Platforms, de middleman van de toekomst

Eén van de grootste beloftes van het internet was dat het ons in staat zou stellen om van de ‘middleman’ af te komen. Ten dele is deze belofte uitgekomen. Nespresso cups bestel je bijvoorbeeld rechtstreeks bij de fabrikant. Maar er komen steeds meer nieuwe middlemen in de vorm van platforms waar vraag en aanbod samengebracht wordt. Waarom vormen platforms zo’n belangrijk onderdeel van het internetlandschap van nu en de toekomst? En, wat zijn kenmerken van een succesvol platform?

Een platform kan worden gedefinieerd als een: ‘plaats (in dit geval een website) waar de vraag naar of het aanbod van diensten of producten wordt geaggregeerd.’ Een platform onderscheidt zich van een gewone website doordat het aanbod van verschillende aanbieders aanbiedt, terwijl het bedrijf achter het platform zelf niet direct diensten of producten aanbiedt. Waar sommige platforms al jaren bestaan (zoals Marktplaats, eBay) zijn er de laatste jaren steeds meer nieuwe platforms bij gekomen (AirBnB, Etsy). Ook bedrijven hebben dit door. Zo is Zelfstandigen Bouw bijvoorbeeld gestart met een platform genaamd kwaliteitsvakman.nl, waar je rechtstreeks met gecertificeerde vakmensen in contact kunt komen. Wat zijn de kenmerken van een succesvol platform?

Vertrouwen in de luiheid van de mens

Mensen zijn van nature lui (en dat is maar goed ook). Iemand die een kamertje in zijn huis over heeft en deze wil verhuren aan toeristen had tot voorkort maar één optie. Een website maken, zorgen dat je enigszins hoog komt in een zoekmachine en maar hopen dat er klanten komen. De komst van een platform als AirBnB heeft het verhuren van die extra kamer veel makkelijker gemaakt. Je biedt je kamer aan op de website, en de marketing en de aggregeerfunctie van AirBnB doen de rest.

Voor consumenten geldt hetzelfde. Het aanbod wordt geaggregeerd. In plaats van een google search op ‘Appartementen Amsterdam’, waarbij je 25 slecht leesbare websites in allerlei talen tegenkomt kun je met een zoekopdracht op AirBnB het gehele aanbod aan gastenkamertjes en appartementen overzien. Door middel van de filters kun je heel makkelijk een appartement vinden dat precies aan jouw wensen voldoet.

Risicoloze instap

Veel platforms bieden een risicoloze instap aan mensen die eens iets willen proberen. Op Etsy.com betaal je naast een kleine listing fee (€0,18 op het moment van schrijven) een commissie per verkocht artikel. Dit betekent dus dat je maximaal 18 cent kwijt bent als je product niet verkoopt. Vanwege deze lage risico’s zijn mensen snel bereid om te proberen iets aan te bieden. Je kunt op een regenachtige zaterdagmiddag een profielpagina maken en verder zie je wel wat er gebeurt.

Andere platforms gaan verder in het wegnemen van risico’s, omdat risico inherent is aan het product of de dienst die aangeboden wordt. Op het eerder genoemde AirBnB wordt bijvoorbeeld schade die ontstaan is als gevolg van het verhuren van de woning vergoed. Aan de andere kant dienen verhuurders zichzelf te legitimeren, zodat deze in het geval van problemen (bijvoorbeeld het verhuren van een niet bestaand huis) opgespoord kunnen worden. AirBnB dient hier dus niet alleen als een aggregator van vraag en aanbod, maar ook als verzekeraar en verifieerder. Een ratingsysteem helpt ook om vertrouwen te creëren van afnemers. Platforms nemen dus niet alleen een groot deel van het werk uit handen, zij zorgen er ook voor dat aanbieders zonder grote risico’s kunnen starten.

Er zijn ook platforms die er voor kiezen om strenger te selecteren aan de poort. De Kraft, een platform waarop Nederlandse meubelmakers zich kunnen presenteren, selecteert alleen makers die een KvK-nummer hebben. Een KvK wordt in dit geval gezien als een proxy voor voldoende professionaliteit.

Het verschil tussen platform en een ouderwetse markt

Toch is een platform in feite niets meer dan een ouderwetse marktplein waar kraampjes verhuurd worden, zij het een marktplein zonder fysieke locatie. Hoe komt het dan dat nieuwe platforms als Uber (Opgericht in 2009, waarde $62.5 miljard) en AirBnB (opgericht in 2008, waarde $25.5 miljard) zo snel gegroeid zijn? Doordat de bedrijven zelf geen of weinig middelen hebben (Uber heeft geen auto’s, AirBnB heeft geen vastgoed) kennen de platforms een enorm hoge omzet per werknemer.

Tegelijktijd loopt het platform weinig risico. Zoals bij elk bedrijf is het cruciaal om klandizie te krijgen. Omdat je voor een platform zowel kopers als verkopers moet vinden kan het een tijdje duren voordat het platform staat. Maar als de kosten eenmaal overstegen worden door de inkomsten is het risico voor de platformeigenaar gering. De platforms kunnen ook uitermate snel reageren op veranderingen in de omgeving. Als er een verandering nodig is, is het een kwestie van een update in de programmatuur om het platform bij te werken.

Vertrouwde dingen combineren met nieuwe elementen

Het is daarom dat niet alleen nieuwe bedrijven die platforms bieden. Ook reeds bestaande bedrijven bieden steeds vaker een platform aan kleine spelers. Een voorbeeld hiervan is Praxis dat het platform ‘Voor de Makers‘ heeft gelanceerd. Via Voor de Makers kunnen klussers en productontwikkelaars hun diensten of producten aanbieden. Dit stelt Praxis in staat om naast het oude en vertrouwde assortiment nieuwe services en producten aan te bieden. Dit geeft consumenten, naast aanbiedingen en acties, nog een reden om af en toe eens het assortiment van Praxis te bekijken.

De belofte van de nieuwe middleman

The internet will cut out the middleman, was de gedachte. Nieuwe middlemen zijn opgestaan en begrippen geworden. Mensen zoeken nauwelijks nog via zoekmachines op hotels en appartementen voor hun vakantie, ze gaan naar Booking.com en AirBnB. Tegelijkertijd nemen platforms risico’s weg voor consumenten en aanbieders van producten en diensten. Het is nu heel makkelijk om te kijken of je van je hobby je beroep kan maken, of om te kijken of je van je logeerkamer een hotel kunt maken.

Een goed functionerend platform maakt zowel het aanbieden van een product of dienst als het consumeren hiervan gemakkelijker. De aanbieders worden hierbij ondersteund in hun marketing, bijvoorbeeld doordat het platform zelf reclame maakt. Consumenten kunnen eenvoudig door het aanbod van verschillende aanbieders scrollen.

Niet elk platform zal miljarden of zelfs maar miljoenen waard worden, maar een platform als Voor de Makers laat zien dat platforms ook een toevoeging kunnen zijn aan het assortiment/werkwijze van bestaande bedrijven. Een platform als De Kraft laat zien dat platforms ook interessant kunnen zijn voor nichemarkten. Platforms gaan dus een grote toekomst tegemoet.