Pytch Insight 19: Auke Ferwerda van MediaGilde – Hoe Nederland ondernemender te maken?

In Pytch 19 geeft Auke Ferwerda van incubator MediaGilde zijn visie op innovatief ondernemerschap in Nederland (waarom blijft Nederland achter met innovatief ondernemen en waarom zijn we zo slecht in het ‘productizen’ van ideeën? Zijn incubators de oplossing?). Naast het runnen van de incubator, is Ferwerda in samenwerking met onder meer Dialogues Incubator bezig met Dutch Valley: een platform voor betere samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en MKB.

Top drie of net niet?

Om de zoveel tijd komt er weer een nieuwsbericht voorbij, waarin Nederland door een economische bril wordt vergeleken met de ons omliggende landen. Steevast komt hieruit naar voren dat we over erg geavanceerde technologie beschikken; in de meeste gevallen goed genoeg voor een top drie positie. Dat beeld wordt bevestigd in onze huishoudens en onze voorliefde voor gadgets: ons land kent een hoge penetratie van breedbandinternet, een grote populariteit van slimme mobieltjes, en in bredere zin, een erg goede beschik- en verkrijgbaarheid van moderne technologie. Tegelijkertijd is Nederland een vaste waarde in de achterhoede van de ranglijsten wanneer het gaat om ons vermogen om te innoveren: anders gesteld, we beschikken dan misschien wel over de laatste technologische kennis, we maken er alleen maar mondjesmaat innovatieve producten en diensten mee. De grote vraag is dan ook waarom Nederland zo achter blijft op innovatief ondernemerschap, en het ‘productizen’ van ideeën? Hoe kan een land, van oudsher slecht in het inschieten van penalty’s, ook zakelijke kansen beter leren inkoppen?

Universiteit als oplossing?

De eerste plek waar men vaak naar wijst in het beantwoorden van deze vraag, is de Universiteit; van oudsher de kraamkamer van onderzoek, en hofleverancier op het gebied van octrooien. Octrooien die overigens daarna vaak op de grote hoop belanden, terwijl onder-nemers ergens anders hun heil zoeken. Geheel uit onverwachte hoek vormt dit octrooi namelijk een van de belangrijke struikelblokken. Doordat universiteiten onderzoeken facili-teren, en bovendien vaak de hoge kosten voor een octrooiaanvraag op zich nemen, wordt hier als tegenprestatie een aandeel in de onderneming voor terug verlangd. Het resultaat is vaak een strijd over percentages, waarbij de universiteit, als financier een sterke positie inneemt ten overstaan van de onervaren student. Voor veel ondernemers is dit een valse start of zelfs een onoverkomelijke hindernis: de onderneming sterft een stille dood. Dit probleem is overigens zeker niet uniek voor ons land; op het MIT in Boston kiezen studen-ten tegenwoordig een van hun mindere projecten als afstudeerproject, om zo met hun bes-te ideeën zelf aan de slag te kunnen gaan. Tegelijkertijd beschikt hetzelfde MIT echter wel over ‘s werelds meest succesvolle ondernemerschapwedstrijd (de 100k competitie), waarmee goede ideeën ‘in de rebound’ alsnog in de talentvijver van MIT terecht komen.

De vraag rijst echter hoeveel mensen er in ons land de stap naar ondernemerschap durven te zetten. Aan ambitie geen gebrek: vraag een willekeurige groep bedrijfskunde studenten naar hun ambities, en een flink deel zal aangeven zelf ondernemer te willen worden, “maar pas nadat er werkervaring is opgedaan”. Een grote valkuil zo blijkt: want de meervoudig getalenteerde studenten met grote ambities, worden voortijdig aangesproken door internationale consultants en andere ‘sexy’ bedrijven. De MBA die na twee of drie jaar als worst wordt voorgehouden vormt bovendien een slimme corporate lockin: vaak is er een gunstige terugbetalingsregeling met de huidige werkgever, of een ‘sign on bonus’ met een buitenlandse corporate. Want zeg nou zelf: wie wil er als startend ondernemer begin-nen met een studieschuld van één ton, of twee?

Het is dan ook in eerste instantie verrassend maar tegelijkertijd goed verklaarbaar waarom binnen onze incubator Mediagilde zoveel ondernemers gevestigd zijn met een kunstenop-leiding. Enerzijds bieden opleidingen aan bijvoorbeeld de HKU (Utrecht/Hilversum) erg praktische interaction design en programmeer cursussen aan; niet onbelangrijk als je een ‘killer app’ wilt ontwikkelen. Tegelijkertijd is hier juist sprake van een ‘lockout’: veel creatieve afstudeerders hebben geen corporate alternatief zoals hun peers aan een niet creatieve opleiding bij een HBO of universiteit. De vraag is hier dan ook eerder of ze als zelfstandige gaan werken in opdracht voor derden, of in opdracht van henzelf gaan starten met een eigen product. Juist de combinatie werkt vaak heel krachtig: van meet af self supporting met een ontwerpstudio, en met de opbrengsten de innovatie bekostigen.

Incubators als oplossing?

Met onderwijs is echter maar een deel van het vraagstuk te verklaren. Een grotere vraag is waar je als ondernemer in Nederland met of zonder opleiding op zak überhaupt naar toe kan, naast de KVK, Syntens en ‘Het Beste Idee van Nederland’. Gelukkig ontstaan er langzamerhand meer mogelijkheden. Het aantal partijen ‘dat wat met innovatie’ doet neemt elke dag toe. Incubators, zoals Mediagilde zijn er inmiddels in veel verschillende smaken, maar ook bedrijfsplancompetities, corporate venturing afdelingen, Technology Transfer Offices en wat dies meer zij, zijn gestaag bezig om het gapende gat tussen KVK en venture capital op te vullen. Helaas wordt het wiel regelmatig opnieuw uitgevonden met verspilling van kostbaar geld en tijd als gevolg, omdat veel praktische kennis over schaling van innovatie in Nederland (nog) niet voorhanden is.

Om een gezamenlijke achterstand om te buigen tot een winning ecosysteem is veel geld en geduld nodig; voordat een incubator echt gaat lopen is in de regel meer dan 10 jaar nodig, terwijl de meeste initiatieven op dit moment amper vier jaar geleden het levenslicht hebben gezien. Hier ligt een taak weggelegd voor de overheid: om aantoonbaar succes-volle initiatieven financieel en fiscaal te blijven ondersteunen, zonder bij iedere wisseling van de wacht nieuwe smaken te willen proeven. Een bezoek van een Singaporese games incubator werkte in ons geval ontnuchterend. De focus van de Singaporese overheid is om ‘gaming capital’ van Azië te worden; een ambitie die de overheid 100 miljoen euro per jaar waard is. Met als gevolg dat na een aantal jaar nagenoeg alle Aziatische hoofdkantoren daadwerkelijk in Singapore gevestigd zijn. Het begint bij ambitie…

Open innovatie in het bedrijfsleven als oplossing?

Ook voor het bedrijfsleven ligt overigens een belangrijke taak weggelegd. In het bijna antieke maar nog altijd actuele standaardwerk Regional Advantage wordt het succes van Silicon Valley afgezet tegen het ooit veel grotere Route 128, het gesloten bolwerk van ondermeer IBM. Zonder in open innovatie clichés te vervallen, wordt helder uiteengezet hoe de uitwisseling van kennis en kansen tussen studenten, job hoppende werknemers, (in hoog tempo switchend tussen carrières bij bedrijven als Apple, HP en Microsoft) en ervaren investeerders uiteindelijk het explosieve mengsel vormde waar de rest van de wereld nog steeds geen overtreffende trap voor kent. Hoe creëren we in Nederland een cultuur waarin grote bedrijven samenwerken met colle-ga’s net buiten hun ‘comfort zone’: uit andere branches, of met veel kleinere, talentvolle ontwikkelaars?

De gezamenlijkheid is de oplossing

Zoals in de inleiding gesteld, aan kennis ontbreekt het ons niet, en aan initiatieven even-min. Er lijkt bovendien nieuwe generatie ondernemers op staan, die met een moderne do-sis zelfvertrouwen en gewapend met hun blog en Twitter account snel de mondiale waarde van hun persoon en merk weten te vergroten. Het is dan ook hoog tijd dat onze Nederlandse captains of industry zelf ook eens wat verder over de schutting te kijken. Dat crea-tief academen ook een keer een pak aantrekken en misschien zelfs een das, en bovenal dat Nederland trots is op haar ondernemers, voordat ze naar het buitenland zijn vertrokken. Vanuit Dutch Valley zullen wij deze eerste snelwegen van samenwerking in ieder geval realiseren. Zo kunnen de ondernemers in spé snel naar hun nieuwe werk zoeven.

Pytch interview

Auke Ferwerda is incubator manager bij Mediagilde, een nieuwe media incubator gevestigd in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Auke startte tijdens University College in Utrecht in 1999 een eigen bedrijf met een aantal mede-studenten Tribe Y waar hij eigen startup ervaring opdeed bij incubator Twinning.

Mediagilde is een nieuwe media incubator die jonge ondernemers (pre-seed stadium) de kans biedt om in 1 jaar het bedrijf verder te laten ontwikkelen. Mediagilde doet dit door het aanbieden van kantoorruimte maar veel belangrijker actieve begeleiding en een netwerk ter beschikking stellen. Er zitten nu zes bedrijven in Mediagilde waaronder De Monsters, postmachina en VirtuaGym.