Pas op waar je lacht: de onbewuste vooroordelen bij profielfoto’s

Onbewust overtuigen door te lachen op LinkedIn?

Serieuze en lachende gezichten wisselen elkaar af bij profielfoto’s op LinkedIn. Is die smile belangrijk? Moet je wel of niet lachen? Niets moet, maar het kan lonen om even stil te staan bij de onbewuste effecten van jouw profielfoto. Dit biedt je wellicht de mooie mogelijkheid om emotionele vooroordelen en denkfouten te benutten of juist te vermijden.

Emotionele vooroordelen en denkfouten

Je bent regelmatig wat aan het rondkijken op LinkedIn en je komt verschillende profielfoto’s tegen. Zo’n profielfoto is slechts een eerste indruk en die indruk is ergens irrationeel, aangezien je onbewust al een oordeel velt zonder (op dat moment) verdere informatie. Dat oordeel is een emotioneel, gevoelsmatig vooroordeel, waarbij heel snel meerdere denkfouten mogelijk zijn.

Sierpaard

Je baseert een oordeel (‘Dat is ongetwijfeld een sierpaard’) bijvoorbeeld op basis van eerdere ervaringen met iemand die ‘iets weg heeft’ van de persoon waar je nu naar kijkt, terwijl die persoon daar volledig los van staat. De persoon kan er zelf weinig aan doen dat hij of zij toevallig lijkt op iemand waarmee jij positieve of negatieve ervaringen hebt gehad, maar onbewust kan dit referentiebeeld je wel beïnvloeden.

More favorably

Naast gelijkenissen met referentiebeelden zijn er andere punten waarop we onbewust onze (voor)oordelen vellen, bijvoorbeeld de gezichtsuitdrukkingen van de personen die we tegenkomen op LinkedIn. Die gezichtsuitdrukking heb je (gelukkig) wel in eigen hand. Dat is waar het interessant kan worden, aangezien daar in veel gevallen nog wel wat valt te winnen:

Smiling individuals are usually perceived more favorably than non-smiling ones.

Volgens 38 auteurs (Be Careful Where You Smile: Culture Shapes Judgments of Intelligence and Honesty of Smiling Individuals​ – Journal of Nonverbal Behavior, vol. 40) met Kuba Krys van het Institute of Psychology (Polish Academy of Science) voorop, hebben we bij lachende mensen onbewust enkel(e) positieve aannames.

• De persoon is gelukkig(er).
• De persoon is aantrekkelijk(er) (vriendschappelijk*).
• De persoon is aardig(er).
• De persoon is geschikt(er) voor deze baan.

Persuasion-effect

Ook al weten we dit misschien wel, we zijn en blijven er toch vatbaar voor. Een smile heeft een persuasion-effect. We zijn gevoelig voor het emotievirus: emoties van anderen ‘besmetten’ (beïnvloeden) ons; positieve emoties beïnvloeden ons gedrag sterker dan neutrale of negatieve emoties. Kunnen we de bezoekers van ons profiel op LinkedIn onbewust (eerder) overtuigen door te lachen?

De grenzen van persuasion

Het gevaar bij psychologisch onderzoek is de neiging bevindingen als een ‘universele waarheid’ te beschouwen. Zo zetten marketeers bijvoorbeeld wereldwijd in op ‘loss aversion’ (een persuasion-techniek waarbij wordt ingespeeld op onze angst om iets mis te lopen of kwijt te raken), terwijl in bijvoorbeeld corrupte landen een andere techniek beter uit kan pakken.

WEIRD-biased

Veel psychologisch onderzoek is uitgevoerd in de WEIRD-samenlevingen (western, educated, industrialized, rich, democratic). Wij zijn biased. Volgens Krys en de andere auteurs is de invloed van cultuur op de sociale perceptie van non-verbaal gedrag “still understudied“. Zij noemen corruptie als een maatschappelijke factor die ‘universele’ theorieën om zeep kan helpen.

Zo tonen ze in hun onderzoek aan dat in ‘landen waar veel indicatoren van corruptie zijn’ het vertrouwen in ‘lachende individuen’ is verminderd. Zij vatten hun bevindingen als volgt samen:

​Corruption at the societal level may undermine the prosocial perception of smiling.

Marketeers die zich bezighouden met persuasion-technieken op basis van psychologisch onderzoek moeten dan ook goed beseffen: elke theorie (en toepassing) kent z’n grenzen, letterlijk én figuurlijk.

Cultureel frame

Dit onderzoek bevordert volgens de auteurs het inzicht in een ‘cultureel frame rond non-verbaal gedrag’. De belangrijkste aandachtspunten:

• De perceptie ten aanzien van glimlachende mensen is cultureel verschillend.
• Universeel wordt aangenomen dat een glimlach – over het algemeen – een positief non-verbaal signaal is.
• De betekenis van dit evolutionair zo belangrijke signaal is verzwakt in de landen waar corruptie een maatschappelijk probleem vormt.
• In corrupte landen kan een glimlach de betrouwbaarheid ondermijnen.
• In sommige culturen brengen glimlachende mensen negatieve associaties en aannames met zich mee.

Zo ontdekten Krys en anderen in eerder onderzoek (Do Only Fools Smile at Strangers? Cultural Differences in Social Perception of Intelligence of Smiling Individuals – Journal of Cross-Cultural Psychology, vol. 45) al dat lachende mensen op foto’s in Iran als minder intelligent worden beoordeeld dan dezelfde mensen zonder lach. In Duitsland was het andersom: blije mensen op foto’s werden juist positiever (intelligenter) beoordeeld dan dezelfde mensen zonder lach.

Pas dus op waar je lacht. Bestaat jouw (gewenste) netwerk op LinkedIn hoofdzakelijk uit connecties met mensen uit WEIRD-samenlevingen, dan is het al met al een aanrader om toch die (oprechte, authentieke, imperfecte) smile te tonen. Een blije gezichtsuitdrukking wordt gezien als essentieel bij vriendschappelijk interacties, aldus ook professor Jessica Tracy (Department of Psychology, University of British Columbia), die met een heel ander doel onderzoek deed naar de onbewuste rol van de smile…

Tijd voor hete dates op Tinder?

Tracy was van mening dat er nog maar weinig onderzoek was gedaan naar de vraag of de smile ook seksueel aantrekkelijk is. Daarom heeft ze zelf haar steentje bijgedragen. Ze stuurde haar team aan om de eerste indruk wat betreft seksuele aantrekkingskracht bij foto’s te onderzoeken.

Mannen scoren beter zonder smile

De wetenschappers kwamen erachter dat mannen beter scoren zonder smile. Andersom scoren vrouwen juist beter mét een glimlach. Vrouwen hebben het op social media daardoor een stuk makkelijker: een smile is ongeacht welk kanaal ‘altijd’ – over het algemeen dus – een goede beslissing, waar mannen bij LinkedIn en Tinder nog verschillende (poker)faces ‘moeten’ hanteren.

Gefriendzoned

Een mannelijke lach heeft een vriendschappelijke aantrekkingskracht, geen seksuele. De glimlach van een man wordt minder snel geassocieerd met dominantie dan zijn serieuze gezichtsuitdrukking. Voor je het weet ben je als man ge-friendzoned.

De eerste indruk qua seksuele aantrekkingskracht wordt volgens de onderzoekers bepaald door het onbewust nog altijd aanwezige (sorry, feministen) ‘traditionele beeld van de sterke man’. Mannen zouden op hun beurt onbewust nog het traditionele beeld bij vrouwen hebben van onderdanigheid en kwetsbaarheid.

Generally, the results appear to reflect some very traditional gender norms and cultural values that have emerged, developed and been reinforced through history, at least in Western cultures. These include norms and values that many would consider old-fashioned and perhaps hoped that we’ve moved beyond.

Het aangetoonde genderverschil maakt dit onderzoek vrij uniek:

Very few studies have explored the relationship between emotions and attraction, and this is the first to report a significant gender difference in the attractiveness of smiles.

Lachen op je profielfoto is dus een heikel punt. Prima op LinkedIn, mits je in een westerse samenleving zaken doet. Ben je uit op meer dates via Tinder, dan ligt het weer anders. Pas dus op waar je lacht, anders zal het lachen je snel vergaan.