Hoe betalen wij onze aankopen in 2010?

MarketingFacts heeft de afgelopen week twee berichten gewijd aan elektronisch betalen – over EBPP en over iDEAL. Dit artikel is het laatste deel van het drieluik over ontwikkelingen in virtueel betalen. Vele presentaties over dit onderwerp beginnen met een PowerPoint slide met tientallen logo’s van online en mobiele betaalmethodes. Er zijn uiteraard veel aanbieders – banken, creditcard maatschappijen, telecom bedrijven, PayPal en Google. En veel technologische mogelijkheden – betalen via internet, via mobiel, of contactloos betalen met je horloge of sleutelhanger voorzien van een RFID chip. Al die betaalmethodes hebben hetzelfde doel – de (inter)nationale standaard worden om het aantal transacties en gebruikers te maximaliseren.

Dit artikel probeert de vraag – Hoe betalen wij in 2010 onze (online) aankopen in Nederland? – te beantwoorden door ontwikkelingen binnen virtueel betalen te analyseren. Wij zijn benieuwd of iDEAL de strijd met creditcards zal winnen, EBPP met acceptgiro, banken met telecom bedrijven, en Nederlandse betaalstandaarden met PayPal en Google Checkout.

Het succes van elke betaalmethode wordt bepaald door twee factoren:

1. aansluiting op consumentenervaring en behoeftes;
2. implementatie van één standaard binnen de bepaalde industrie.

Aansluiting op de consumentenervaring en behoeftes is bijzonder belangrijk voor de acceptatie van de betaalmethode. Betaalbehoeftes van consumenten kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën:

1. Direct Payments: consumenten betalen hun aankopen direct vóórdat het product wordt geleverd (bv. betalen van je hotelovernachting of videocamera met de creditcard of iDEAL),
2. Post-Payments: consumenten betalen pas nadat het product is geleverd (bv. betalen van je online aankopen per rembours of met de acceptgiro),
3. Pre-Payments / Micropayments (meestal tot 10 euro): consumenten laden eerst hun virtuele portemonnee op en betalen kleine bedragen voor elk productgebruik (bv. downloaden van muziekbestanden, krantberichten of ringtones).

Direct Payments

Hoe betalen de Nederlandse consumenten hun online aankopen op dit moment? De strijd bij Direct Payments gaat tussen de creditcard en iDEAL (betalen via internetbankieren van je bank). Volgens het onderzoek van Thuiswinkel.org en Blauw Reasearch is het aandeel van de creditcard de laatste jaren aan het dalen en van iDEAL (internetbankieren) aan het stijgen. De reden is dat de Nederlandse consumenten iDEAL veiliger vinden dan de creditcard. Daarnaast percipiëren nieuwkomers op de online markt de creditcard vaker als onveilig dan mensen die jaren op internet kopen. Het woord perceptie is hierbij cruciaal. Het feit is dat consumenten tegen creditcardfraude worden beschermd door de 'charge-back' regeling. Hiermee kunnen consumenten elke creditcard transactie terugdraaien, indien deze niet wordt (h)erkend. Het is aan de winkelier om vervolgens zijn gelijk te bewijzen met een bon, waarop de handtekening van de creditcardhouder staat. Blijkbaar beïnvloeden vele berichten in de pers over creditcardfraude de consumentenperceptie sterker dan bescherming die charde-backs bieden. iDEAL daarentegen profiteert juist van de consumentenperceptie dat internetbankieren bij je eigen bank zeer veilig is. Deze perceptie wordt versterkt door het feit dat elke iDEAL transactie wordt beveiligd met je PIN-pas.

Ik denk dat iDEAL nog meer marktaandeel zal winnen (huidig marktaandeel is 13%). En niet alleen ten koste van de creditcard (marktaandeel is onder 20%) maar ook ten koste van de eenmalige internet-machtiging (circa 10%). De internet-machtiging (je vult je rekeningnummer in een online formulier in en het bedrag wordt van je rekening afgeschreven) is een gedoogde betaalvorm die al jaren ter discussie staat. Volgens de Nederlandse wet- en regelgeving is een handtekening van de consument onder zijn machtiging verplicht, en dient de consument de mogelijkheid te krijgen om zijn machtiging in te trekken. De eenmalige internet-machtiging voldoet aan deze voorschriften niet. De Nederlandse banken kunnen daarom met elkaar overeenkomen dat zij internet-machtigingen niet meer gaan accepteren. Het argument: iDEAL biedt een betere garantie voor webwinkeliers dat zij hun geld ontvangen dan de internet-machtiging. Want met iDEAL weet de winkelier gelijk of de koper voldoende saldo op zijn rekening heeft om de aankoop direct te betalen.

Post-Payments

Het grootste nadeel van Direct Payments is dat je eerst moet betalen en dan pas het gekochte product in huis krijgt. Als je van een bekende webwinkel koopt, dan is Direct Payment geen probleem. Maar als je net een winkel met de laagste productprijs hebt gevonden via Kieskeurig of Vergelijk, dan wil je meer zekerheid dat het product daadwerkelijk wordt geleverd. Dit is de reden waarom Post-Payments (acceptgiro en onder rembours) zo vaak worden gebruikt om online aankopen te betalen. De goede oude acceptgiro is de absolute marktleider in Nederland met 40% marktaandeel. De betaling onder rembours wordt minder vaak gebruikt (3-5%). Opvallend is dat steeds meer acceptgiro's via internetbankieren worden betaald – meer dan de helft. Dit biedt kansen voor Electronic Bill Presentment & Payment, de digitale vorm van Post-Payments. De huidige digitale nota / NotaBox standaard is echter (nog) ongeschikt voor het betalen van eenmalige online aankopen. De digitale nota kan nu alleen worden gebruikt voor terugkerende transacties tussen notaverzenders en hun klanten (bv. voor het betalen van je energierekening of telefoonkosten). Het zal mij niet verbazen als de banken en biller service providers (bv. TPG Post en Getronics PinkRoccade) in de toekomst zullen besluiten om de digitale nota ook geschikt te maken voor eenmalige transacties.

Pre-paid Payments / Micropayments

Pre-paid Payments worden vooral ingezet voor het betalen van kleine aankopen (tot 10 euro), zoals downloads van krantenartikelen, muziekbestanden, loten en spelletjes. Direct Payment methodes zoals iDEAL, PayPal en creditcards zijn minder geschikt voor Micropayments, omdat consumenten niet bereid zijn om allerlei gegevens in te vullen om hun downloads te kunnen betalen. En omdat iDEAL (0,55-0,70 per transactie), PayPal (3,4% van het bedrag + 0,35 euro per transactie) en creditcards (2-3,5% van het bedrag) te duur zijn voor webwinkeliers om er kleine aankopen mee te laten betalen. In de mobiele wereld wordt Premium SMS het meeste gebruikt voor Micropayments – je koopt ringtones met SMS'jes die veel meer kosten dan een normaal SMS-bericht. Ik sluit niet uit dat banken concurrentie met Premium SMS aangaan met een interbancaire Micropayments standaard die zowel voor internet als voor mobiel geschikt is. Zij zouden hiervoor Minitix van Rabobank kunnen omarmen of een soortgelijke methode onder een gezamenlijke merknaam kunnen lanceren.

Strijd der standaarden

Wij kunnen uit het bovenstaande verhaal concluderen dat succes van een betaalmethode niet allen door de aansluiting op consumentenbehoeftes wordt bepaald, maar ook door de aanwezigheid van één standaard binnen de industrie. Het succes van iDEAL (13% van de markt in het eerste jaar na de introductie, 2.000 iDEAL winkels aangesloten) wordt mede bepaald doordat iDEAL een interbancaire standaard is geworden in Nederland. Lage penetratie (circa 1-2%) van betaalmethodes van telecom providers zoals SwitchPoint of Mobile2Pay komt door het ontbreken van één standaard binnen de industrie, waarmee alle consumenten met een mobiele telefoon bereikt kunnen worden.

In de strijd der standaarden hebben banken twee belangrijke voordelen ten opzichte van andere partijen – zij voldoen aan alle eisen van financiële toezichthouders en zij genieten vertrouwen van de consument. Sinds 2002 kunnen aanbieders van virtuele betaaldiensten als Elektronische Geldinstelling aangemerkt worden en kunnen zij net als de banken onder het (dure) toezicht van Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank vallen. Het belang van vertrouwen wordt bewezen door het lot van Microsoft Wallet. Microsoft wilde hiermee banken overbodig maken, maar ontdekte dat consumenten huiverig waren om hun geld aan Bill Gates & Co toe te vertrouwen.

En hoe zit het met internationale betaalstandaarden? iDEAL en (digitale) acceptgiro zijn uitsluitend te gebruiken door consumenten met een Nederlandse rekening. Internationale online aankopen worden vooral met creditcards en soms met PayPal betaald. De banken vinden dit niet leuk en proberen al jaren een standaard af te spreken. Europese banken doet dit in het kader van Single Euro Payments Aria (SEPA). Het doel van SEPA is om alle verschillen tussen nationale en cross-border betalingen tussen euro-landen te elimineren in 2010. SEPA maakt zowel betalingen als incasso-opdrachten in de euro-zone mogelijk tegen dezelfde prijs als in je eigen land. SEPA zou kunnen worden gebruikt om één online standaard te lanceren in de deelnemende landen. Ik weet dat de Nederlandse banken een aantal presentaties over iDEAL en de digitale nota hebben gegeven aan hun collegae, maar Nordea en creditcard maatschappijen zijn ook actief met de promotie van hun oplossingen.

Overigens denk ik dat de wijze waarop wij in 2010 onze online aankopen betalen, vooral door de binnenlandse ontwikkelingen wordt bepaald. Het aandeel van internationale transacties op de Nederlandse online markt is zeer gering. Bij de meeste online aankopen komen zowel de koper als verkoper uit Nederland (meer dan 90%). Dit is één van de redenen dat internationale betaalmethodes zoals PayPal geen significant marktaandeel kunnen opbouwen in Nederland (PayPal heeft circa 1-2%). Een andere reden van het bescheiden marktaandeel van PayPal is dat PayPal-diensten op e-mail zijn gebaseerd en dus veel last hebben van spam. En tenslotte is PayPal ontworpen voor peer-to-peer transacties op het besloten eBay netwerk, en heeft daardoor meer moeite om buiten eBay succesvol te worden. Ook de net gelanceerde Google Checkout zal in eerste instantie transacties tussen Google en zijn business partners faciliteren.

De toekomst

Ik verwacht geen spectaculaire ontwikkelingen in virtueel betalen op de Nederlandse markt. Het gebruik van iDEAL zal verder groeien ten koste van de creditcard en internet-machtiging. Ik hoop dat iDEAL wordt uitgebreid om Micropayments te kunnen faciliteren. Afhankelijk van de bedraggrootte gaat dan het iDEAL systeem zelf bepalen hoe de transactie wordt uitgevoerd – bij kleine aankopen wordt het bedrag ten koste van je iDEAL portemonnee afgeschreven met één druk op de knop, grotere aankopen betaal je met je PIN-pas.

En ik hoop dat de digitale nota / NotaBox wordt uitgebreid met de mogelijkheid om eenmalige aankopen te betalen. De consument meldt zich dan aan voor deze dienst in internetbankieren, ontvangt daar zijn factuur en betaalt die nadat gekochte producten zijn afgeleverd. Nu moeten consumenten zich voor elke notaverzender afzonderlijk aanmelden, waarbij zij ook nog hun relatienummer bij die verzender moeten invullen. Alles behalve laagdrempelig voor de consument dus.

Misschien krijgt het betaallandschap in Nederland nieuwe impulsen dankzij RFID technologie. Ik kan me wel voorstellen dat het betalen met je mobiel gemakkelijker is dan met de PIN-pas en Chipknip. Je haalt je mobiel (voorzien van de RFIF chip) even langs de lezer en het bedrag wordt afgeschreven van je telefoonrekening. De voorwaarde voor deze doorbraak is dat de RFID technologie veilige datatransfer garandeert en dat telecom aanbieders één standaard afspreken. Nog leuker (en efficiënter) zou zijn als dezelfde standaard zowel door de telco's als door de banken en de overheid zou worden ondersteund, zodat wij overal in de fysieke wereld met onze PIN-pas, mobiel of zelfs horloge konden betalen. Maar zo'n nationale betaalstandaard klinkt pas echt als science fiction:-)