Antifragiliteit: word sterker door chaos en tegenslagen

Kleine bosbranden zorgen voor een sterker bos, sporten zorgt voor een sterker lichaam. Antifragiel is datgene wat sterker wordt van impact, variatie en stress/tegenslagen. En dat heb je nodig in onze ‘vloeibare’ samenleving waar we te maken hebben met constante verandering. In dit artikel drie manieren waarmee je jouw organisatie antifragieler in kunt richten.

Een vloeibare samenleving. Socioloog en filosoof Zygmunt Bauman is de eerste persoon die onze postmoderne tijd ‘vloeibaar’ heeft genoemd. Een vloeibare tijd kenmerkt zich door een hoge mate van afhankelijkheid en constante verandering.

Voorraden niet financieel belonend

Denk aan de economie die volledig is geïnternationaliseerd en maximaal efficiënt is gemaakt. Een product is afhankelijk van onderdelen uit verschillende landen en wordt zo gepland dat alles ‘just in time’ binnen is voor productie. Voorraden zijn financieel niet belonend. Een verstoring op één plek wordt daardoor meteen op een andere plek gevoeld. Een economie van dominosteentjes die net ver genoeg uit elkaar zijn gezet.

Hetzelfde geldt voor innovaties. Door de open grenzen en het gemakkelijke verkeer van informatie, goederen, diensten en mensen, kan er vanuit ontzettend veel verschillende invalshoeken continu aan innovaties worden gewerkt. En kan een succesvolle innovatie in één land ontzettend snel zijn intrede doen in een ander land.

Antifragiel

In een vloeibare samenleving is verandering de enige constante. Ontwikkelingen gaan harder en de impact ervan is groter. Succesvol opereren in een wereld van constante verandering vraagt om een mentaliteit die deze continue beweging omarmt. Een ontzettend mooie mindset waarmee je verandering en chaos voor je kunt laten werken, is het begrip antifragiliteit (Antifragiel – Nassim Nicholas Taleb)

Stel je een doos voor waarop staat: ‘Fragile. Handle with care’. Je voelt meteen wat het effect ervan zal zijn als je deze doos ruw behandeld. De inhoud zal niet heelhuids op zijn of haar bestemming arriveren. Stel je nu een doos voor waarop staat: ‘Antifragile. Please mishandle’. Dit roept meteen een ander gevoel op. Een doos waarbij de inhoud na een hele ruwe reis juist sterker uit de bus komt.

Als je een spectrum maakt met ‘fragiel’ aan de ene kant, voelt het logisch dat ‘robuust’ zich aan de andere kant bevindt. Iets stevigs wat tegen een stootje kan. Als je dat spectrum doortrekt, vind je aan de andere kant van ‘robuust’ nog een begrip: ‘antifragiel’. Antifragiel is datgene wat sterker wordt van impact, variatie en stress/tegenslagen.

Het menselijk lichaam en de natuur zijn mooie voorbeelden van antifragiele systemen

Het menselijk lichaam en de natuur zijn mooie voorbeelden van antifragiele systemen. Door training beschadig je voor korte tijd je spieren die daardoor juist sterker worden. Door je regelmatig bloot te stellen aan kou kun je er beter tegen. Kleine bosbranden zorgen voor een sterker bos.

Sterker worden van impact, variatie en stress of tegenslagen is een ontzettend fijne eigenschap in een constant veranderende wereld. Je organisatie zo inrichten dat het niet koste wat het kost tegenslagen en risico’s voorkomt, maar er juist béter van wordt, zorgt voor een compleet andere relatie met tegenspoed, onzekerheid en verandering. Maar hoe pak je dat aan?

Nassim Nicholas Taleb deelt in zijn boek Antifragiel veel verschillende manieren om systemen antifragieler te maken. Ik deel hieronder drie manieren waarmee je jouw organisatie antifragieler in kunt richten:

1. Optionaliteit

Zorg ervoor dat je differentieert in je organisatie. Denk bijvoorbeeld aan wat je aanbiedt en op welke manieren. Hoe kan je continu spelen met nieuw aanbod en nieuwe manieren om dit aan te bieden? Houd de experimenten klein, zodat niet alle initiatieven succesvol hoeven te zijn. Door meerdere potjes op het vuur te zetten in plaats van één grote pot leer je meer en wordt tegenslag en voorspoed over de verschillende potjes verspreid.

Houd de experimenten klein, zodat niet alle initiatieven succesvol hoeven te zijn

Optionaliteit beperkt zich niet alleen tot de producten, diensten of ervaringen die je te bieden hebt, maar gaat ook over de vaardigheden en de fitheid die je in je organisatie ontwikkelt. Kijk voor de ontwikkeling van de mensen in de organisatie breder dan de huidige functieomschrijvingen, en verbreed in vaardigheden en fitheid om beter met verandering om te kunnen gaan.

2. Skin in the game

‘Skin in the game’ zegt dat iemands lot verbonden is met het gevolg van zijn beslissing of mening. Dat zorgt ervoor dat iemands beslissing of mening beter wordt. Een heel bekend voorbeeld is het voorbeeld van de bruggenbouwer. De bruggenbouwer mag aan de slag met de brug, maar moet als de brug klaar is eerst drie maanden met zijn gezin onder de brug gaan wonen. Het gaat over iemand blootstellen aan zowel de upside als de downside van zijn of haar acties.

Met ‘skin in the game’ breng je mensen dichterbij de impact die ze maken. Het zorgt voor medewerkers die alerter en meer betrokken zijn bij wat ze doen en bij de continu veranderende context waarin ze dat doen. Het vraagt ook om meer verantwoordelijkheid en het kunnen loslaten van leidinggevenden.

3. Vakmanschap vs. managers

Vakmanschap betekent: grote bekwaamheid in een vak. Het vraagt om kennis en kunde van zaken en de vaardigheid om hoog, kwalitatief werk af te leveren. Een manager is iemand met een leidinggevende functie. Ontstaan in een periode waarin het volgen van strikte procedures in een hiërarchische structuur cruciaal was voor een goed werkend productieproces.

In een vloeibare samenleving heb je profijt bij zoveel mogelijk vakmanschap en betrokkenheid. Experts die dicht op de bal zitten en ruimte geven aan de expertise van anderen. Het linkt aan optionaliteit en ‘skin in the game’, in de zin dat het diversiteit en betrokkenheid in de organisatie vergroot. Het gaat een stap verder omdat de vakmensen door hun diepe kennis van zaken beter risico’s in kunnen schatten en beter toe kunnen geven wanneer informatie echt gebrekkig is. Veel betrouwbaardere informatie dan de afstandelijke risicocalculaties vanuit spreadsheets.