Mogen zoekmachines dan echt alles?

Karel Kolb,

18 april 2008

Voor een artikel over internetrecht kwam ik de namen Dirk Visser en GasPedaal.nl verschillende keren tegen. Visser is hoogleraar Intellectueel eigendomsrecht aan de Leidse universiteit, GasPedaal.nl is een metazoekmachine voor tweedehands auto´s. Zoekmachines zijn regelmatig onderwerp van discussie binnen uitgevershuizen en andere contentproducenten. Visser toont in verschillende publicaties aan dat zoekmachines in de praktijk vrij spel hebben waar het gaat om het aggregeren van andermans content. Zelfs het databankrecht lijkt daarbij niet meer heilig.

Funda
Dat sites als Zoekallehuizen.nl en Jaap.nl worden toegestaan is volgens Visser nog te beargumenteren. Immers, deze huizensites slurpen niet de databank van Funda leeg, ze schrapen netjes alle makelaarssites af en bieden die informatie vervolgens gebundeld aan. Jaap.nl zocht daarbij naar nieuwe grenzen door naast verwijzingen ook tekst en foto´s van makelaarssites te kopiëren. Mag, zegt de rechter, zolang de teksten op Jaap.nl maar maximaal 155 tekens lang zijn en de foto´s niet groter dan 194 x 145 pixels. Verder zegt de rechter dat Funda.nl (of eigenlijk de databank die erachter zit) geen corebusiness van NVM is, die is namelijk het verkopen van huizen. Dat daarbij internet wordt ingezet als etalage is een tweede.

GasPedaal.nl
Eind september vorig jaar schreef Marco hier dat AutoTrack.nl GasPedaal.nl voor de rechter wilde slepen. GasPedaal doorzoekt zeven autosites en biedt de informatie daarvan in de vorm van een autozoekmachine onder eigen naam aan. Die rechtszaak is er gekomen, en verloren door Wegener (eigenaar AutoTrack.nl). Want, zegt de rechter, Wegener heeft niet kunnen aantonen dat GasPedaal inkomsten wegsnoept bij AutoTrack.nl. Visser noemt deze uitspraak in een recent nummer van nieuwsbulletin Copyright Notice “behoorlijk onthutsend”. Ik kan me dat wel voorstellen. AutoTrack.nl heeft substantieel geïnvesteerd in een databank en GasPedaal neemt de gegevens daaruit over. Het databankrecht wordt door deze uitspraak van de rechter blijkbaar buitenspel gezet. Zoekmachines mogen dus echt alles.

Technische bescherming of opengooien?
Interessant aan deze materie vind ik de tweespalt die tussen traditionele uitgevers en online publishers bestaat. De Wegeners en Kluwers lijken de boel het liefst op slot te gooien en grijpen naar initiatieven als ACAP. De nieuwstijgers van deze wereld roepen om het hardst dat informatie vrij wil zijn en dat auteursrecht een antiek begrip is. Beide visies zijn op termijn niet houdbaar denk ik. De belangen van beide partijen zijn simpelweg te verschillend. De zoekmachine moet iets te zoeken hebben en wil daar niks voor betalen, de uitgever wil geld zien voor de content die hij duur geproduceerd heeft. Voorlopig zullen zoekmachines de gemoederen in uitgeefland nog wel even bezighouden dus.

Geplaatst in

Karel Kolb

Ik werkte tien jaar bij de grote uitgevers van Nederland. In 2001 ben ik voor mezelf begonnen, als zelfstandig webmarketeer en freelance auteur. Op internet zijn zoekmachines mijn grote passie. Zo voer ik voor grote en kleine klanten Google AdWords-campagnes. Begin 2005 heb ik Feeder, de Nederlandse RSS zoekmachine, gelanceerd.

Er zijn 12 reacties op dit artikel

Arnoud Engelfriet, ICTRecht
Het databankenrecht wordt niet "buitenspel" gezet. Het vonnis is wat kort door de bocht, maar het principe klopt. Opvragen van gegevens uit een databank mag, tenzij dit in strijd is met de normale exploitatie van die databank of ongerechtvaardigde schade toebrengt aan de rechtmatige belangen van de producent van de databank. En de rechter concludeerde hier dat er geen sprake was van zo'n strijd of van ongerechtvaardigde schade.

Bovendien vind ik het ook wat slordig van Wegener om in de rechtszaal zelf te melden dat "het nu nog wel meevalt met het verlies aan “kliks”." Als je zelf zegt dat je er eigenlijk geen schade door lijdt, dan moet je ook niet zeuren.

geplaatst op 18-04-2008 om 09:15
Thomas
Als je zelf zegt dat je er eigenlijk geen schade door lijdt, dan moet je ook niet zeuren.

Beter wacht je tot het bedrijf met jouw content miljoenen omzet, dan kun je een veel hogere schadevergoeding vragen!

geplaatst op 18-04-2008 om 09:48
Bruyns
Wat is het fundamentele verschil tussen Jaap.nl en Gaspedaal.nl? Het lijkt me van te voren duidelijk dat als wat Jaap.nl doet mag dat Gaspedaal ook mag. Bij beiden wordt internet als etalage gebruikt.

geplaatst op 18-04-2008 om 10:49
André Scholten, andrescholten.nl
@Bruyns: volgens mij is het verschil dat Jaap.nl de huizen presenteert alsof ze op Jaap.nl zelf staan terwijl Gaspedaal.nl alleen zoekresultaten laat zien en vervolgens voor details doorverwijst naar de oorspronkelijke bron.

Gaspedaal.nl is dus meer een 'echte' zoekmachines, ze laten alleen een index zien en geen detailpagina's.

geplaatst op 18-04-2008 om 11:12
Karel Kolb
@bruyns @andre nee, het verschil is dat Jaap zijn gegevens niet rechtstreeks uit de fundabase vist, en Gaspedaal wel. Hoewel ik nu, met Arnoud in de buurt, niet meer zo stellig durf te zijn. :-)

geplaatst op 18-04-2008 om 11:18
Martijn Couprie
Mischien moeten sites als Funda eens na gaan denken of het niet verstandiger is om externe partijen toegang te geven tot (een deel) van hun data in ruil voor traffic of het aanleveren van klanten. Dan kan je als bedrijf zelf bepalen wat externe partijen mogen gebruiken en wat niet en sta je ook sterker bij een eventuele rechtzaak.

geplaatst op 18-04-2008 om 11:31
Arnoud Engelfriet, ICTRecht
Het verschil met Jaap was dat Jaap gewoon integraal teksten en foto's overnam, terwijl Gaspedaal alleen zakelijke gegevens schraapte uit de Autotrack-database. Daardoor konden de Funda-makelaars hun auteursrecht op die teksten en foto inzetten, maar Wegener niet. Zakelijke, feitelijke gegevens vallen niet onder het auteursrecht. Wellicht had Jaap dus ook weg kunnen komen met alleen de straatnaam, huisnummer en vraagprijs tonen. Maar ja, bij huizen wil je toch wat meer lezen dan bouwjaar, aantal kilometer op de teller en het merk.

geplaatst op 18-04-2008 om 12:54
Bart Kappenburg | Centroid Media BV
Als ontwikkelaar van verticale zoekmachines (Huizenvinder.nl, Wieowie.nl) zitten we dit betreft vrij goed in deze materie.

We houden altijd in ons achterhoofd dat we een zoekmachine zijn en dus laten zien wat er op andere sites (vandaar vertical) te vinden is. Hiervoor laten we precies zoveel informatie zien dat een bezoeker kan beslissen of iets relevant is of niet (in het geval van huizen: kleine omschrijving, prijs, plaats, enige kenmerken en kleine foto). Criterium is hierbij dat bij het relevant gaan vinden van een resultaat er een doorklik moet plaatsvinden. Voorbeeld: in Google heb je te weinig aan de 'snippet' van een zoekresultaat.

Kan de bezoeker zoveel informatie vinden waardoor een doorklik niet meer nodig dan gaat de informatievergaring te ver.

Met dit in het achterhoofd creeër je een win-win situatie. De bron profiteert van een extra kanaal met enorm goed getarget verkeer (de zoeker heeft al besloten dat het om een kever (de auto) gaat in plaats van om het beestje wat structureel nog een probleem is bij Google) en de zoekmachine creeërt waarde voor haar bezoekers.

Ik doe verder geen uitspraken over het feit of gaspedaal.nl door ons criterium heen zou komen maar ik denk dat bovengenoemd criterium zeer redelijk is voor een eventuele beoordeling.

geplaatst op 18-04-2008 om 13:10
Arnoud Engelfriet, ICTRecht
Bart, dat lijkt mij een prima criterium dat past binnen het juridische kader. Dit is precies hoe het citaatrecht werkt: je mag een kort stukje laten zien van een werk zodat mensen een idee krijgen van wat ze mogen verwachten, zolang het overgenomen stukje maar geen zelfstandige economische waarde heeft.

Wieowie is dan weer spannend ivm de wet bescherming persoonsgegevens, maar dat is een ander verhaal. :)

geplaatst op 18-04-2008 om 13:23
Karel Kolb
@martijn dit is wat ACAP wil gaan regelen. Probleem is vooralsnog dat de grote drie (G, Y! en Live) niet mee (willen) doen. Dus of ACAP veel zoden aan de dijk zal zetten is nu nog zeer de vraag.
@bart denk dat de rechter in de Jaapzaak er net zoals jij over denkt
@arnoud LOL

geplaatst op 18-04-2008 om 13:30
Martijn Couprie
@Karel: ik zat meer te denken aan gemakkelijke toegang tot (een deel van) de onderliggende database (bijv. via een api). ACAP ken ik nog niet, maar het probleem ligt toch niet bij Google, Yahoo! en/of Live? Het 'probleem' is dat het nu makkelijk is voor kleine ondernemingen om stukjes informatie van verschillende bronnen te combineren tot een nieuwe dienst en daaraan geld te verdienen.

geplaatst op 18-04-2008 om 17:05
Karel Kolb
@martijn ACAP wil de aloude robots.txt als basis gebruiken voor het informeren van spiders en crawlers over wat wel en wat niet ´begraasd´ mag worden. Daarbij zijn er meer keuzes dan ja of nee, zo hoopt ACAP uitgever én grazer voordeel te bieden van de ´samenwerking´. Als grote zoekmachines zich niet willen confirmeren aan deze spiderregels is ACAP een lege ballon.

geplaatst op 19-04-2008 om 13:01

Plaats zelf een reactie

Let op: je reactie blijft voor altijd staan. We verwijderen deze dus later niet als je op zoek bent naar een nieuwe werkgever (of schoonmoeder). Reacties die beledigend zijn of zelfpromotioneel daarentegen, verwijderen we maar al te graag. Door te reageren ga je akkoord met onze voorwaarden.