Column: Een wereld zonder copyright
Wat zou er gebeuren als copyright morgen van de een op de andere dag zou verdwijnen? Het huidige copyrightmodel stelt de grote partijen in staat te investeren in creativiteit, talent en ontwikkeling. Als iedereen deze illegaal kan verkrijgen, hoe kan je er dan nog winst mee maken? Investeren lijkt dan zinloos te worden. De vraag is echter of we niet al zover zijn. De digitalisering zorgt er in ieder geval voor dat een groot gedeelte van de industrie zich nauwelijks nog kan wapenen tegen piraterij. Is er eigenlijk nog wel sprake van een illegale activiteit als iedereen het doet?
Vanuit technisch determinisme bekeken is het copyrightmodel ten dode opgeschreven. Grofweg gezegd worden er twee oplossingen gepredikt. Enerzijds heb je de huidige monopolisten, en hun contentbeschermers, bijvoorbeeld Warner Bros en de RIAA. Met exorbitante boetes en DRM systemen proberen zij hun huidige monopolie in stand te houden. Disciplineren en straffen, het huidige model strenger maken. Het tweede model is juist het versoepelen of zelfs helemaal los laten van rechten, vertegenwoordigd door Creative Commons. De vraag is los je hiermee de problemen van piraterij op? Ik kies zelf voor verborgen optie 3, een cultureel deterministische socio- economische oplossing.
Laten we beginnen met optie 1, ‘the RIAA-way’. De belangrijkste tegenargumenten worden denk ik gegeven door Lawrence Lessig en Chris Anderson. Lessig zegt kortweg dat het copyrightmodel gewoon verouderd is, en stamt uit het pre-digitale tijdperk. Met de opkomst van massaproductietools voor consumenten is het onmogelijk om de illegale reproduceerbaarheid nog tegen te gaan. Zeker nu ook de distributie van content steeds vaker digitaal geschied.
De copyrightwetten zijn veel te ingewikkeld en gecompliceert. Dit zorgt ervoor dat enkel de ‘grootste’ zich nog kunnen wapenen, en kleine artiesten zijn aan de goden overgeleverd. Bovendien zorgen de DRM’s (beveiligingssysteem) voor grote inperken van de content. Een nummer die je koopt op iTunes kan je bijvoorbeeld alleen maar iTunes afspelen. Illegale content biedt dus meer dan legale.
De Creative Commons prediken dan ook een ‘some’ rights reserved model, in plaats van all rights reserved. Het is te prijzen dat het rechtsysteem vereenvoudigd wordt. De voordelen voor kleine artiesten zijn duidelijk. Toch is de vraag of dit de ‘piraterij’ bestrijd. Of enkele of alle rechten moeten worden gejat, het lijkt de downloadende massa niet zoveel uit te maken.
Door Joost Smiers wordt een vergelijkbare oplossing geboden, ‘collective ownership’. Oftewel een soort van ‘no’-rights-reserved model. We moeten de content als het ware democratiseren, iedereen kan er mee doen wat hij wilt. Een remix-cultuur, waarbij de eerste die het op de markt brengt een voordeel heeft, wat Smiers ‘first-mover advantage’ noemt. Je concurrenten hebben even nodig om eenzelfde product op de markt te brengen, die jij alvast kan commercialiseren.
Volgens mij is dit voor de grote distributeurs een prachtige oplossing van hun probleem. Toch is dit allerminst democratisch zoals wordt betoogt. Als bijvoorbeeld cd’s gratis of spotgoedkoop en een soort marketingpromotie tool worden, hebben de maatschappijen als Warner Bros een veel langere adem dan de kleinere producenten. De consument is daar nu al min of meer de dupe van, er moet namelijk toch ergens op verdient worden. In het geval van de muziekbusiness, zijn het de concertkaarten, zoals in The Long Tail wordt voorgesteld. Voor ‘grote jongens’ dus een prima oplossing om ‘de kleintjes’ nog meer te onderdrukken.
De vraag is ook, of het fragmenteren wat in Smiers’ betoog wordt verheerlijkt wel daadwerkelijk leidt tot democratisering. Ondanks dat sommige talentvolle artiesten hun doorbraak aan de juiste inzet van digitale media kunnen toeschrijven, legt het ook de echte sterren geen windeieren. De sterren worden nog steeds verreweg het meeste gedownload en bijvoorbeeld op een ‘gratis’ platform als YouTube bekeken. De mens heeft een natuurlijke drang naar de top 20%, en is mijns inziens slechts ten dele geïnteresseerd in de niche van 80%. Wellicht verschuift de rangorde, en gaan we me misschien wel naar 30-70. Fragmenteren leidt op dit moment in ieder geval tot nieuwe opinieleiders die ons als door de jungle van aanbod en informatie leiden. Een natuurlijke drang naar leiderschap i.p.v. democratie?
Ik denk persoonlijk dat we kunnen concluderen dat het afschaffen van copyrights, en het ‘some’ of ‘no’ rights reserved leidt tot een afschaffing van huidige economische model, en de notie van kopen en bezitten (in relatie tot creatieve producten). Waarom zou je iets willen bezitten waar toch geen rechten op zijn? Dat is niet helemaal wat Lessig en Smiers betogen, maar mijn inziens een nauwelijks meer af te wenden beweging die de grote productiemaatschappijen zelf in gang hebben gezet.
Dat klinkt misschien als een slechte ontwikkeling, maar is het volgens mij niet perse. De verdienmodellen moeten veranderen, maar dat biedt ook een hoop kansen. Op dit moment wordt internet als puur gratis medium gezien. De enige vorm van inkomsten die enigszins geaccepteerd wordt is bannering, bijna alle andere vormen zijn tot nu toe in ieder geval geen groot succes. Lessig betoogt bovendien vurig dat in het huidige model piraterij door rolmodellen als ouders haast wordt toegejuicht. Het gedogen van deze vorm van criminaliteit, werkt ook andere vormen daarvan in de hand volgens Lessig. Als je mediaonafhankelijke inkomstenmodellen maakt heb je de mogelijkheid de economische modellen te veranderen en het medium echt volwassen te maken.
Persoonlijk gaat mijn voorkeur uit naar een abonnementsvorm, daarover in de volgende column meer.
CC foto:
Interessante literatuur over dit onderwerp:
Lawrence Lessig – Free Culture (Gratis te downloaden op Lessig.org)
Geert Lovink en Ned Rossiter – MyCreativity Reader (Gratis verkrijgbaar door een mailtje te sturen)
En met gepaste trots kan ik melden dat de grote Lawrence Lessig zal spreken op eDay, 18 september.
Ik mis in dit stuk hetr “Fair Use principe” en dus het onderscheid maken tussen commercieel en niet-commercieel gebruik.
Die Lawrence Lessig wil ik ook wel eens live zien trouwens.
@Marco moet daar nog een MF reporter heen misschien? 🙂
Het laatste woord over die copyrights op internet is nog lang niet gesproken. Zeker nu steeds meer bloggers/website eigenaren exorbitante claims in de bus vinden van bureautjes die dankzij die copyrightwet een businessmodel gebouwd hebbn om het “pakken” van vaak ter goeder trouw zijnde internetters.
@rebecca, waarover zal hij spreken? Sowieso niet de minste sprekers leuk!
@petra, ja ik moest ergens afbreken om de column niet te lang te maken. Ik zal volgende column (s) nog wel wat dieper ingaan op het onderwerp. De toekomst van een hoop vooruitgang zal ook bij de juridische tak liggen volgens mij.
@han: dat ga ik nog met hem afstemmen. In de VS is hij afgestapt van zijn Free Culture speeches om zich te richten op corruptie in de Amerikaanse politiek. Toch iets minder relevant voor ons. Hoop dat hij het wil hebben over de noodzaak van bedrijven om zich opener op te stellen, past beter binnen het eDay thema Open Up!
Ik denk dat je fundamenteel teksten, beeld en geluid niet meer als product moet zien. Ik schrijf hier geen artikel(tje), maar ik doe mee aan een discussie. De discussie is het product, en de vraag moet dus zijn hoe je geld kunt verdienen met die discussie. Dat zou bannering kunnen zijn (inkomsten voor platformbeheerder) maar ook naamsbekendheid en (h)erkenning (voor de plaatser).
Een interessante ontwikkeling hier is hoe mensen omgaan met scraperblogs. Je weet wel, van die sites die andermans RSS feeds herpubliceren met Google Ads er links, rechts, boven en onder naast. Ik kan daar niet wakker van liggen, die worden toch niet of nauwelijks gelezen is mijn idee en bovendien staat mijn naam er toch bij. Maar als je geld verdient met blogberichten, of juist als je puur nietcommercieel bezig bent, is dat erg vervelend.
Toch even ter aanvulling, in het stuk wordt een aantal keer gesproken over piraterij en criminele activiteiten. Piraterij is echter het namaken van een product of het verkopen van een kopie van bestanden. Piraterij komt in de meeste westerse landen nauwelijks nog voor (in tegenstelling tot Azië). Een criminele activiteit is het zeker niet aangezien het voornamelijk gaat om een legale activiteit (het downloaden van muziek en films).
Wat de artiesten betreft, zij kregen vroeger weinig tot niks van hun platenmaatschappijen en dat is nu niet veranderd. Alleen hebben ze nu veel meer mogelijkheden om toch (wereldwijd) mensen te bereiken en enthousiast te maken voor hun muziek. En voor zover ik weet zijn er nog steeds geen artiesten failliet gegaan of gestopt omdat ze niet meer rond konden komen.
@Martijn: zoals jij het stelt is niet het einde van de artiest, maar het einde van de platenmaatschappij in zicht.
Het wordt ook steeds eenvoudiger zelf opnames te maken, er hoeven geen CD’s meer geperst te worden, een MP3 is voldoende.
Je hebt alleen software om op te nemen en te mixen nodig.
Misschien komt er daardoor wel veel meer aanbod in de toekomst met als gevolg (maar is dat een nadeel?) dat er misschien wel geen grote hits meer zullen ontstaan. Of juist wel, kwaliteit zal altijd boven komen drijven toch?
@Petra: kwaliteit komt niet bovendrijven maar moet worden opgevist. En daar zit volgens mij het nieuwe businessmodel. Als jij Youtube kunt ontginnen en leuke films kunt aanbevelen, of muziek kunt categoriseren of zo, dan krijg je een publiek en daar kun je dan weer wat mee.
In China wordt alles gekopieerd en heeft het bijvoorbeeld helemaal geen zin meer om een film op dvd uit te brengen. Het business model is aangepast en de film maatschappijen plaatsen hun film nu gewoon op Tudou ( de Chinese YouTube)en delen mee in de advertising opbrengsten…
Typisch Joost Smiers om te pleiten voor een collective ownership.
Jaren terug heb ik les van hem gehad en toen was hij m.i. al een echte slaapkamergeleerde/theoreticus en idealist.
Het klinkt allemaal mooi, maar de wereld zit niet zo simpel in elkaar en het afschaffen van het copyright zal de doodsteek voor veel mensen betekenen.
@arnoudengelfriet Ben het volledig met je eens, precies wat ik bedoel. Mooi voorbeeld ook.
@petra ten eerste onderschat je volgens mij het belang van een goede productie, dat is wel iets meer dan enkel wat marketingtruukjes en gemene contracten, anders hadden artiesten dat wel veel eerder gedaan. En ik ben het wederom met Arnoud eens, mensen hebben toch een neiging naar de echte top ipv de niche. Er zal dus altijd een model dominant zijn die daarvan uit gaat, welk model dat ook moge zijn.
@joris ja, een veel groter gedeelte dan nu zal op advertenties draaien. Los van de vraag of je dat moet willen kun je niet alles op advertenties zetten. Ergens moet toch een product verkocht worden..
@jacobien ja als je z’n hele stuk leest begrijp je wel hoe hij er toe komt. En er zit wel een kern van waarheid in, maar de grote vraag van hoe je nog winst maakt laat hij onbeantwoord..
@jacobien: Ik denk inderdaad dat Smiers een idealistisch beeld heeft van de invloeden die het digitale uitwisselingsproces heeft op de internet cultuur
@Han: Stel nou dat in de toekomst door streaming media de prive opslag van fysieke data verdwijnt. Zou dit het eind kunnen beteken voor P2P uitwisseling. Op illegale streams is het huidige copyright recht wel weer toe te passen, zodat huidige business modelen kunnen blijven bestaan…? Een ander verhaal is het natuurlijk voor het copyright recht op foto’s, teksten, etc…
@Joris als het voordeel oplevert zullen de gebruikers wel overgaan op een externe dataopslag, ondanks de nadelen die eraan kleven. maar als het ervoor zorgt dat je niet meer ‘illegaal’ kan downloaden zullen mensen dat weer niet doen..
@daan Radiohead is precies wat ik bedoel. Die hebben gewoon een enorme lading geld dan kun je je dit soort dingen wel veroorloven. Het wordt inderdaad steeds vaker gebruikt als marketingtool, ik zal mijn volgende column vertellen waarom dat niet ‘de’ oplossing is volgens mij. Maar slechts een deel van de oplossing Ik lees zelf newmusicstrategies.com van Andrew Dubber.
Dat kun je twee kanten op redeneren. Je zou ook kunnen zeggen dat zij al een gegarandeerde inkomensstroom hebben en dus meer te verliezen hebben door deze gok te nemen. Terwijl onbekende bands toch niets te verliezen hebben en dus makkelijker deze stap kunnen maken.
Ik denk ook niet dat het ‘de’ oplossing is, maar het is een stap in de juiste richting en het is goed om een grote band als Radiohead het voortouw te zien nemen.
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!