Markten veranderen, mensen ook?
Mag ik eens een visie met jullie delen?
Markten veranderen, mensen ook?
That’s the question…
Op Managementboek schrijft Eric van Arendonk RM (marketingbaas Royal Leerdam Glasfabrieken) over Kloteklanten. Hans Veldman plaats een recensie in Het Financieele Dagblad. Beiden zetten mij aan het denken, en dat wil ik graag met jullie delen.
WAT IS JULLIE VISIE !
Veldman en Van Arendonk zijn het niet eens (Veldman zegt zelfs lariekoek) met mijn stelling in mijn boek Kloteklanten dat markten wel veranderen, maar mensen niet. Ofwel, markten zijn de laatste jaren volledig overhoop gehaald, …
… klanten (consumenten) maken wellicht gebruik van de nieuwe dingen, maar veranderen in essentie niet. DNA blijft gelijk.
Nu Van Arendonk en Veldman, maar ook anderen die hierop tijdens workshops en lezingen stellig reageren; het niet met me eens zijn, denk ik er over na: veranderen mensen dan wel?
Mijn insteek is dat na 50.000 jaren van evolutie, mensen niet veranderen nu er ineens internet en Twitter is. Toen 500 jaar geleden de boekdrukkunst werd bedacht, begonnen mensen met lezen maar hielden niet op met praten. Zijn mensen toen ook veranderd? Als ik de wetenschap volg met populaire literatuur als “Tranen van een Krokodil’ van Piet Vroon dan blijft mijn mening dat evolutie langzaam gaat en dat de communicatiebeginselen en dus wellicht ook de klassieke vormen van (marketing) communicatie opgeld blijven doen. Rood is de kleur van het bloed, dus brengt angst teweeg. Blauw is de kleur van de nacht, is rust. Mensen verschuilen zich achter leiders, in groepen. Netwerken zijn in essentie niet groter dan 120 a 150 personen (friends, family, business) omdat de stammen van vroeger niet groter waren. Dat is dus onze ‘span of control’. Linkedin zal actief dus ook niet groter zijn ook al behoor je tot de 1.000+ networkers.
Toegegeven, mensen van vandaag de dag stellen zich kritischer op, hebben meer media tot hun beschikking, komen gemakkelijk in contact met elkaar… Relaties zijn vluchtiger, we worden wat agressiever, maken gebruik van de transparantie om bedrijven uit te dagen betere aanbiedingen te doen.
Feesten, vrijen, frauderen… schreef Paul Postma al eens. Dat doen we analoog en digitaal. We doen overal hetzelfde, stelt Paul, welke media en middelen we dan ook ter beschikking hebben. Een bijl is hetzelfde als een blog…
Mijn allereerste mening is toch wel, in essentie veranderen we niet. Want wat is nu anders, vroeger twitterde ik op het schoolplein en nu is dat digitaal. Schaken deed ik bij vriendjes thuis en nu op het net. Winkelen is gemakkelijker geworden. Prijzen en documentatie, achtergronden en ervaringen helpen mij beter keuzes te maken. Denk ik… Maar ´peers´ heb ik altijd gehad. Analoog en digitaal.
Daarom denk ik, en dat heb ik ook gepubliceerd, dat markten veranderen, dat mensen hier wel op reageren en ageren, maar dat deze mensen in essentie niet veranderen. En nog steeds op de klassieke beginselen hun gedrag vertonen.
Maar… ik twijfel. In die zin dat ik opensta voor andere visies. Zoals van Van Arendonk en Veldman.
Wat vinden jullie? Veranderen mensen nu radicaal of evolutionair, veranderen ze sowieso niet… nu we in een digital world leven?
Egbert Jan van Bel
Egbert Jan van Bel is auteur van marketingboeken (won de marketlingliteratuurprijs in 2004 met 'Event Driven Marketing' en is docent MBA aan de UVA / HVA en aan de Leergang CRM van Beeckestijn. Daarnaast adviseert hij enkele internationale bedrijven op commercieel terrein, als interim adviseur bij Pleon.
Bijna een filosofische stelling.
Misschien kunnen jullie het eens worden dat je binnen een veranderende omgeving andere kanten van dezelfde mens ziet? De opkomst van nieuwe media verandert niet de mens zelf, maar wel zijn dagelijks leven, waardoor hij zich anders ontplooit.
Overigens is er naast DNA ook zoiets als persoonlijke ontwikkeling die een persoon maakt tot wie hij is. Daar heeft de directe omgeving van de mens dus wel degelijk invloed op. Evolutie duurt duizenden jaren, maar een leefomgeving die in honderd jaar totaal op zijn kop wordt gezet verandert de persoonlijke ontwikkeling en de wijze waarop mensen in het leven staan wel totaal.
Interessante overpeinzing Egbert Jan, aangenaam tussen alle facts and figures. Over het knikkeren op het schoolplein: een gevaar in mijn ogen is dat onze digitale wereld door ons gebruikt wordt als substituut voor daadkracht. Met andere woorden: “ik google liever mijn pantoffels, dan dat ik buk en onder het bed kijk”. Hierin zie ik Soren Kierkegaard’s visie op sociale betrokkenheid terug: “no single person who belongs to the public makes a commitment” Mensen hebben een eindeloze passie nodig om zich te committeren aan een gemeenschap. Ik zie de passie in de de digitale wereld vaak niet. Ik zie dus niet het jongetje met het andere jongetje rond het putje. De rollende knikker de gezamenlijkheid. Verkleumde handjes en warme chocolademelk na afloop. Mensen zullen niet gauw veranderen. Mensen zouden elkaar digitaal wel meer kunnen treffen/aanraken, door de snelgroeiende technieken niet als doel, maar als middel naar een diepere ervaring en scala aan mogelijkheden te accepteren.
Evolutie duurt geen duizenden jaren en juist abrupte wijzigingen binnen de omgeving zorgen voor een sneller evolutieproces. Evolutie kan met een abrupte wijziging zelfs binnen twee generaties plaatsvinden.
In natuurlijke selectie en evolutie komt de overlevingskans om de hoek kijken. De best aan de omgeving aangepaste genen overleven beter en worden daardoor in een specifieke omgeving de standaard. De vraag is dan ook bij de opkomst van de digitale omgeving: of er mensen beter of minder aangepast zijn aan deze omgeving en of vervolgens het niet aangepast zijn de overlevingskans substantieel verandert. Ik denk het niet.
Overigens zet de mens de technologie juist in ter ondersteuning van gedrag en om beter aangepast te zijn aan de omgeving. Met technologie zorgt de mens juist dat we niet op de aanpassing van de genenpool hoeven te wachten, maar zelf het heft in handen nemen. Technologie zorgt uiteindelijk juist voor een langzamere evolutie.
De gedragsveranderingen waar je over spreekt zijn eerder sociologische veranderingen (die natuurlijk uiteindelijk ook weer met DNA / evolutie gelinkt zijn), maar de werkelijk sociologische veranderingen door digitale omgevingen zijn denk ik minimaal.
Vergelijk de mens eens met een piano: afhankelijk van welke toetsen die je indrukt, komen er verschillende klanken uit. De piano verandert niet, maar de klank verandert wél.
Mensen veranderen niet, maar wat ze doen en denken verandert voortdurend.
@Annet: Een pantoffel is nog onschuldig, maar behalve het sociale knikkeraspect kun je je ook afvragen waarom je nog kennis zou moeten ontwikkelen als je alles toch zo kunt opzoeken op Wikipedia.
@Michel: Akkoord. Mijn post was meer bedoeld om te illustreren dat twee verschillende uitgangspunten toch gemeenschappelijkheden kunnen hebben. Ik denk dat je beter kunt zeggen dat de maatschappij verandert, dan het individu. Ik ben er van overtuigd dat het allemaal een kwestie van perspectief is en dat er een beschrijving moet zijn waar beide kampen zich in kunnen vinden.
We hebben het hier denk ik meer over evolutie in de zin van het aanpassen de mens aan een nieuwe omgeving dan over natuurlijke selectie en verandering van aanleg en genen.
Mensen veranderen zeer zeker wel. Maar je kan op meer manieren veranderen dan een verandering van DNA of een verandering door evolutie. Een mens heeft behoefte aan een hoop zaken, zaken als onderdak en eten en drinken als ook het gevoel in een groep te horen en met andere mensen te communiceren (ik ben geen psycholoog noch socioloog dus vraag me niet het fijne ervan). Dit zijn doelen en die veranderen met de tijd.
De middelen veranderen de laatste 200 jaar veel sneller met alle technologische ontwikkelingen. Denk aan de manieren van transporteren (trein, auto, vliegtuig) maar ook de manieren van communiceren (telefoon, internet (of eigenlijk: de manieren van communiceren via het internet)).
Door de verandering van middelen kunnen doelen ook veranderen. Waar voorheen het uitzoeken wat het beste product veel te lang duurde en veel informatie niet beschikbaar was, is veel informatie nu transparant beschikbaar en hebben we nieuwe informatie als gebruikerservaringen beschikbaar. Waar het doel eerst een goed product zo snel mogelijk te kunnen kopen, is het doel nu geworden een product te kopen wat goed is volgens meer informatie dan de verkoper en de buren ons geven.
Mensen veranderen niet, markten ook niet. Maar wat wel door het Internet is veranderd zijn de machtsverhoudingen. Waren het luttele jaren geleden nog de bedrijven die kozen wat voor boodschap ze aanboden, af en toe bijgestuurd door een kritische journalist, de politiek of een fanatieke NGO, nu is er opeens een vierde speler: de Internetter.
Met het internet hebben consumenten die problemen hebben met het bedrijf waar ze een ‘afhankelijkheidsrelatie’ mee hebben (Jaarcontract met een telefoonaanbieder, kabelmaatschappij of bijvoorbeeld een energiebedrijf) opeens de mogelijkheid om zich te verenigen én hebben ze een platform tot hun beschikking.
De mogelijkheid tot het uiten van ongenoegen is veel laagdrempeliger dan vroeger. Kritiek op een blog of consumentenforum is zo geschreven. Een brief naar een krant of het bedrijf zelf was toch heel wat omslachtiger. Papier pakken, briefje tikken, in envelop doen, postzegel kopen, naar brievenbus lopen.
Vanwege deze hogere drempel zullen bedrijven ook gaan merken dat hun eigen klantenservice later een trend in klachten zal zien dan iemand die het Net surft.
De behoeft tot klagen onder Nederlanders verandert dus niet, wel de drempel tot klagen en daardoor het aantal zichtbare klachten.
@ Jochem van L.: ik ben wél socioloog en denk dat je analyse wel klopt. Zelfontwikkeling blijft altijd het hoogste goed volgens de piramide van Maslov, maar hóe je dat bereikt, kan veranderen in de loop der tijd, afhankelijk van de middelen die je tot je beschikking hebt. Zo zou het de norm kunnen worden om je pantoffels te googlen als dit betere resultaten oplevert dan bukken en onder je bed kijken.
Ik vraag me nog wel af hoe het zit met de huidige digitale kloof; de mensen die wél met de nieuwe technieken om kunnen gaan en zij die dat niet kunnen. Blijft deze kloof bestaan of sterft deze uit. In elk geval zullen ‘ouderen’ die niet ‘mediawijs’ is, nu een belangrijk onderdeel van die kloof, met de tijd wel uitsterven. Maar de rest?
Interessante stelling! Doet mij een beetje denken aan ’the medium is the message’. Inmiddels weten we ook dat dat maar een betrekkelijke waarheid is. Dus ja, nieuwe media hebben wel degelijk een impact maar ik sluit me volledig aan bij Natalie dat Maslow nog altijd het leidende principe blijft.
Mensen veranderen wel degelijk (evolutie) maar de snelheid waarmee dat gaat is zodanig dat voor ons beeld de mens niet veranderd. Markten veranderen ook maar die verandering gaat een stuk sneller. Gemiddelde adoptie van nieuwe media is op het moment ongeveer 7 jaar heb ik me laten vertellen door Forrester. Ons mediaconsumptiegedrag verandert in die tijd mee. We worden overspoeld door informatie, gaan ons daar tegen beschermen, eerst kunstmatig maar in een wat ander tempo ook fysiek (evolutie). Leuk filosofisch onderwerp. Zouden we vaker moeten doen dit soort discussies.
Change is the law of life. Ik leef graag met de overtuiging dat wij veranderen. Dat alles verandert. Niks staat stil.
Het is pas de laatste 5000 jaar dat wij werken met onze linker hersenhelft, dankzij de grieken. Dit denken heeft geleid tot de wereld die er nu is. Ik geloof dat de mens zich aanpast aan deze wereld. Een nieuwe tijd een nieuw bewustzijn. We beginnen aan een fase waarin “de rechter hersenhelft” weer belangrijker gaat worden om te kunnen “overleven”. Ook ons welstandsniveau zorgt ervoor dat wij nieuwe beweegredenen creëeren(denk Maslow).
Denk ook eens aan hoe geïsoleerd wij leefden in de jaren 80 t.o.v nu. Natuurlijk heeft dit een nieuw bewustzijn gecreëerd. Een nieuw bewustzijn of een nieuwe kijk op de wereld is een sterke motivator tot verandering.
Ja wij veranderen.
Ik weet niet of mensen daadwerkelijk veranderen; wel is het natuurlijk zo dat hun referentie kader continu onderhevig is aan prikkels van buiten en opgedane ervaringen. Op basis hiervan passen mensen al dan niet hun gedrag aan, i.i.g. situationeel. In hoeverre dit tot een blijvende gedragsverandering kan leiden durf ik niet te zeggen. Hiervoor zijn volgens mij belangrijke verschuivingen nodig in het waardepatroon wat mensen er op nahouden.
Mijn idee op dit moment is dat mensen in hun kern niet zo snel veranderen maar dat zij hun gedrag op basis van ervaringen en referentiekaders aanpassen.
Voer voor de psychologen onder ons.
@Raimo
Geisoleerd in de jaren 80? Meer dan nu? Vertel … wat is er veranderd?
Beste Egbert Jan, wat mij betreft loopt het wel los met het verandervermogen of met de veranderbereidheid van de mens. Zolang koeien grazen, zullen mensen blijven winkelen in winkels. Dit i.t.t. wat werd gezegd tijdens de eerste internet hype rondom 2000. Het straatbeeld zou veranderen, hele ketens zouden verdwijnen, zoals bijv. de reiswinkels. In de plaats waar ik woon zijn er inmiddels drie bijgekomen … Volgens mij vinden we het leuk om te reageren op prikkels om ons heen, maar het moet niet te gek worden, want dan treden we buiten onze comfort zone. En daar regeert angst, onzekerheid en – op z’n gunstigst – nieuwsgierigheid.
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!