twijfels aan het succes van Bksy. Niet in de laatste plaats omdat de app zoals die is, meer vragen oproept dan oplossingen biedt. Dit ‘marktpartijenverhaal’ zal ik maar schuiven onder het kopje bravoure en enthousiaste profileringsdrang. 'Flauwekul' vind ik zo onaardig klinken.
Ik wens Bksy alle goeds, maar ik vraag mij werkelijk af waarom de app zo basaal is gelanceerd. Had bijvoorbeeld nog eens goed gekeken naar de Goodreads-app. De uitleg dat zoiets hoort bij een startup, omdat die lekker snel kan schakelen, zoals Knol uitlegt, vind ik onvoldoende. Iets in betavorm uitbrengen, is prima, maar iets zo basaal uitbrengen dat het lijkt alsof er niet goed is nagedacht, zou ook een startup niet moeten doen.
Eerste indrukken
Omdat Bksy zich wel heel beperkt heeft georiënteerd, zal ik nog even helpen. Ik heb ook een paar mensen om een korte indruk gevraagd. Hier volgt hun mening.
Frank Huysmans, hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de Uva:
Het idee achter Bksy is niet echt nieuw. Community's van boekenliefhebbers bestaan al langer, het inscannen van je eigen boekencollectie is geen innovatie en het delen ervan met anderen is dat ook niet. Het zou leuk zijn als een app als deze het delen van boeken een boost zou kunnen geven. Samenwerken met openbare bibliotheken zou voor beide partijen voordelig kunnen zijn. Bibliotheken gaan steeds meer nadruk leggen op educatieve, sociale en culturele functies, terwijl de uitleenfunctie minder centraal komt te staan.
Ger Baron, City CTO, gemeente Amsterdam:
Bksy lijkt me een aardige app voor de groeiende groep mensen die geen waarde aan het bezit van boeken geven. Met bibliotheken heeft het weinig te maken, dat zijn tegenwoordige (vaak succesvolle) culturele ontmoetingscentra waar het gaat om kennis en kennisdelen. Zelf ben ik zo iemand die niet om boeken geeft: ik geef al mijn boeken eigenlijk door/weg, behalve werken die ik af en toe nog zou willen raadplegen (vooral dichtbundels en enkele favoriete romans).
Wat ik niet begrijp is dat Bksy er niet op ingericht is om digitale boeken uit te lenen, terwijl daar juist een enorm potentieel is. Brewster Kahle heeft met zijn internet archive (.org) ervoor gezorgd dat ePub’s ook uitgeleend mogen worden en daar ook een systeem voor bedacht. Digitale boeken worden in de VS meer verkocht dan papieren boeken en in Nederland gaan we daar hard achter aan. Digitale boeken beschadigen niet bij uitlenen, zijn het bezit van mensen die niet zo om papier geven en laten zich gemakkelijker uitlenen voor een bepaalde periode (mits een systeem dat faciliteert). Dat systeem is er nu nog eigenlijk niet, waardoor er veel illegaal wordt gedeeld. Zonder echt alternatief. Ofwel: Bksy is een aardige app, maar doet volgens mij vooral iets voor een doelgroep die snel zal overschakelen op digitaal.
Bob van Duuren, directeur Van Duuren Media:
Sympathiek initiatief, maar ten dode opgeschreven. Los van het ontbrekende businessmodel krijg ik de indruk dat er geen (markt)onderzoek naar is gedaan. Leuk voor kleine kring inderdaad, maar daar heb je geen app voor nodig.
Marcel van Driel, schrijver:
Ik ben zelf vrijwel helemaal overgestapt op digitale boeken en heb mijn papieren boeken weggegeven. Het idee van Bksy is niet zo gek, maar niet als het betekent dat je de boeken die je uitleent allemaal moet versturen. Dus ruilen en uitlenen in de directe omgeving is prima, maar zoals Bksy het nu doet, gaat het niet werken.
Rian Visser, schrijver:
Delen en lenen is tussen mensen onderling altijd gratis. Daar een betalingssysteem aan toevoegen lijkt mij ongelooflijk ingewikkeld, want hoe ga je dat registreren? En innen? Dan wordt het een bibliotheek. Bij de bibliotheken wordt de uitleenvergoeding collectief geïnd en via stichtingen als Lira, Pro en Pictoright uitgekeerd aan rechthebbenden.
Net als bij bibliotheekkastjes, ruilplekken op campings, verkoop op rommelmarkten en dergelijke, ontvangen auteurs niets als hun boek door meerdere mensen gelezen wordt. Ik heb daar niet zo’n moeite mee omdat ik denk dat het zeer kleinschalig zal blijven. Ik geloof niet dat mensen hun boeken en masse willen uitlenen.
Het mooie van papieren boeken is ook dat ze slijten en vies worden en dat het gebruik dus vanzelf na een tijdje stopt. Delen van e-boeken is daarom veel gevaarlijker.
Waar ik wel moeite mee heb, is het sluiten van openbare bibliotheken, omdat hier een heel goede, professionele en betaalbare voorziening mee verdwijnt. Ik denk niet dat Bksky de OB kan vervangen.
