Cialdini

Hoe manipuleerbaar is de consument? Behavioural economics ligt onder vuur. Desondanks vinden de principes van Cialdini, Kahneman en Thaler en Sunstein over onbewuste beïnvloeding nog altijd gretig aftrek. Wat zijn de mogelijkheden om consumentengedrag te sturen en hoe verhoudt de praktijk zich tot de ethiek? Praat mee op de volgende Keizergracht Conferentie op 22 januari.

Wanneer je regelmatig meeleest op Marketingfacts kan het gedachtegoed van Dr. Robert Cialdini je nauwelijks zijn ontgaan, maar nog lang niet alle marketeers weten op welke manier ze de zeven beïnvloedingsprincipes kunnen toepassen in de praktijk. Op welke manier kun je de wetenschappelijk onderzochte beïnvloedingswapens inzetten om jouw inzet op LinkedIn tot een succes te maken?

Marketeers weten inmiddels wel dat het 'onbewuste brein' veelal keuzes maakt op basis van 'vuistregels'. Ik noem deze vuistregels 'breinautomatismen'. Op Wikipedia staan inmiddels al bijna tweehonderd van dit soort breinautomatismen. Het lijkt een grote snoeppot waar je als marketeer naar hartenlust uit kunt graaien: je kiest er gewoon een paar uit en die pas je toe op je marketingcommunicatie of je servicedesign. En zie: de klant wordt 'genudged', 'verleid' of 'beïnvloed' om te doen wat jij wilt. Ideaal, toch?

Een website of landingspagina (door)ontwikkelen voor 'de' bezoeker bestaat niet. Geen enkele bezoeker is hetzelfde. Een handige manier om je website vanuit meerdere brillen te bekijken is de MBTI-methode. Het leuke en leerzame van het MBTI-model is dat je je website vanuit verschillende invalshoeken gaat bekijken. Handig om wat vanaf te weten. Maar wat heeft dit met de wereldberoemde beïnvloedingsprincipes van Cialdini te maken? Meer dan je denkt.

Het wemelt er van toeristen, verkopers en brommers: De Marokkaanse Souk. Een overdekte markt midden in Marrakesh, waar je je hart op kan halen als je op zoek bent naar een Pashmina-sjaal, Argan-olie of een handgeknoopt vloerkleed. Maar er is meer te vinden in de Souk, namelijk de beïnvloedingsprincipes van Cialdini. Het is de vraag of de Marokkaanse verkopers zelf door hebben dat ze de principes haarfijn toepassen om de toeristen tot aankoop te verleiden, of dat dit het perfecte bewijs is van de universele kracht van deze principes.

De laatste trends op het gebied van Insights, Marketing en Analytics: daar zijn we als marketeer natuurlijk altijd benieuwd naar. Een paar weken geleden alweer, op woensdag 6 februari, vond het Marketing Insights Event 2019 (MIE '19) van het MOA Expertise Center plaats. In Utrecht werden bezoekers in één dag bijgepraat over alle ontwikkelingen binnen het vakgebied. De leukste learnings delen we graag.

Aan mensen die zich inconsistent gedragen kennen we een hoop negatieve eigenschappen toe. We noemen ze bijvoorbeeld onbetrouwbaar, ongeloofwaardig en wispelturig. Consistent gedrag staat bij mensen dan ook hoog in het vaandel, hoewel vaak misschien onbewust. Hoe kun je hier als online marketeer of contentmaker op inspelen? Met een aantal goede voorbeelden én toepassingen wordt de kracht van het overtuigingsprincipe 'consistentie' bewezen. 

Of het nu gaat om een vriendendienst of zakelijke onderhandeling: we zeggen het liefst 'ja' tegen mensen die we kennen en graag mogen. Dingen voor elkaar krijgen in je privé-leven is daarom meestal niet zo’n uitdaging. Maar hoe kun je als bedrijf voor liking zorgen bij je klanten, zelfs als je bijvoorbeeld werkt in een sector die helemaal niet zo likeable is?

Regelmatig komt een bepaalde vraag terug in de opmerkingen bij blogs over overtuigingstechnieken: is het toepassen ervan wel ethisch? Bedrijven proberen ons online en offline op alle mogelijke manieren te overtuigen, soms op slinkse wijze. Wanneer is het netjes en wanneer gaat het richting manipuleren? En wat zijn de oorzaken en gevolgen van het onethisch toepassen van overtuigingstechnieken?

In het online verleiden van een bezoeker naar een boeker, zit een bepaalde opbouw. Is er die welbekende 'klik'? Is er vertrouwen? Ok! Dan zijn de randvoorwaarden aanwezig om eventueel zaken met elkaar te doen en de kans te vergroten dat de conversie op jouw website valt en niet op die van je concurrent. Met Cialdini's beinvloedingsprincipes kom je een heel eind met het overtuigen van klanten, maar verpakt in het Neidert's Core Motives-model krijgt het nog net wat meer vorm.

De psychologische trukendoos waarover marketing- en salesafdelingen tegenwoordig beschikken om consumenten te verleiden, is een overvolle. Er zijn talloze boeken, wetenschappers en studies die dit onderwerp uitvoerig behandelen (en er zijn zelfs hele bedrijfsafdelingen op gebouwd). En toch trappen we steeds weer in de trucjes. Of toch niet?

Uit onderzoek blijkt dat als je een financiële beslissing maakt, je hersenen volop aan het werk zijn. Maar zodra je hulp krijgt van bijvoorbeeld een econoom, valt alle hersenactiviteit onmiddellijk weg. Je houdt gewoon op met zelf nadenken. Het volgen van autoriteiten zit dan ook diep in ons systeem geworteld. Geen PhD op zak en de bestsellerlijst nog niet gehaald? Nergens voor nodig. Iedereen kan een autoriteit worden.

Het overtuigingsprincipe 'sociale bewijskracht' is misschien wel het principe dat we het meest terugzien op websites en in commerciële e-mails, met teksten als 'vijfhonderd mensen gingen je al voor'. Het principe lijkt dan ook eenvoudig te implementeren. Maar met wat kleine aanpassingen haal je veel meer uit deze techniek.

Wist je dat als ik jou een cadeau geef, er een klein dilemma in jouw hersenen ontstaat? Dat dilemma wil jouw brein zo snel mogelijk oplossen en dat kan maar op één manier: mij iets teruggeven. Cialdini noemt dit in de overtuigingspsychologie 'wederkerigheid'. Hoewel het principe van geven en teruggeven eenvoudig lijkt, is er een groot verschil tussen belonen en wederkerigheid. Hoe krijg je meer terug van de klant, zónder je budget erdoorheen te jagen?

Vroeger ben ik – en velen met mij – doodgegooid met de principes van Cialdini. Vanuit mijn voormalige rol als communicatiewetenschapper gespecialiseerd in media en beïnvloeding (hier gebruik ik toch een Cialdini: autoriteit), heb ik zijn theorie dan ook meermaals ingezet voor een paper en mijn thesis, en hoewel zijn standpunten waardevol zijn, worden ze vaak te pas en te onpas overal op geprojecteerd. Het voordeel van Cialdini’s alomvattende theorie? Vaak sluit het (deels) aan op een situatie waarin een vorm van overtuiging is toegepast. Maar dat wil niet zeggen dat het ook de meest aansluitende theorie is. Die nuance is enorm belangrijk om een situatie compleet te doorgronden en vanuit de juiste invalshoek keuzes te maken. Met andere beïnvloedingstheorieën kun je je doelgroep niet alleen beter doorgronden, maar ook beter op die doelgroep inspelen. Nog niet helemaal overtuigd? Dat zou goed kunnen – één van onderstaande theorieën legt namelijk uit waarom.