Wie is Saddam Hussein?

De Britse krant The Financial Times bracht eind februari een uitgebreide biografie van Saddam Hussein.

Saddam Hussein werd geboren in 1937 in het arme landbouwersdorp al-Awja (letterlijk: ‘de bochtige plaats’), net buiten Takrit aan de oevers van de Tigris. Blijkbaar heeft hij zijn vader amper, misschien zelfs nooit, gekend. Zijn moeder was hertrouwd en Saddam werd als wees grootgebracht door zijn oom en diens uitgebreide familie.

De meest biografen brengen de meedogenloosheid en ambitie uit zijn volwassen leven direct in verband met de eenzaamheid en armoede die hij als kind heeft moeten ondergaan. Hij lijkt zichzelf steeds gezien te hebben als een outsider binnen de patriarchale stammenmaatschappij waarin hij opgroeide.

Na een beperkte scholing trok hij naar Baghdad waar hij, onder invloed van zijn oom Khairallah Tulfah, lid werd van de opkomende Baath beweging en zich verbond aan het seculiere pan-Arabische nationalisme.

Dat soort ideologie?n kende een hoge vlucht op het einde van de jaren ‘50. De Egyptische leider Gamal Abdul Nwasser had in 1955 de Suez oorlog gewonnen – misschien niet militair, maar toch zeker politiek – en de Arabische leek een beloftevolle toekomst tegemoet te gaan. De oliereserves werden aangesproken en het juk van buitenlands bestuur werd afgeworpen.

In Irak steunden Saddam en zijn Baath aanhangers de revolutie van 1958 waarin de Hashemite monarchie, door de Britten in het zadel geholpen na de eerste wereldoorlog, omvergeworpen werd. De strijd werd berucht omdat er zoveel bloed vloeide. De lichamen van de regent en de eerste minister werden van ledematen ontdaan en zo triomfantelijk door de straten geparadeerd, aangemoedigd door een woedende menigte.

Het jaar erna werd Saddam beroemd door deel te nemen aan een moordpoging op Adbel Karim Qassem, de eerste revolutionaire leider van het land. Het plan mislukte en Saddam moest vluchten naar Egypte.

Meer politieke onrust bracht Saddam terug naar Irak, waar hij de belangrijkste organisator werd van de civiele arm van Baath. In 1968 kreeg Saddam, vooraan in de dertig, een deel van de macht toegestopt toen een nieuwe staatsgreep Ahmad Hassan Bakr op de stoel van president zette.

Dat het in feite vice-president Saddam was die het meeste macht had en in het land de touwtjes in handen hield, werd al snel duidelijk. Hij maakte van de Baath partij de heersers over een van de meest effici?nte en brutale politiestaten ter wereld.

In juli 1979 zette hij Bakr buiten spel, om even later een bloedige ‘zuivering’ van het Irakese leiderschap door te voeren. Hij maakte zelfs een filmopname tijdens een bijeenkomst van zijn Revolutionaire Commandoraad en andere leiders van de Baath partij om vervolgens te verklaren dat er plannen tegen hem werden gesmeed. Veiligheidsmensen namen tientallen aanwezigen mee die – zo wordt algemeen aangenomen – in de kelder van het gebouw werden ge?xecuteerd door Saddam en andere leden van de Commandoraad.

Terwijl de wereld vooral oog had voor Saddam’s excessen, begon die met een ambitieus moderniseringsprogramma dat onder meer scholing voor vrouwen, irrigatie en gezondheidszorg introduceerde. Hoewel de kosten van buitenlandse oorlogen zwaar doorwogen, groeide Irak toch uit tot een samenleving met een redelijk gemiddeld inkomen die goed scoorde op statistieken als kindersterfte, autobezit of alfabetisering. Vele Irakezen konden naar het buitenland voor een technische of wetenschappelijke opleiding.

Irak vs Iran

Tot Saddam zich in 1980 in een oorlog met Iran stortte. Hij hoopte op een snelle overwinning, maar de strijd zou acht jaar aanslepen en nergens toe leiden.

Hij zag zich genoodzaakt veel inkomsten uit de olieverkoop te spenderen aan dure onderzoeksprogramma’s voor de ontwikkeling van conventionele en nucleaire wapens. Die moesten het land helpen de rekenkundige overmacht van Iran de baas te blijven. Saddam kon toen rekenen op de steun van het Westen – met name van Frankrijk, maar ook van Groot-Brittanni? en de VS. Hij werd immers beschouwd als een stootkussen tegenover het revolutionaire Iran dat met religieuze hand geleid werd door Ayatollah Khomeini.

Irak vs Kuweit

Na een Pyrusoverwinning tegen Iran, ging Saddam op zoek naar meer buitenlands avontuur. Hij was kwaad op Kuweit omdat het land zich weinig dankbaar had getoond voor de strijd met Iran. Oude territoriale claims werden afgestoft en in 1990 beval Saddam zijn leger het zuidelijke buurlandje binnen te vallen en te bezetten. Hij had fout gegokt: een Westerse en Arabische coalitie kon na een grondoorlog van slechts 100 uur de Irakese troepen vertrappelen.

Irakese troepen werden het land uitgezet en moesten zich onderwerpen aan een staakt-het-vuren-overeenkomst opgesteld door het Amerikaanse leger. Het verplichtte Saddam ondermeer zich over te geven en al zijn massavernietigingswapens te vernieting. Maar Saddam koos voor een kat en muis spel met de VN inspecteurs. Hierdoor bleven ook de economische sancties, die het leven van de gewone Irakezen zo hard gemaakt hebben, twaalf jaar lang bestaan.

Saddam heerst medogenloos over de Irakese natie met de hulp van clans van Soennitische moslims die het land ten noorden van Baghdad in handen hebben, zoals de al-Majids, de Douris en de Samarais. Doorheen de jaren ‘90 waren er steeds weer deserteurs die het land ontglipten met huiveringwekkende verhalen over het leven onder Saddam en het relaas van de wreedheden die zijn zonen Uday en Qusay op hun geweten hadden. Vier miljoen Irakezen – op een totaal van 24 miljoen – woont vandaag in het buitenland.

Saddam werd in 1995 niet aan het wankelen gebracht toen zijn twee schoonzonen, de broers Hussain en Saddam Kamel overliepen. De twee mannen, respectievelijk verantwoordelijk voor de militaire industrie en voor de republikeinse garde, vluchtten met hun vrouwen – Saddam’s dochters – naar Jordani?.

Zij bevestigden wat UN medewerkers en Westerse regeringen al langer vermoedden, namelijk dat Irak na de nederlaag in Koeweit bij herhaling gelogen had en de belofte om het wapenprogramma stop te zetten en de detials erover te verspreiden, niet was nagekomen.

Saddam wist al die tijd te overleven omdat zijn rivalen, echt of ingebeeld, ge?limineerd worden voor ze veel kwaads kunnen uithalen. In 1996 werden Hussain en Sddam Kamel terug naar Baghdad gelokt. De juiste toedracht van hun terugkeer blijft onduidelijk, al staat wel vast dat beiden korte tijd later door leden van hun eigen familie werden vermoord.

Saddam was totaal uit zijn lood geslagen door de internationale verontwaardiging na zijn inval in Kuweit en wist dat hij de Arabische wereld op zijn hand kon krijgen door te blijven hameren op de hypocrisie van het Westen. Men wilde immers wel de VN-resoluties tegen Irak uitgevoerd zien, maar niet die tegen Isra?l.

Maar zijn oproep tot een anti-Westerse houding en de vermoedelijke steun aan de families van Palestijnse zelfmoordenaars gaven voorstanders van een door de Amerikanen geleidde oorlog een duwtje in de rug.

Washington heeft met veel enthousiasme gewezen op een geluidsopname waarvan vermoed wordt dat ze de stem van Osama Bin Laden bevat terwijl die Moslims oproept Baghdad te helpen verdedigen tegen een Amerikaanse aanval. Voor de VS is het een bewijs dat Saddam meewerkt met de al-Qaeda leider.

Er zijn maar weinig experts dezelfde mening toegedaan: bijna niemand vermoed ook maar enige band tussen Saddam en al-Qaeda. Maar de beshuldiging wordt samengelegd met de vaststelling dat Saddam niet volledig bereid is met de VN-inspecteurs samen te werken en als drukkingsmiddel gebruikt om landen als Frankrijk, Duitsland en Rusland te doen afzien van hun bezwaren tegen militaire actie.

(Copyright 2003 Financial Times. All rights reserved by New York Times Sales Syndication Corp.)

References:

http://www2.omroep.nl/nos/irak/

Aanval op Irak @ Omroep.nl

http://www.omroep.nl/nos/nieuws/dossiers/vs_irak/algemeen/vaste_elementen/voorpagina.html

Dossier VS versus Irak

http://www.studybuddy.nl/nederlands/contentirak.html

Chronologie van Irak 1920 – 2001 (met medewerking van Dr. J.J.G. Jansen)

http://irak.tweevandaag.nl/

Aanval op Irak, Twee Vandaag

http://www.novatv.nl/index.cfm?cfid=17895251&cftoken=94743883&ln=nl&fuseaction=dossiers.voorpagina&dossier_id=15

Dossier @ Nova TV

http://www.amnesty.nl/landeninfo/lan_irak.shtml

Irak @ Amnesty.nl

http://www.groene.nl/2002/0233/ab_saddam.html

De mythische dictator uit Takrit, De Groene Amsterdammer, 17 augustus 2002

http://www.fas.org/man/dod-101/ops/iraq.htm

Federation of American Scientists

http://www.angelfire.com/nt/Gilgamesh/history.html

Iraq’s History Page

http://www.geocities.com/pwhce/iraqlinks.html

Perspectives on World History and Current Events

http://www.stratfor.com/promo/?site=usiraq

US-Iraq war @ Stratfor