Voetbalmarkt technisch failliet?

Betaald voetbal organisaties (BVO’s) in Nederland leven ver boven hun stand. De totale schuld zou inmiddels 92 miljoen euro belopen. Het is echter van alle tijden, betaald voetbalclubs leven bij de gratie van megalomane geldschieters, voetbalgeile sponsoren en locale overheden met behoefte aan burgersympathie. Opportunisme viert al decennia hoogtij maar is betaald voetbal gebaat bij strenge administratie en laat het resultaat van het voetbal zich vormen door alleen goed te boekhouden?

Dat is nog nergens ter wereld gebleken en ondanks het feit dat de KNVB al jaren een streng toezicht houdt kan men niet voorkomen dat BVO’s in de problemen komen. Dat is deels te wijten aan matig bestuurlijk inzicht anderzijds aan een haperend voetbal ecosysteem en fors teruglopende inkomsten. In zekere zin is de schuldpositie van clubs relatief want tegenover deze wel omvangrijke schuld staat totaal een behoorlijk vermogen aan spelers. In vergelijking met andere internationale competities kan toch gesproken worden van een overzichtelijke schuld. In Spanje gaan bijvoorbeeld Real Madrid, Barcelona en Valencia totaal voor ruim een miljard in het rood, in Engeland boekt Manchester City glimlachend voor een recordverlies van 109 miljoen euro en heeft de grootste club, Manchester United, zelf al een schuld van zo’n 1,1 miljard euro.

Teveel BVO’s

Dat de clubs in Nederland er nu slecht voorstaan is niet te wijten aan louter slecht bestuur, maar bovenal door de matige (voetbal) conjunctuur en het feit dat er gewoonweg onvoldoende ruimte is voor 36 BVO’s met full profs op loonlijst waardoor verdere sanering onvermijdelijk is. Het geforceerd (regioachterban relevant) terugbrengen van het aantal BVO’s (maximaal zo’n 20) in Nederland heeft meer en vooral sneller effect dan het aanscherpen van wat regeltjes die ondanks de door ex-minister Willem Vermeend aanbevolen repressieve mogelijkheden voor de KNVB altijd omzeild zullen worden. Ook clubliefde maakt immers blind.

Ecosysteem

Wie zich een klein beetje verdiept in de markt en de handel en wandel van voetbalclubs weet dat speculatie met de activa een belangrijk component vormt in het beleid en resultaat van de meeste BVO’s. Immers in het ecosysteem van het betaald voetbal is de volatiliteit in de waarde van spelers een heel belangrijk aspect. Spelers staan namelijk in de meeste gevallen (te) royaal gewaardeerd met een doorgaans optimistisch geschatte verkoopwaarde op de balans. Daarvoor moeten ze wel opgesteld worden en sportief succes boeken. Trainers hebben dus feitelijk meer invloed op de huishouding van voetbalclubs dan bestuurders zelf.

Op het moment dat dit ecosysteem aan de bovenzijde verstoord wordt en Ajax, PSV, Heerenveen en AZ of zelfs Feyenoord geen grote verkopen en aankopen meer doen, raakt feitelijk het gehele ecosysteem ‘disordered’ met alle nu zichtbare gevolgen van dien. Neem daarnaast de logische teruglopende belangstelling van adverteerders, sponsoren en founders voor de voetbalmarkt en de nu evidente schifting van kaf en koren is belangrijk verklaard. Een goed voorbeeld is de enorme investering die Ajax destijds heeft gedaan in de aankoop van voetbaltalent Miralem Sulejmani. Ruim 16 miljoen euro werd betaald. Waardoor Ajax feitelijk nu een negatief resultaat moet wegpoetsen en Heerenveen in categorie 3 plaatsneemt en de Amsterdammers in categorie 2 (zorgelijk) . Overigens heeft Ajax geen schulden en een positief vermogen van ruim 40 miljoen nog los van de evidente waarde van spelers.

Iedereen die werkzaam is in het betaalde voetbal weet dat toeval een niet onbelangrijke rol speelt in de exploitatie modellen van BVO’s. Je kan winnen en verliezen zeg maar! Zolang men voor een belangrijk deel afhankelijk blijft van de handel in voetbalspelers -ook hier speelt Nederland een belangrijke exportrol- zal er vanaf nu elk jaar een aantal clubs door de mand blijven vallen. De clubs hopen op betere tijden en het effect wat de tweede plaats van Oranje voor de Nederlandse voetbalmarkt kan opleveren.

Talpa en Versatel

Na het eerste al aanzienlijke recordverlies van 43 miljoen euro in 2003 kwamen van 2005 tot 2008 de gouden jaren van John de Mol en Versatel/tele2 die respectievelijk 105 en 120 miljoen euro (zij droegen zelf ook de productiekosten) voor drie jaar neertelde. Zet dat af tegen de huidige 21 miljoen euro die de NOS per seizoen betaald inclusief een relatief kleine bijdrage in de productiekosten en iedereen zal begrijpen dat de gedroomde betaald voetbalclubslagader Eredivisie Live nog lang niet in staat is om dat enorme gat te dichten. De vraag is überhaupt of de betaald voetbalclubs Eredivisie Live de tijd kunnen gunnen om richting de benodigde 800.000 abonnees te geraken. Ik denk dat samenwerking of samensmelten met Sport1 onvermijdelijk zal zijn.

Tot grote hervormingen zal het ook deze keer niet komen. Ik zou zeggen, laat de markt zijn werking doen totdat de spoeling weer de gewenste dikte –per regio- heeft bereikt, laat een club als Feyenoord gewoon failliet gaan nog voor de merger met de wel gezonde amateurtak tot stand komt. Hoe dan ook laat de belastingbetaler vooral niet weer meebetalen aan de reanimatie van een bedrijfstak in nood.