Column: Het journaal van de toekomst
Toen bij Skoeps op 1 mei de stekker eruit getrokken werd, moest ik gelijk denken aan een meningsverschil met Edwin Valent, het nieuwe hoofd nieuwe media bij de Vara, op zijn weblog, over een artikel die hij schreef vlak voor DNA 2008: “Na de krant het journaal aan de beurt?” Het fenomeen tijd is volgens Valent het grootste probleem van het journaal. We hebben het nieuws al op internet gelezen, en om 8 uur hebben we geen tijd om het journaal te kijken. Het journaal gaat de krant achterna. ‘Een krant blijft mijn inziens gewoon een samenvatting van wat je gisteren gemist hebt.’ Marco Derksen merkte in 2004 al op dat de redacties van het journaal moeite hebben de talloze internetredacties bij te houden.
Wat is dan het bestaansrecht nog? Hans Laroes antwoordde na DNA 2008 in een interview met geencommentaar.nl als volgt: “Als niemand kijkt, dan stop je ermee”. Zover is het nog niet met 2 miljoen kijkers, maar ik geloof persoonlijk ook niet dat ooit zover komt.
De 5 belangrijkste redenen waarom het journaal blijft bestaan, en hoe het zich zou kunnen wapenen tegen de concurrentie:
1. Gewoonte
Voor velen, hoe ouder hoe meer, is het 6 of 8 uur journaal het begin van de televisieavond. Dat kan met de komst van Journaal 24, interactieve televisie en de PVR ook om 7 uur of half 10 als je dat beter uit komt, maar dan begint het. Belangrijkste tegenargument: ‘Dat geldt natuurlijk niet voor de YouTube-generatie’. Deels waar, maar dat ligt voor een gedeelte aan de leeftijd. Er komt een leeftijd waarbij het jeugdjournaal te kinderachtig is, maar het ‘Grote Mensen Journaal’ te moeilijk. Bovendien zijn er andere dingen als liefde belangrijker dan het leed in Birma. Deze doelgroep wil ander nieuws.
2. Houding
Achter de computer of op je gsm, Blackberry of pda, ben je actief opzoek naar nieuws, terwijl mijn nieuwsbehoefte passief is. Alleen over mijn vakgebied ga ik zelf opzoek naar nieuws. Ik gebruik nu mijn RSS-reader om het nieuws alsnog naar me toe te brengen. Probleem daarbij is wel dat de koppen niet altijd even duidelijk zijn, en er een enorme overlap in zit. Bovendien wil ik me passief laten ‘verrassen’ en inlichten. Op internet zijn het voornamelijk binnenland-, buitenland- en mediaberichten die ik lees, maar bij journaal zitten ook in de andere rubrieken interessante berichten. Berichten waar ik misschien minder vanaf weet, maar na uitleg wel interessant vind. Het scherm en goede kwaliteit van het beeldmateriaal is nu ook nog een voordeel, maar dit voordeel zal steeds kleiner vanwege de steeds betere kwaliteit van prosumer goods. Een HD-camera heb je al vanaf 650 euro.
3. Tijd
Het journaal loopt net als een krant altijd achter de feiten aan, maar is dat letterlijk gezien ook niet hun taak? Ik denk dat veel mensen het op de lange duur niet zoveel uitmaakt wanneer ze geïnformeerd worden, als het maar goed en snel gebeurt. Het zoeken naar nieuws is op internet veel tijdrovender dan me in een half uurtje ’s avonds laten bijpraten over wat er gebeurd is in mijn continent. En ’s morgens ben ik in 5 minuten up-to-date over gebeurtenissen in de rest van de wereld. Het bekijken van het online nieuws gaat in een veel hogere frequentie. Vaak is het maar 10 minuten, maar wel zo’ 6 keer per dag, en dan laat ik de keren dat ik blijf ‘plakken’ en doorklik nog buiten beschouwing. In eerste instantie lijkt het dus tijdsbesparend, maar dat is het vaak niet. Ik denk dat de underground trend van lifehacking langzaamaan bovengronds komt, waarbij we steeds kritischer gaan kijken naar de indeling van onze tijd. Bovendien lijken we ook steeds bewuster nieuws te filteren op categorie. Ik hoorde Harm Tasselaar, Hoofdredactie RTL Nieuws’ in een interview (dat ik helaas niet meer kan vinden, is er iemand met cijfers?) zeggen dat berichten onder het kopje ‘opmerkelijk’ veel meer gelezen wordt dan berichten onder andere kopjes als ‘binnenland’.
4. Autoriteit
De autoriteit van vooral het NOS Journaal is natuurlijk arbitrair. Het zou te links zijn, en ook zij gebruiken vaak het ANP. Hoewel dat beide mijns inziens niet geheel waar al dan niet verklaarbaar zijn, heeft het journaal een meerwaarde puur omdat het, nu eenmaal het journaal is. Dit geldt zeker voor een oudere doelgroep, voor wie het journaal vertrouwd aanvoelt. Persoonlijk gebruik ik het NOS journaal als primaire bron, waarna ik soms verder zoek. Echter voor 90% van het nieuws dat ik tot mij neem, heb ik geen tijd om te checken of het klopt. Dan is het fijn om op de journalisten te kunnen vertrouwen, die voor mij feiten checken en filteren. En mochten ze er een keer naast zitten, dan komt er juist vanwege die autoriteit op z’n minst ophef over, zo niet een rectificatie. Dat komt denk ik meer uit een kwestie van gevoel, dan cijfermatige onderbouwing bij de meeste journaalkijkers.
5. Gids in de jungle
Zoals ik al aangaf, mijn RSS-reader staat bol van de dubbele berichten. En meerdere bronnen checken is vaak niet echt nuttig als het puur om het overtikken van een ANP bericht gaat. De NOS (en natuurlijk ook RTL) moeten niet de arrogantie hebben te denken dat zij daar wel alleen mee kunnen volstaan, aangevuld met berichten verzorgd door buitenlandredacteuren. Ze zouden hun autoriteit moeten gebruiken om ons te leiden door de enorme informatie jungle die het internet is. Gebruikers proberen nu hun eigen journaal te maken, de meeste enkel voor zichzelf, sommige publiceren dit nog op een blog of bijvoorbeeld via twitter. We hebben een gids nodig, een merk, die ons leidt door deze wirwar. Het journaal heeft de ideale kaarten om die gids te worden. Maar er zullen meerdere gidsen naast elkaar leven, en dan heb ik het niet alleen over RTL en SBS, maar ook over bijvoorbeeld NU.nl en Nujij.nl die wellicht ook de overstap naar het grote scherm wagen. Wellicht dat vernieuwde techniek de convergentie tussen TV en internet versneld, alhoewel dit toch voornamelijk een culturele aangelegenheid is. Voorlopig moeten we het nog doen met tussenvormen als iFanzy.
Wat moeten ze doen?
Het mag duidelijk zijn, ze zouden die gids moeten worden. Bij veel ouderen zijn ze dit wellicht al, maar bij veel jongeren moeten ze dit nog worden. Om jongeren erbij te betrekken zou het gebruik van user generated content al enorm helpen. Je eigen platform opzetten zoals CNN dat met iReport.com heeft gedaan, en deze items vervolgens gebruiken in je journaals. Het is natuurlijk (vanwege de merklading) veel leuker om in het journaal te komen, dan op Skoeps.nl. (De NOS is laatst met kijkersbijdragen gekomen, maar dit nog geen groots succes. Dat gaat vast nog komen, en is denk ik te wijten aan het feit dat het maken van een column veel moeilijker is dan een nieuwsbericht.)
Het moet een persoonlijke gids worden. Dat wil niet zeggen dat je als sportliefhebber alleen sportnieuws zou kijken, maar het zou wel rekening kunnen houden met je voorkeur. Als je politiek niet interessant vindt, dan zou je de berichtgeving daarover kunnen matigen. Daarin zou een strategie met meerdere merken kunnen passen, maar je kunt er ook voor kiezen om mensen interactieve mogelijkheden te bieden. Bijvoorbeeld “skip dit item” of juist “uitgebreid verslag”. In de nabije toekomst zouden onze mediaboxen onze voorkeur kunnen bijhouden, en meerdere profielen aanmaken. Hoewel dat het laatste nog het minst belangrijk is. Je moet me geen dingen opleggen, maar ik word graag verrast.
Om een echte gids te worden, moet je ook gaan verwijzen. Na een item in het journaal: “In NOVA is vanavond een uitgebreide documentaire”, of zelfs: “Druk op rood om direct door te gaan naar de documentaire”.
Hoe gek we dat gaan maken, zien we vanzelf. Misschien kan je over een aantal jaren wel kiezen of je liever Philip Freriks of Sacha de Boer wilt zien. En kijk je in komkommertijd slechts 5 minuten nieuws, terwijl het bij drukke dagen een avondvullend programma is.
Resumé
Het journaal kan nog tijden mee, ze moeten zich alleen wel aanpassen aan de nieuwe voorwaarden. Ze zouden een persoonlijke gids moeten worden en ons leiden door de informatiejungle van het net. Daarbij kunnen ze de kennis en content van het publiek goed gebruiken. En het publiek kan de journalistieke kennis van het journaal goed gebruiken om te filteren.
(Dit is de eerste tweewekelijkse donderdagmiddag-column van Han Rusman op Marketingfacts).