In de spiegelhal van het digitale tijdperk: wie trekt er aan de touwtjes?
De Metagids #74 - Een echte persoon die haar inkomen verdient door een videogamepersonage te imiteren, dat op zijn beurt weer een echte persoon imiteert.
Recentelijk is een opmerkelijke trend op sociale media viraal gegaan. In een TikTok video is te zien hoe een vrouw met geblondeerd haar zich bizar gedraagt. Ze miauwt als een kat, imiteert perfect het geluid van een ballon die klapt, ze likt een denkbeeldig ijsje en zegt “ijs zo lekker” terwijl ze tegelijkertijd maïskorrels laat knallen met een stijltang. Op het eerste gezicht zou men zich kunnen afvragen of ze überhaupt mens is. Maar ze bestaat, ze ademt, ze leeft.
De vrouw in de video, die de schermnaam Pinky Doll draagt, is een zogeheten NPC-streamer. Een echte persoon die haar inkomen verdient door een videogamepersonage te imiteren, dat op zijn beurt weer een echte persoon imiteert. Het levert een oneindige lus van imitatie op, waarbij digitaal en fysiek, echt en nep naadloos in elkaar overvloeien. Het is als kijken naar oneindige reflecties in een spiegel, een reflectie die ons naar de nieuwe realiteit van onze digitale levens leidt. Dit surrealistische schouwspel roept zowel fascinatie als bezorgdheid op, aangezien het onze perceptie van realiteit en imitatie, fysiek en digitaal, authentiek en artificeel uitdaagt.
Pinky Doll treedt op via TikTok LIVE, een onderdeel van het korte filmpjes platform waar gebruikers zichzelf live kunnen streamen en in real-time met hun volgers kunnen communiceren. Tijdens deze sessies kunnen haar volgers virtuele giften sturen, weergegeven als emoji’s op het scherm. Elke gift leidt tot een standaardreactie van Pinky: ze voert een actie, gebaar of geluid uit, gekoppeld aan de ontvangen gift.
Dit verklaart waarom Pinky Doll in rap tempo verschillende gebaren en uitspraken laat zien. Het razendsnelle microtransactiemodel van TikTok LIVE zorgt ervoor dat ze harder moet werken naarmate haar kijkers meer cadeautjes doneren. Met meer dan 250.000 TikTok volgers en 20.000 aanhangers op Instagram vaart ze er wel bij. Gemiddeld trekt Pinky Doll met haar unieke livestreams zo’n 42.000 kijkers per keer. Naar schatting verdient ze 2000 tot 4000 dollar per sessie. Dit zorgt voor een bijna mechanische uitwisseling tussen Pinky Doll en haar volgers, een bijna hypnotiserende cyclus van actie en reactie. Ze is een digitale marionet in de handen van haar publiek, die zich maar al te graag laten verleiden door hun digitale obsessie. Wie heeft de controle in deze parasociale relatie? De poppenspeler of de marionet?
Het is gemakkelijk om Pinky Doll af te doen als een grotesk symptoom van een maatschappij in verval. Maar misschien zou onze reactie niet een van afkeer of vrees moeten zijn, maar eerder een van begrip en misschien zelfs bewondering. Want in haar bizarre performances stelt Pinky Doll belangrijke vragen over wat het betekent om mens te zijn in een tijdperk waar het onderscheid tussen het echte en het neppe steeds vager wordt. Ze daagt ons uit om na te denken over wat het betekent om mens te zijn in een tijdperk waarin technologie onze perceptie van identiteit en menselijkheid herdefinieert.
Wel bestaat het risico dat we gevangen raken in een vicieuze cyclus van oppervlakkige bevrediging en onmiddellijke gratificatie, waardoor we essentiële aspecten van ons menselijk bestaan verwaarlozen. Onze primitieve hersenen laten zich maar al te gemakkelijk manipuleren door deze gefetisjeerde hersenpap die het geavanceerde algoritme van TikTok ons voorschotelt. Slagen we er niet in om dit te veranderen of tegen te gaan, dan is dit hoogstwaarschijnlijk de manier waarop onze samenleving zichzelf de das omdoet. Langzaam maar zeker hollen we onze maatschappij uit, niet door een catastrofale gebeurtenis, maar door een stille, digitale erosie: één ‘yum yum yum, gang gang’ per keer.
Sander Duivestein is professioneel spreker, trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologie op mens, bedrijf en maatschappij. In dienst van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) heeft hij aan meerdere onderzoeken meegewerkt. In de afgelopen jaren schreef hij meerdere boeken en rapporten over Bitcoin, Internet of Things, Wearables, Big Data, Social Media, Mobile, Cloud en de economische crisis. Sander is veel in de traditionele media terug te vinden. Regelmatig wordt hij gevraagd om zijn opinie in dag- en weekbladen, op de radio en op televisie te delen. Zo was hij onder andere te gast in Pauw en Witteman, Brandpunt en Nieuwsuur.