Het SATC-model is toe aan een update! Kies een andere serie

Het afgelopen jaar volgende ik een training ‘customer journey management’. Bij het onderdeel ‘online’ verdiepten we ons in de verschillende archetypen en hun eigen karakteristieke manier van oriënteren en beslissen. Tot mijn verbazing werd het oeroude ‘Sex and the city’- model van stal gehaald. En terwijl ik de klas rondkeek en vooral millennials zag, I couldn’t help wondering of we niet eens nieuwe versie moesten bedenken?

Zoveel mensen, zoveel smaken. Het indelen in groepen biedt ons handvaten om het ontwikkelen van communicatiemiddelen behapbaar te houden. In de psychologie werkte Jung al met archetypen. Archetypen zijn oermodellen, groepen persoonlijkheden met een gemeenschappelijk karakter of situatie.

Jung gebruikte archetypes al in het begin van de 20ste eeuw als onderdeel van zijn behandelingen. Hij zag archetypen, universele personages als basis voor fundamentele menselijke motieven. Het zijn onbewuste, universele ideeënpatronen. Jung werkte met 12 archetypen, zoals De Onschuldige, De Held, De Nar, De Wijze et cetera. Archetypen worden toegepast bij het beschrijven van de merkpersoonlijkheid. De identiteit van jouw organisatie en merk wil je direct op een onbewust niveau connectie laten maken met de ontvanger. Dat bereik je door een herkenbaar archetype als uitgangspunt te nemen. De waarden die bij het gekozen archetype horen spreken het onderbewuste van je doelgroep aan. Bovendien biedt het veel structuur in uitwerking in communicatie en marketing. Denk bijvoorbeeld wat ‘De Verzorger’ voor contentcreatie en je kanalen betekent, en hoe anders dit zou zijn dan ‘De Nar’.

Myers-Briggs Type Indicator (MTBI)

Katharine Cook Briggs en haar dochter Isabel Briggs Myers werkten vanaf 1919 de theorie over persoonlijkheidstypen verder uit. Geïnspireerd door Jung ontwikkelen zij een onderzoeksinstrument (de vragenlijst) en type indicator die vandaag de dag wereldwijd nog wordt gebruikt. Daarmee is Myers-Briggs Type Indicator (MTBI) een complete test om een persoonlijkheid te omschrijven. Zestien persoonlijkheidstypen op basis van vier dimensies kunnen bijvoorbeeld ingezet worden om interactie onderling beter te begrijpen en om teams beter samen te laten werken. Naast HR maakt ook marketing dankbaar gebruik van de MTBI. Bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van persona die jou kunnen helpen om de customer journey te optimaliseren.

Vier temperamenten

David Keirsey borduurde weer verder op MBTI. Naast MBTI nam hij de temperatentenleer van Hippocrates als uitgangspunt. Een indeling in vier temperamenten gebaseerd op het fysieke gestel: vuur, lucht, aarde en water. Keirsey deelde persoonlijkheden in aan de hand van de vier temperamenten, gerelateerd aan twee categorieën (rollen) en twee types (rol varianten). De zestien persoonlijkheden die hier uit rollen komen weer overeen met de zestien persoonlijkheden die we kennen van MBTI.

Keirsey is een Amerikaanse psycholoog die zich na zijn dienststijd in Tweede Wereldoorlog toelegde op het onderzoeken en beschrijven van persoonlijkheidspatronen. In 1978 publiceerde hij zijn theorieën in het boek ‘Please Understand Me’ waarin hij de Keirsey Temperament Sorter introduceerde. Sindsdien is zijn methode wereldwijd in gebruik voor allerlei toepassingen, zoals het vinden van de optimale teamsamenstelling, persoonlijke ontwikkeling.

De 16 persoonlijkheden verdeeld naar temperament

Over vier assen beoordelen we een persoonlijkheid.

• Stap 1: S vs N – hoe neem je het liefst informatie op (sensing of intuition), hoe denk je? Abstract, intuïtief en gericht op het grote idee achter de dingen of eerder observatief en concreet.
• Stap 2: J vs P – welke leefstijl verkies je (judging of perceiving): coöperatief, zoals het hoort, gericht op de mening van anderen en graag het goede willen doen of juist pragmatisch makkelijk handelend , ‘what ever works’ en vooral iets willen doen op een manier die werkt.
• Stap 3: E vs I – Waar haal je energie uit? (extravert of introvert)? Communiceer je informatief, reactief, met een informatieve stijl, door informatie door te geven, of directief, proactief, delegerend en door anderen persoonlijk aan te spreken.
• Stap 4: T vs F – hoe neem je je beslissingen (thinking of feeling) ­­eerst handelen en dan observeren of juist eerst observeren en dan handelen?

Een vereenvoudigde weergave komt tot vier groepen van type persoonlijkheden met ieder hun eigen kleur.

Methodisch: blauw – ISTJ, ISFJ, ESTJ, ESFJ

Spontaan: geel – ISTP, ISFP, ESTP, ESFP

Idealist: groen – INFJ, INFP, ENFP, ENFJ

Competitief: rood – INTJ, INTP ENTP, ENTJ

De impact van de persoonlijkheid op bijvoorbeeld de design en opzet van een website wordt meteen duidelijk!

Geel – spontaan – WAAROM nu voor mij?

Vrijheid, improvisatie, uitdagingen, wil genieten van het leven, impulsief, flexibel, vernieuwend, tolerant. Neemt het zoals het komt, snel verveeld, niet geïnteresseerd in theorieën en generalisaties. De website moet heel direct aanspreken met praktische tips gericht op de behoefte van dat moment. Hoeft niet geordend, mag grafisch, visueel. ‘Help mij bij mijn keuzes’, filters, persoonlijk, gun uzelf, top-3, filmpjes, laat zien wat meest gekozen is. Kortingen, terugtelklokken et cetera stimuleren spontaan beslissen. Maak het duidelijk en overzichtelijk, de spontane websitebezoeker wil geen tijd verliezen. Maak de CTA makkelijk en duidelijk.

Blauw – methodisch – HOE?

Zekerheid, feiten, details, risico vermijden. Wil geen fouten maken. Volgt regels en wil verassingen voorkomen. Website moet geordend en gestructureerd zijn met feiten, geen opinies of verassingen. Productdetails en specificaties in overzichtelijke tabbladen en duidelijke vervolgstappen, hoe, meer weten, brochure downloaden, ontdek hier hoe. Onderbouw claims met cijfers en bewijs. Laat vertrouwenwekkende symbolen zien zoals certificering, garanties. Biedt details.

Groen – Idealist – Humanistisch – WIE?

Bijdragen aan het leven van anderen, persoonlijke groei, empathie. Harmonie, wil dat iedereen prettig met elkaar omgaat en zich goed voelt over zichzelf. Praat in generalisaties, overstatements en is als een soort psycholoog gevoelig voor implicaties van hetgeen mensen zeggen. Als ‘mensen-mens’ is dit type op zoek naar de meningen van anderen, in het bijzonder in de duivelse dilemma’s van de experts en wat ze daar tussen de regels uit op kunnen maken, abstract beeld, referenties, expert opinion, duidelijke persoonlijke afzender. Focus op ‘social proof’, laat echte mensen (klanten en medewerkers) zien en gezichten. Faciliteer interactie, biedt user generated content.

­­­­­Rood – competitief – WAT?

Effectiviteit, zelfstandigheid, zakelijk autonoom, theoretiserend, analytisch maar ook ongeduldig en op zoek naar effectieve oplossingen. Duidelijke header met aanbod en voordeel. Inleiding – ontdek hoe je kunt besparen, meest gekozen. Hoe gaat dit product mij helpen sterker, beter te maken. Bied duidelijk bewijs en vermijd overdreven claims.

Als toeschouwer vinden we het fijn als in onze favoriete tv-series en films herkenbare persoonlijkheden voorkomen. Ze zijn bekend en we kunnen ons er mee vereenzelvigen of juist lekker ergeren aan die tegengestelde persoonlijkheid. De vier karakters die de hoofdrol spelen in SATC zijn een voorbeeld van uitgesproken en herkenbare types. In marketing en communicatie kunnen we werken met de MBTI- of Keirsey-typeringen, maar veel aansprekender is natuurlijk om dit te doen aan de hand van de karakters uit deze populaire serie. Hoe zou de analytische Miranda kijken naar onze website, wanneer zou de sensitieve Carrie overgaan tot aankoop van ons product?

Alternatieven voor SATC

Maar nu zijn we toe aan een nieuwe versie! Deze serie gaat nog langer mee, maar sinds die op Netflix staat lijkt het wel of iedereen de serie al een keer gebinged heeft: Friends! De populaire sitcom over een New Yorkse vriendengroep die lief en leed deelt.

GEEL Rachel Green, ESFP

Rachel en Joey blijken veel met elkaar te delen. Beiden extravert en sociaal. Rachel is soms wat minder praktisch, wat dromeriger ook in de manier waarop zij haar beslissingen neemt, gebaseerd op buikgevoel en niet op logische redenering. Als het er op aan komt beslist zij op gevoel.

GEEL Joey Tribbiani, ESFP

Extravert, een mensen-mens vooral een ‘ladies man’, ruwe bolster klein hartje, emotioneel. Kiest voor een onzeker bestaan als acteur en komt altijd geld te kort.

BLAUW Monica Geller, ESFJ

Systematisch, geordend, natuurlijke leider die de dingen graag op haar manier gedaan ziet worden. Ze lost problemen op maar schiet tegelijkertijd volledig in de stress als iemand een glas op tafel zet zonder onderzetter.

Monica schiet volledig in de stress als iemand een glas op tafel zet zonder onderzetter

Bazig en competitief, maar ook betrouwbaar en behulpzaam als het er op aan komt. Tegelijkertijd verzorgend, maakt eten voor iedereen, de vrienden willen graag bij haar aan tafel zitten waardoor zij bijna een soort moeder van de groep is.

BLAUW Ross Geller, INFJ

Analytisch, veel tijd nodig om na te denken en informatie te onderzoeken. Minder flexibel in het omgaan met onverwachte gebeurtenissen. Theoretisch, introvert, kan soms verlegen zijn en heeft soms liever gezelschap van fossielen dan van mensen.

Op zoek naar veiligheid en stabiliteit in werk en relaties. Nerdy. Betrouwbaar, hardwerkend, serieuze argumenten gebruikend in discussies.

GROEN Phoebe Buffay, ENFP

Vrije geest, sterke eigen moreel kompas, creatieve idealist. Creatief en extravert. Beweegt mee met het leven. Heel eigen stijl als het gaat om kleding en carrière, songteksten (‘Smelly cat’) en aparte humor. Optimistisch, speels, naïef. Ze is een trouwe vriendin die klaar staat voor haar vrienden en bovendien heel ver gaat om ze te helpen (draagmoeder voor haar broer). Excentriek.

ROOD Chandler Bing, ENTP

Sarcastisch, ongemakkelijke situaties tegemoet tredend met grappen, extravert en intuïtief. Hij is ondernemend, durft risico’s te nemen en is enthousiast en gedreven. Probeert op een creatieve manier uit lastige situaties te komen en laat niet snel zijn kwetsbare kant zien.. De manier waarop Chandler Monica in alle opzichten accepteert (control freak en paranoïde) en het fijn vindt om voor haar te zorgen is een uiting van zijn ‘perceiving’-persoonlijkheid. Hij past zich dan makkelijk aan en voegt zich naar de omstandigheden in plaats van er tegen in te gaan. Citaat: ‘I am not very good at the advice. May I interest you in a sarcastic comment?’

How I met your mother

‘How I met your mother’ is in korte tijd heel populair geworden. Het verhaal vertelt hoe hoofdpersoon Ted uiteindelijk, met veel omwegen, zijn partner ontmoet. Ook hier een vriendengroep in New York en al hun belevenissen op het relatie pad.

GEEL Robin Scherbatsky – ISTP

Voor Robin staat haar carrière voorop, ze is introvert als het om haar diepere gevoelens gaat en communiceert eerlijk en direct, logica is voor haar belangrijk. Ze is pragmatisch en zoekt naar oplossingen. Ze wil niet settlen in een relatie als dat betekent dat dit haar beperkt in haar dromen om te reizen en verslaggever te zijn. Ze geeft om de mensen die belangrijk zijn voor haar maar vindt het soms lastig om gevoelens te laten leiden tegenover logica en rationaliteit.

ROOD Barney Stinson – ENTP

Barney is bijna een karikatuur van een ENTP. Hij is intuïtief maar laat weinig los over zijn gevoelens. Hij is super georganizeerd (zie zijn kledingkast en zijn schema’s). Hij is slim, doordacht en zelfs manipulatief. Een enkele flashback naar ‘Old Barney’ (de gitaar spelende hippie) geeft iets meer inzicht in zijn werkelijke drijfveren.

GROEN Lily Aldrin – ENFJ

Lily is niet altijd consistent in haar gedrag, waardoor ze wat lastiger in te delen is. Enerzijds is ze enorm impulsief (zij ontvlucht haar eigen bruiloft naar San Francisco), anderzijds is zij de wijze vertrouwenspersoon voor haar vrienden. Ze wil graag dat het iedereen goed gaat en ze doorziet haar vrienden zo goed dat ze hen zelfs kan bespelen. Ze werkt en voelt zich verantwoordelijk voor anderen en zorgt voor structuur.

GROEN Marshall Eriksen – INFP

Marshall is slim, gevoelig en verzorgend. Hij heeft een sterk moreel kompas en houdt het niet vol om te werken voor een bedrijf waar hij eigenlijk niet in gelooft. Hij is toegewijd aan de mensen die belangrijk voor hem zijn. Hij heeft aparte gewoontes en fantaseert over wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren. Hij is nostalgisch en heeft het bijvoorbeeld heel moeilijk met het overlijden van zijn vader. Hij is analytisch, rationeel en zoekt de logica in zijn werk als advocaat.

GROEN Ted Mosby – INFJ

Deze hoofdpersoon lijkt extravert, maar hij heeft ook een introverte kant. Hij filosofeert er op los, zoekt een hoger plan achter de gebeurtenissen, wordt door zijn vrienden soms als pretentieus gezien. Hij gaat tot het uiterste voor zijn vrienden. Zelfs lang nadat hij en Robin het uitgemaakt hebben voelt hij zich nog verantwoordelijk voor haar welzijn. Hij is architect en combineert logica en creativiteit in zijn werk.

BLAUW The Mother – ISFJ

De uiteindelijke echtgenote van Ted, Tracy, leren we niet heel goed kennen. Ze lijkt sentimenteel, mist haar ex nog lang nadat het uit is en vindt het lastig om zich aan veranderingen aan te passen. In haar interactie met Lily, Barney en Marshalll is ze behulpzaam en empathisch. Ze is loyaal, vrijgevig en cijfert zichzelf weg.

Modern family

Nog niet genoeg inspiratie? Misschien helpen de karakters van Modern Family je op weg. Deze samengestelde familie volgt het leven van de familie Pritchett, en hun opgroeiende (klein)kinderen terwijl zij zich door het leven slaan. We volgende de kleurrijke karakters, jong en oud die met humor, ratio en emotie hun weg volgen.

Jay Pritchett – BLAUW – ISTJ

Opa, vader, echtgenoot, zakenman. Hij is wat traditioneel en soms behoorlijk humeurig. Hij is praktisch en hecht aan traditionele waarden. Hij wordt het liefst met rust gelaten maar heeft aan de andere kant een klein hartje, als het er op aan komt staat hij voor zijn familie klaar.

Gloria Delgado – GEEL – ESFP

Echtgenote van Jay, moeder. Extravert, kleurrijk, expressief, houdt van het leven en van mensen. Liefdevol maar kan ook venijnig en manipulatief zijn. Uiteindelijk wil ze het beste voor iedereen.

Alex Dunphy – BLAUW – ISTJ

Kleindochter van Jay. Nerd, realist, analytisch, staat soms buiten haar gekke familie en weet op een nuchtere en soms wat cynische manier de boel in goede banen te leiden.

Mitch Prichett – GEEL – ISTP

Zoon van Jay, nuchter, kalm, introvert, groot rechtvaardigheidsgevoel. Vindt het lastig zich houding te geven in sociale situaties waarin over koetjes en kalfjes gesproken wordt. Hij is een denker die zijn beslissingen weloverwogen maakt. Wat niet wil zeggen dat hij geen gevoelens heeft!

Mitch gedijt bij duidelijkheid en structuur

Zijn gevoelens zijn alleen niet altijd leidend bij de beslissingen die hij neemt. Kan zich makkelijk laten afleiden en spontaan vergeten wat hij eigenlijk zou gaan doen, vooral als hij daar eigenlijk niet zo’n zin in had. Mitch gedijt bij duidelijkheid en structuur. Op zijn manier houdt hij van tradities, met een goede baan, leuk huis en fijn gezinnetje.

Cam Tucker – GROEN – ENFJ

Mitchs partner, over the top, muzikaal, creatief, performer, kleinzerig, treedt graag op de voorgrond, graag onder de mensen, extravert, brengt leven in de brouwerij. Besteedt uren aan de keuze van zijn outfit voor een themafeestje, speelt als hobby graag de clown. Houdt van taal en zelfexpressie. Gevoelig en verbergt zijn mening niet.

Claire Dunphy – ROOD ENTJ

Efficiënt, georganiseerd, wil overal de details van weten, assertief en direct. Wil het liefst alles controleren en regelen in haar gezin, maar is ook zorgzaam. Gaat uit van feiten en ervaring, niet van theorie. Pakt de zaken no-nonsense aan en zou het wel waarderen als iedereen zich een beetje aan zou plassen aan haar programma en planning.

Phil Dunphy – GROEN – ENFP

Phil is de echtgenoot van Claire, creatief en een vrije geest die één met zijn kinderen kan zijn. Idealist, optimistisch, nieuwsgierig. Energiek en tegelijkertijd gevoelig. Hij laat zich makkelijk afleiden en neemt zijn to-do-lijstjes niet te serieus. Harmoniezoeker. Voelt de dingen goed aan. Hij is geen intellectueel en houdt van fysieke uitdagingen, of dat nu koorddansen in de voortuin of zijn eigen uitvinding in elkaar zetten.

Ben je benieuwd naar de typering van jouw karakter, doe dan de test op Nederlandstalige Keirsey (fastsimple.com).

En zijn de archetypen van Jung, MBTI en Keirsey zaligmakend? Nee, zeker niet. Net als bij het toepassen van persona dienen archetypen als inspiratie, niet als dwingend dogma. Een persoonlijkheid heeft veel verschillende facetten in zich en is eigenlijk niet eens zo schematisch in hokjes te stoppen. Laat het SATC-model of de serie van jouw keuze je helpen om kokervisie te voorkomen en je creativiteit te laten stromen!