John Olivieira (Publicism): “Kan de blockchain de vrije pers helpen?”

De Nederlandse social enterprise Publicism onderzoekt of blockchaintechnologie de vrije pers kan helpen. Gesteund met 50.000 euro van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek bouwt Publicism op dit moment hard aan een proof of concept. “We zagen ontwikkelingen met betrekking tot de blockchain: een decentraal distributiesysteem. Dus wij dachten: hoe mooi zou het zijn als dat systeem onze problemen zou oplossen. Dus dat je de regels die je nu in een redactie met elkaar afspreekt in een decentraal distributiesysteem zou kunnen borgen”, aldus co-founder John Olivieira.

Daarnaast zouden anoniem publiceren en betaling geregeld moeten worden. “Met die drie uitgangspunten zijn wij naïef begonnen.” Techneuten leken aanvankelijk niet erg enthousiast. Maar inmiddels is een dashboard praktisch af. “Ik verwacht dat dat dashboard er snel zal zijn. Maar eerst een workable demo maken.” Het dashboard moet het mogelijk maken om content te uploaden. Vervolgens kun je volgen waar de content naartoe gaat en of die wordt afgenomen. Handig voor de individuele journalist. Om niet te zeggen noodzakelijk.

“De vrije pers staat onder druk”

In Nederland zien we het misschien anders, maar op wereldschaal staat de vrije pers onder druk. Dat heeft een aantal oorzaken. Het businessmodel waarop de vrije pers draait is kapot: kranten, digitaal, en de rest verliezen het van Google en Facebook die alle advertentie-inkomsten opslokken. Diezelfde organisaties zetten algoritmes in die bepalen welk nieuws je te zien krijgt. “De pers is ook wel wat lui. Bij onze nationale pers ontbreekt diversiteit, maar daar staan we niet alleen in. Ons nieuws is vooral belicht vanuit de Westerse blik. De andere kant, daar lees je weinig over, maar die is ook belangrijk om een goed beeld te krijgen.”

En juist die niet Westerse blik en niet Westerse journalisten hebben het in praktijk moeilijk. Neem het voorbeeld van de Soedanese journalist Chris in Nederland. “Hij vertelde over zijn ervaringen. Hij en zijn collega’s werken op dit moment via besloten groepen op Facebook. Maar toch lukte het de overheid om een bepaald filmpje voortdurend te verwijderen. Het was een belastend filmpje. Chris en zijn collega’s wilden ervoor zorgen dat dat niet langer kon gebeuren.”

Facebook bleek dus niet het ideale medium. “Het gaat er uiteindelijk om dat er geen centrale instantie meer is die morgen kan bepalen of iets verdwijnt. Wikileaks is het mooiste voorbeeld. Je kon uiteindelijk niet meer aan Wikileaks doneren omdat het Amerikaanse Paypal niet meer mee deed. Ofwel; het zijn centrale systemen die bepalen of iets wel of niet kan. Als wij nu geld willen overmaken naar Japan dan zijn er vier banken die daar tussenzitten. Dat zou ander moeten kunnen. Met behulp van de blockchain”

“Wij zijn niet het persbureau, dat zijn de journalisten”

Het idee van Publicism moet niet alleen een oplossing bieden om altijd content te kunnen verspreiden, al dan niet anoniem, ook betalingen moeten geregeld worden. “Stel je maakt een filmpje. Dan kun je dat op ons platform uploaden, waarbij je kunt kiezen voor anoniem, een pseudoniem of je eigen naam. Vervolgens gaat dat filmpje naar een peer-2-peer server, de blockchain registreert dat. De uploader krijgt een ‘hash’ terug en vervolgens is het verankerd in ons systeem.”

Om publicatie te stimuleren wordt het voor mediapartijen ook mogelijk om zich op het systeem aan te sluiten. Daarmee zou je Publicism een persbureau kunnen noemen. “Klopt, maar wij zijn niet het persbureau, dat zijn de journalisten. Wij faciliteren enkel. Het is een decentraal distributiesysteem” aldus Olivieira.

Hij breekt een lans voor meer diversiteit in de Nederlandse journalistiek. Als goed voorbeeld noemt hij De Correspondent, die twee plekken voor andere dan de gebruikelijke witte, hoog opgeleide, journalisten beschikbaar stelde. “Daar hebben zich 300 mensen aangemeld. Dus het is niet de vraag of ze er zijn of dat er geen interesse is. Je moet je als organisatie afvragen of je wel bereid bent om echt te veranderen. Die verandering zit hem niet in symptomen bestrijden, iemand af en toe een stukkie laten schrijven, maar echt structureel personeelsbeleid.”