De Facebook-bubbel doorgeprikt

21 augustus 2014, 05:00

Over Facebook, algoritmes, censuur en netneutraliteit

Auteur Eli Pariser beschrijft in zijn boek ‘The Filter Bubble‘ (2011) hoe zoekmachines en sociale netwerken ervoor zorgen dat we als het ware in een digitale echoput leven. Door de sterk verbeterde personalisatie en door mensen met dezelfde interesses te volgen, krijgen we alleen nog maar het nieuws te zien dat we zelf willen horen. Deze persoonlijke digitale bubbel verkokert en verblindt de gebruiker steeds meer: “It’s your own personal, unique universe of information that you live in online. What’s in it depends on who you are and what you do. But the thing is, you don’t decide what gets in, and you don’t see what gets edited out.” Serendipiteit bestaat in deze gefilterde wereld niet meer. Alles is voorgekauwd en op maat gesneden. Pariser zet hier zijn vraagtekens bij. Nicholas Carr vraagt zich in zijn boek ‘The Shallows‘ (2010) zelfs af of we er niet dommer van worden: “Is Google Making Us Stupid?”.

Update 21 augustus 2014, 12:10u: De hoofdafbeelding bij dit artikel is aangepast in verband met de mogelijk inbreuk op copyright van de hiervoor gebruikte.

I Like Everything

Omtrent deze zogenaamde filterbubbel is de afgelopen weken een viertal artikelen verschenen die de algoritmes van Facebook’s News Feed op de korrel nemen.

Allereerst werd een artikel, “I Liked Everything I Saw on Facebook for Two Days. Here’s What It Did to Me” geschreven door Mat Honan, op Wired gepubliceerd. De motivatie voor zijn artikel ligt in het idee dat wij het product zijn dat door Facebook verkocht wordt: “The like and the favorite are the new metrics of success—very literally. Not only are they ego-feeders for the stuff we put online as individuals, but advertisers track their campaigns on Facebook by how often they are liked. […] Liking is an economic act.”

Hij wilde achterhalen wat er met hem online zou gebeuren als hij de robots van Facebook op alles wat ze hem voorschotelden zijn zegen zou geven. Twee dagen lang klikte hij bij elk nieuwsbericht dat in zijn feed verscheen op het duimpje. Ongeacht of hij het met de inhoud van het het nieuwsbericht eens was. Na dag 1 kreeg hij diverse reacties van zijn Facebook-vrienden. Hun nieuwsfeed werd overgenomen door al de likes van Honan. De een vond het grappig. De ander vroeg zich af of hij gehackt was. Aan het einde van dag 2 werd Honan het beu. Door al nieuws dat hem voorgeschoteld werd te liken, werd Facebook een plek waar hij überhaupt niet meer wilde zijn: “By liking everything, I turned Facebook into a place where there was nothing I liked. To be honest, I really didn’t like it. I didn’t like what I had done.”

I Like Nothing

Elan Morgan deed precies het tegenovergestelde van wat Mat Honan deed. Terwijl haar motieven precies hetzelfde waren: “I no longer wanted to be as active a participant in teaching Facebook how to advertise to me”. Zij vond helemaal niets leuk van wat de algoritmes van Facebook haar presenteerden. Wel gaf ze commentaar op de items wanneer ze hier de behoefte toe voelde. Dit hield zij twee weken lang vol.

In haar artikel “I Quit Liking Things On Facebook for Two Weeks. Here’s How It Changed My View of Humanity” vertelt zij wat dit met haar deed. Al snel merkte ze dat het moeilijk was om te stoppen. Liken was een haast Pavloviaanse reactie geworden. Na een paar dagen begon ze echter de positieve effecten van haar geheelonthouding te merken.

Het eerste effect dat ze zag, was dat de ratio begon te overheersen. De psyche van de mens is vele malen genuanceerder dan de algoritmes van Facebook kunnen berekenen. Dus niet langer voortdurend meer van hetzelfde. Het tweede effect was dat ze via de commentaarfunctie echt liet weten wat ze voelde of dacht bij een bepaald item. Haar algehele conclusie was dat we zonder de like meer mens kunnen zijn op Facebook: “When we drop the Like, we might actually like each other. We might actually connect.”

Wat Facebook je niet laat zien

Tim Herrera van The Washington Post deed weer een heel ander experiment. Op 17 juli maakte hij het tot zijn dagtaak om alles te zien wat zijn 403 vrienden en de 157 Pagina’s die hij leuk vindt op die dag als nieuws naar buiten brachten. In zijn artikel “What Facebook doesn’t show you” beschrijft hij hoeveel moeite het hem kost om al het nieuws boven water te halen.

Hij kwam tot de conclusie dat zijn News Feed grotendeels uit nieuws bestaat dat al enkele dagen oud is. Van de 2.593 nieuwe berichten kreeg hij er slechts 738 te zien. Dus slechts 28,46 procent van de nieuwe berichten bereiken hem. De reden heeft Herrera niet kunnen achterhalen. De versleutelde algoritmes van Facebook geven hun geheimen niet prijs.

Facebook en netneutraliteit

Het meest kritische stuk over Facebook is misschien nog wel het stuk dat Mathew Ingram heeft geschreven voor GigaOm. In zijn artikel “Twitter vs. Facebook as a news source: Ferguson shows the downsides of an algorithmic filter” beschrijft hij hoe het drama dat zich momenteel afspeelt in Ferguson niet of nauwelijks wordt opgepikt door de algoritmes van Facebook. Terwijl op Twitter realtime te volgen is wat er zich in Ferguson afspeelt, verschijnt er slechts af en toe een bericht over Ferguson in Facebook’s News Feed.

De mate van engagement bepaalt klaarblijkelijk of het nieuws wel of niet getoond wordt. Ook John McDermott maakt dit punt in zijn artikel “Why Facebook is for ice buckets, Twitter is for Ferguson“. Facebook verwijst gemiddeld zo’n 256 keer naar nieuwsberichten over Ferguson. Naar verhalen over de Ice Bucket Challenge wordt gemiddeld 2106 keer verwezen.

Socioloog Zeynep Tufekci van de Universiteit van North Carolina vraagt zich af hoe het nieuws over Feguson zich verspreid zou hebben als Twitter niet bestaan had. Zouden de algoritmes van Facebook ‘censuur’ gepleegd hebben? “I wonder: what if Ferguson had started to bubble, but there was no Twitter to catch on nationally? Would it ever make it through the algorithmic filtering on Facebook? Maybe, but with no transparency to the decisions, I cannot be sure. Would Ferguson be buried in algorithmic censorship?”

Tufekci maakt zich dan ook ernstig zorgen over de netneutraliteit van algoritmes: “This isn’t about Facebook per se—maybe it will do a good job, maybe not—but the fact that algorithmic filtering, as a layer, controls what you see on the Internet. Net neutrality (or lack thereof) will be yet another layer determining this. This will come on top of existing inequalities in attention, coverage and control.”

De zelfmoord van Facebook

Algoritmes hebben consequenties. Het Facebook-algoritme beschouwt haar gebruikers als een product en niet als de markt. “If you’re not paying for it, you’re not the consumer; you’re the product being sold”. Volgens Ed Heil is dit de reden waarom Facebook het in de toekomst af zal leggen tegen Twitter. Facebook heeft de ziel van haar gebruikers verkocht. Mensen zullen altijd met elkaar connectie willen leggen. De vraag is echter of we hier Facebook voor nodig hebben.

Bronnen

Sander Duivestein
Topspreker / Trendwatcher / Auteur / Columnist bij Sogeti

Sander Duivestein is professioneel spreker, trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologie op mens, bedrijf en maatschappij. In dienst van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) heeft hij aan meerdere onderzoeken meegewerkt. In de afgelopen jaren schreef hij meerdere boeken en rapporten over Bitcoin, Internet of Things, Wearables, Big Data, Social Media, Mobile, Cloud en de economische crisis. Sander is veel in de traditionele media terug te vinden. Regelmatig wordt hij gevraagd om zijn opinie in dag- en weekbladen, op de radio en op televisie te delen. Zo was hij onder andere te gast in Pauw en Witteman, Brandpunt en Nieuwsuur.

Categorie
Tags

9 Reacties

    Tadek Solarz

    Je zegt in de opening van het artikel “Door de sterk verbeterde personalisatie en door mensen met dezelfde interesses te volgen, krijgen we alleen nog maar het nieuws te zien dat we zelf willen horen. Deze persoonlijke digitale bubbel verkokert en verblindt de gebruiker steeds meer”

    Ik zet daar mijn vraagtekens bij. Het opzoeken van gelijkgestemden is van alle tijden, met of zonder internet of sociale media. In Nederland zijn we net ontsnapt aan de verzuiling. Toen was het vrij helder welke krant je las, bij welke voetbalclub je speelde, op welke partij je stemde, welke opinieblad in er in de bus viel, waar je woonde en werkte, welk radioprogramma er werd beluisterd en zelfs wat je at en en op welke dagen je de was deed. In die tijd kende je en volgde je alleen maar mensen die jouw interesses deelden en die in jouw sociale context hoorde. Dat was verkokering. Naar mijn idee hebben we die tijd achter ons gelaten.


    21 augustus 2014 om 08:03
    berry.punt@nielsen.com

    @Tadek, jouw reactie is toch exact de bevestiging van de constatering van Sander? Mensen kennen en volgen die interesses delen die in jouw sociale context passen worden nu alleen door FB bepaald o.b.v. algoritmes i.p.v. een abo op een bepaalde krant, lidmaatschap van een bepaalde sportclub, politieke voorkeur etc.


    21 augustus 2014 om 08:25
    Pim

    Volgens mij kunnen de conclusies van Sander Duivestein en Anders Floor naast elkaar bestaan.

    Het is een feit dat Facebook manipuleert in wat je te zien krijgt. Daar zijn de algoritmes voor. Dat doen ze bewust, omdat mensen volgens FB willen zien wat ze leuk vinden of wat mensen met gelijke interesses leuk vinden. Dat is wat Sander zegt

    Anders Floor zegt:

    Facebook wordt over het algemeen niet gebruikt om op de hoogte te zijn van breaking news, maar om op de hoogte te zijn van ‘leuke dingen’.

    Dat sluit volgens mij op elkaar aan. Gebruikers van Facebook willen dus ook dat Facebook manipuleert. Dat is ook niet per sé een slecht ding. Zelf gebruik ik Twitter om op de hoogte te blijven en Facebook om relaxed leuke dingen te kijken. Ik merk ook dat ik overdag, tussendoor vaker op Twitter kijk en als ik aan het ontspannen ben meer op Facebook. Niets mis mee toch?


    22 augustus 2014 om 12:56
    Martin Voorzanger

    Ed Heil geloof erin dat Twitter het zal ‘winnen’ van Facebook. Maar nu er in je Twitter timeline ook posts gaan verschijnen van mensen die je niet volgt, denk ik dat hij snel terugkomt op zijn uitspraak. Je kunt geen 2 meesters tegelijkertijd dienen. Twitter is gratis, dus de adverteerders zijn de klant. Kennelijk is het een simpele berekening om te bepalen dat op langere termijn het advertisers model meer oplevert dan het subscription model.

    Bij wijze van experiment heb ik een maand geleden mijn Facebook account gedeactiveerd. Nog te vroeg voor conclusies, maar het lijkt erop dat ik compensatiegedrag ging vertonen bij gemis aan continue impulsen in combinatie met een gevoel niet meer te weten wat er allemaal speelt onder mijn 666 vrienden (dat was het maximum aantal FB vrienden dat ik me ooit had gesteld).


    22 augustus 2014 om 13:48
    Hannah

    Ik vind het algoritme-probleem ook hinderlijk bij het gebruik van Facebook ter ontspanning. Al maanden krijg ik berichten van dezelfde paar pagina’s te zien, inderdaad ook van dagen terug. Dat vind ik soms leuke berichten, dat klopt wel, maar het is niet alles wat ik wil lezen of tegen wil komen op Facebook. Ik word in een tunnel gedrukt doordat Facebook steeds dezelfde pagina’s en updates van mensen toont. Als ik zelf op zoek moet gaan naar nieuws, heb ik Facebook daar niet voor nodig. Het zou pas echt ontspannend zijn als ik van al mijn honderden Facebookvrienden gevarieerd updates zou krijgen – en als ik vijf jaar geleden een pagina leuk vond, ik daar nog steeds updates van krijg in plaats van alleen de updates van pagina’s die ik de afgelopen dagen leuk vond. De variatie verdwijnt en die zoekt men uiteindelijk zelf wel weer op. Vermoedelijk op een ander platform dan Facebook.


    25 augustus 2014 om 13:24
    Peter-Jan Bosgoed

    Of je het eens bent of niet…. de leeslijst mag er zijn!

    Ik maak me geen zorgen over manipulatie van Facebook, waarom zou ik ?

    Facebook gebruik(t) je om bepaalde redenen en Twitter ook, Linkedin weer om andere redenen en reageren op artikelen weer om andere redenen.

    Wat blijft is dat na zoveel jaar vrienden op Facebook, de mensen het geloof ik een beetje zat zijn waar je op vakantie heen gaat en hoe graag je iets gratis wilt, enz enz.

    dus van nieuws en andere interessante zaken zullen ze bij Facebook wel hun core maken, omdat zij de algoritmes van ons bekijken en zij allang zien, dat er minder geliked wordt bij de early adapters en daarna.

    goed artikel om weer eens andere dingen te lezen en uit de verkokering te treden. thnx Sander


    28 augustus 2014 om 12:15

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!