Creativiteit

We lijken steeds meer te denken dat KPI's, cijfers, data zekerheid kunnen bieden. Een garantie vooraf. Niet-meetbare creativiteit is ingewisseld voor de wereld van de schijn-KPI’s. Iets waarvan zeker is dat je het niet kan meten, is ingeruild voor een concept waarmee je net alsof kan doen.

Data zijn geweldig in staat om voorspellingen te doen, maar met alleen voorspellingen zijn we er niet. Wordt het niet tijd om, in ieder geval zo af en toe, los van die data te komen en weer wat meer te vertrouwen op onze creatieve denkkracht? Ons vak gaat niet alleen over data en voorspellingen doen. Ons vak gaat ook over het vermogen om je voor te stellen dat een merk, een branche, een toepassing of de hele wereld, totaal anders kan zijn.

Iedereen heeft een mening over storytelling, maar lang niet iedereen is een echte storyteller. Verhalen vertellen is een vak. Daarom is het goed om inspiratie op te doen bij professionals in storytelling, ook in andere disciplines dan marketing. Dit weekend houdt de bekende film-editor Mary Stephen een masterclass Storytelling tijdens het CinemAsia Film Festival in Amsterdam. Marketingfacts sprak haar over visuele storytelling én geeft twee kaarten weg voor haar ‘show-and-tell’-sessie.

Ben je wel of niet creatief? Creatief zijn wordt gezien als iets positiefs, en in marketing en marketingcommunicatie is creativiteit zelfs doorslaggevend. Het is de enige verschilmaker op het speelveld van gelijken. Maar nu is er Artificial Intelligence. Volgens sommigen zou AI de rol van creatieven kunnen overnemen. Maar kan een computer creativiteit echt vervangen?

Merkwaarde heeft iets magisch: waar in de Middeleeuwen alchemisten geobsedeerd waren met het winnen van goud uit lood en ijzer, proberen merkmanagers waarde toe te voegen aan producten en diensten met zorgvuldig ontwikkelde merkcommunicatie. Creatievelingen transformeren eenvoudige T-shirts, sneakers of zelfs een commoditeit als belminuten tot begeerlijke objecten, maar hoe dan? Hoe kan een beetje communicatie de waarde van merken verhogen?

Creativiteit wordt vanaf de wieg gevoed en tijd speelt daarbij geen rol. Morgen weer een dag, weer een plakwerk of tekening. Dat is de ultieme voedingsbodem voor creatieve ideeën. Maar gaandeweg worden die grenzeloze mogelijkheden voor creativiteit ingeperkt: geen tijd, geen ruimte, geen prio. Prestatie krijgt de nadruk, op school en later in je werk – zelfs als je als creative werkzaam bent. Hoe houd je die creatieve vlam brandend? 

Wat is, in een wereld die steeds digitaler wordt en verschuift naar automatisering, de impact van die digitale evolutie op creativiteit wanneer het creatieve proces in wezen rommelig en onvoorspelbaar is? Hoe gaan we om met deze tegenstrijdigheid? Het antwoord kan wel eens in de chaos zelf zitten. Een wedstrijdverslag over de 'creative machine' die chaos nodig heeft en acht tips om ‘m aan de praat te houden. For the love of creativity. 

'Creativity is intelligence having fun' is misschien wel de beroemdste uitspraak van Albert Einstein die Einstein nooit heeft gedaan (maar afkomstig van een reclamebureau, BrightHouse). De populariteit van het idee dát het van Einstein afkomstig is, illustreert wel perfect dat velen de neiging hebben 'creativiteit' te kaderen als een belangrijk onderdeel van een ogenschijnlijk lineair denkproces. En er is een funfactor. Marketeers roepen elkaar geregeld op om gebaande paden te verlaten of buiten lijntjes te kleuren. Al dan niet met behulp van ingehuurde creativiteit. En daar komen bureaus in beeld.

Wie mooi wil zijn moet pijn lijden. Een uitdrukking die we allemaal kennen. Er is een verhouding tussen inspanning en hoe we het resultaat van die inspanning percipiëren. Hoe die verhouding precies is, weet ik niet. Dat is voer voor gedragswetenschappers. Hoe dan ook: de perceptie van resultaat als gevolg van een inspanning verschilt van resultaat waar je betrekkelijk weinig voor hoeft te doen. Pijn lijden we ook wanneer het op betalen aankomt. 

Terwijl we zoveel menen te weten over marketing, zijn er nog elke dag discussies over de simpelste zaken. Dat ervaren onderzoekers en marketingwetenschappers discussiëren over uitkomsten van onderzoek, zegt misschien wel iets over de onomstotelijkheid van die uitkomsten. We beschikken niet over een universele, reproduceerbare marketingsuccesformule. Juist op het snijvlak van wetenschap en creativiteit ontstaan nog elke dag onvoorspelbare uitkomsten en krijgt iemand zomaar het idee om een Bugatti te bouwen van Lego.

We kennen Canon vooral van printers en fotoapparatuur, maar het bedrijf doet meer. Eén van de nieuwste activiteiten in Nederland is The Creative Hub, waarmee Canon bij organisaties creatieve dienstverlening in huis verzorgt. Daarmee zit het dicht op de ziel van de klanten en kunnen creativiteit en efficiency verbonden worden. Ik sprak met Michel de Bruin, manager van The Creative Hub, en Robert Kerstens van Customer Communications Management van Canon. Een energiek en boeiend gesprek over de start-up aanpak van The Creative Hub, 'TRUE Brands', groei en klantbeleving.

Hoe meten we een goed idee? Hoe meten we het vermogen van een groep mensen die iets tot stand brengt dat nog nooit eerder is vertoond? Creativiteit is de brandstof voor elke onderneming en juist creativiteit laat zich moeilijk vangen in cijfers. 

Merkbouwers zijn acrobaten. Hun vak is één grote balanceeract: tussen wetenschap en praktijk, kennis en intuïtie, hoofd en hart, korte termijn en lange termijn, activatie en emotie, effectiviteit en creativiteit. Dat laatste is een valse tegenstelling. Want uit onderzoek blijkt dat een creatieve campagne bij voorbaat ook effectief is.  

De rationele kant van de business heeft de afgelopen tien jaar de meeste aandacht gekregen. Niet vreemd, want ondernemingen zijn in de ban van de digitale transformatie en hebben een focus op technologie en data. Tegelijkertijd werd het kortetermijnresultaat belangrijk. Dat zijn ideeën die zorgden voor een cultuurverandering, met als gevolg dat creativiteit elk jaar lager op de agenda komt. Als de korte termijn de directie-agenda domineert, kun je er donder op zeggen dat die gedachte wordt weerspiegeld in de marketingfilosofie.

Reclamemakers lijken vaak een nogal strikte grens te hanteren tussen creatieve en strategische beslissingen. De creatieve beslissingen worden dan eerder genomen op basis van smaak, een onderbuikgevoel of een (vooral anekdotisch opgebouwde) ervaring. Toch heeft wetenschappelijk onderzoek heel wat evidence-based guidelines over beslissingen die men als creatief bestempelt.