Economisch weerbericht (87): Waar gaat het eigenlijk over?
Debatten, interviews, stem- en bezuinigingswijzers: bij elkaar geven ze de indruk dat we op 9 juni beredeneerd naar de stembus kunnen, maar dat is larie. Om te beginnen beperkt zich de rationaliteit van onze keuze tot de programconsistentie, de breekpunten en de verkiezingsretoriek, zoals die zich de afgelopen weken hebben ontwikkeld. Het is in letterlijke zin een verwarde mix binnen de creatieve marges van een vermeend objectief systeem, als u begrijpt wat ik bedoel. Wat is goed en wat niet? Voor de economie, de werkgelegenheid, de koopkracht, het onderwijs, de AOW, de huizenmarkt, de zorg, voor inburgeraars en ga zo nog maar even door. In combinatie wel te verstaan!
De politici weten het ook wel: één gepercipieerd en uitvergroot misstapje kan de verkiezingsuitslag nog bepalend beïnvloeden. Ook wie er in de peilingen niet florissant voor staat, denkt de beoogde buit nog binnen te kunnen halen. Dat alleen al duidt op nattevingerwerk. Met dank aan de zwevende kiezer, alle nietstemmers en het weer. En dan de compromissen die er na de vorming van het nieuwe kabinet gesloten worden. Ik zou het heel prettig vinden, wanneer het CPB de mate van economische effectiviteit en eventueel kiezersbedrog systematisch en doorlopend zou doorrekenen via een post-mortemanalyse van de verkiezingsprogramma’s, gerelateerd aan het kabinetsakkoord en de uitvoering daarvan.
Ook had ik graag gezien, dat er na medio maart niet alleen was gefocust op de 29 miljard als afbakening van het veel te korte verkiezingsspel, maar dat er ook een aantal what-if-scenario’s waren meegenomen. Ik noem maar even het geluid van de ECB, dat vanwege de onzekere economische vooruitzichten de banken in Europa de komende tijd (zeker) nog zo’n 195 miljard moeten afschrijven. Of het geluid van de International Labor Organization, nota bene onder verwijzing naar de Grote Depressie, dat we keihard op een recessie afstevenen, wanneer wordt toegegeven aan de druk om schulden af te bouwen. Daar gaan we sociale instabiliteit van krijgen.
Wat we de afgelopen jaren keihard hebben geleerd, is dat wanneer dit soort bronnen dit soort geluiden afgeven, we die situatie dan al met zekerheid te pakken hebben. Zo ook deze week Gerrit Zalm over dat de ABN Amro-miljarden waarschijnlijk niet terugkomen. Laat staan dat de steun aan Griekenland zal worden terugbetaald, zoals Nout Wellink in april nog tegenover Boersenzeitung verklaarde.
“Waar gaat het eigenlijk over?” is in dit verband de centrale vraag. Het gaat niet over 29 miljard, dat weten we al lang. Ook gaat het niet over zo hard mogelijk bezuinigen. Waar het over gaat, en dat horen we nergens, is dat alle goede bedoelingen met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid links, rechts, boven, onder, voor en achter door de actualiteit worden ingehaald. “Red de schatkist met de Bezuinigingswijzer” is al een hele tijd een volstrekt achterhaalde exercitie.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Ha Jaap,
Een interessant begin van je column. Het is inderdaad een valkuil om te denken dat we in het stemhokje een weloverwogen keuze maken. De meeste kiezers en politici lijken met de (waan van de) dag te leven. Wat op dit moment aan actualiteit wint, verliest morgen alweer aan aantrekkingskracht.
Het is voor de kiezer ondoenlijk om alle programmaboekjes door te worstelen en vervolgens te begrijpen welke consequenties het programma heeft op ieders eigen (gezin)situatie. Ook is het lastig om op inhoud hierover met anderen te debatteren. We zijn sterker in het overtuigen van de ander, dan dat we de kunst verstaan om echt naar de ander te luisteren. Daarnaast hebben we onze eigen overtuigingen, die lang niet altijd op de werkelijkheid is getoetst.
Het vereenvoudigen van de werkelijkheid of van moeilijke en ingewikkelde problemen lijkt een menselijke eigenschap te zijn. Het maakt de wereld om ons heen begrijpelijker. Kiezers selecteren op een aantal kwesties of kiezen voor een persoon die zij sympathiek vinden. Logisch dat we, zonder dat we het vaak weten, het risico lopen om op basis van irreële gedachten of op basis van oneigenlijke argumenten een politieke keuze te maken.
We denken dat we rationele wezens zijn. Helaas, in werkelijkheid laten we ons leiden door een mix van emoties, waaronder onderbuikgevoelens, en natuurlijk een aantal cognitieve overwegingen. Emoties en onderbuikgevoelens staan soms verstandige politieke beslissingen in de weg. Trouwens, hetzelfde geldt voor de beslissingen die u op economisch gebied neemt.
Hoe vaak gebeurt het niet dat er eerst een crisis aan te pas moet komen voordat er een gedragsverandering tot stand komt. Van de kredietcrisis, de internetbubbel en natuurlijk van alle andere crisissen hebben we kunnen leren dat mensen maar beperkt in staat zijn om rationeel te handelen. In aanloop naar een crisis houden de meesten zich liever bezig, politici incluis, met hun dagelijkse beslommeringen of allerlei andere praktische zaken.
Waarom sparen we ons op dit moment suf? Gebeurt dit op basis van een rationele overweging of komt dit omdat we ons door emoties laat leiden? Hadden huizenbezitters dan niet eerder kunnen bedenken dat huizenprijzen kunnen dalen en daardoor de schuld groter kan worden dan de onderliggende waarde van de woning? Ja, natuurlijk hadden ze dat kunnen doen. We hebben dat niet gedaan omdat allerlei emoties, zoals hebzucht en optimisme, ons in de weg hebben gestaan. De Nederlandse particuliere schuldenberg (zie: http://www.huizenmarkt-zeepbel.nl/, 3 juni 2010) is op dit moment zelfs groter dan de schuldenberg van de PIGGS. Geen lijsttrekker die hierover het debat durft aan te gaan.
De beslissing om meer te gaan sparen is voor de huizenbezitter misschien wel een belangrijkere beslissing dan de beslissing op welke politieke partij er gestemd wordt. Stemt u op 9 juni op basis van emoties, onderbuikgevoelens of op basis van een rationele overweging? Als u ervan overtuigd bent dat u op basis van een rationele overweging een keuze maakt, kijk dan ook nog eens op een rationele manier, het liefst voordat het stemhokje in verdwijnt, naar uw hypotheekschuld. Besteed vervolgens enige aandacht aan de manier waarop u, indien dit noodzakelijk blijkt te zijn, uw schulden kunt afbouwen. Uw rendement kon wel eens hoger uitvallen dan het rendement van uw politieke keuze.
4x waar het eigenlijk over gaat via nu.nl:
[1] De Duitse regering presenteert naar verwachting maandagmiddag het grootste pakket bezuinigingsmaatregelen uit de geschiedenis van de Bondsrepubliek.
[2] De Britse toezichthouder op de financiële markten, de Financial Services Authority (FSA), vreest dat banken en verzekeraars in eigen land flink geraakt kunnen worden door de schuldencrisis in een aantal Europese landen. Dat schreef The Sunday Times zondag.
[3] Nouriel Roubini verwacht dat de eurozone een periode van nul procent economische groei of zelfs krimp ingaat. Roubini wist eerder de Amerikaanse huizencrisis juist te voorspellen. Ook in de Verenigde Staten zullen er opnieuw problemen ontstaan.
[4] De beurzen in Azië incasseerden maandag zware verliezen. Zorgen over de Europese schuldencrisis en tegenvallende arbeidscijfers uit de VS plaagden de Aziatische beleggers.
[5] David Cameron warned today that Britain’s “whole way of life” will be disrupted for years by the most drastic public spending cuts in a generation as he said that unless such cuts were made annual interest payments on the UK’s “staggering” debt would rise to around £70bn per year within five years.
The prime minister made his most gloomy remarks since taking office as he declared that Britain’s public finances were worse than expected and were forcing the coalition government to take “momentous decisions” in the “urgent task” of cutting the deficit.
Bron: Guardian. Op 22 juni presenteert de regering-Cameron de begroting.
Als Nouriel Roubini gelijk krijgt, zullen de huizenprijzen en de rente waarschijnlijk verder dalen. Ondanks het feit dat het probleem van de hypotheekrenteaftrek daarmee minder urgent lijkt te worden, wordt het probleem niet bij de wortel aangepakt. Om te voorkomen dat huizenbezitters vervallen tot ordinaire renteslaven, zou het kredietbeleid door de politiek en de toezichthouders bij de wortel aangepakt moeten worden, bijvoorbeeld door de mogelijkheden tot kredietverlening drastisch in te perken of langzaam af te bouwen. Zoals we hier al eens eerder aan de orde hebben gesteld zou de kredietmogelijkheid voor hypotheken op basis van het bruto jaarsalaris bijvoorbeeld met 0,3 punt per jaar verlaagd kunnen worden.
Wilt u het heft in eigen handen nemen? Dan kunt u uw eigen levensstijl onder de loep nemen en al dan niet besluiten meer te sparen om uw hypotheekschuld af te lossen.
1Vandaag-dramadebat met onzinnige stellingen: 1 sociale stelsel hervomen, 2 islam de deur uit, 3 bezuinigen goed voor iedereen.
En dan dit — BELACHELIJK ZEG:
“Wilders wint nipt van Cohen in lijsttrekkersdebatGeert Wilders is door de leden van het EenVandaag Opiniepanel uitgeroepen tot de beste debater in het EenVandaag lijsttrekkersdebat. Hij kreeg 21procent van de stemmen. Hiermee bleef hij Job Cohen net voor, deze kreeg 19,4 procent. Femke Halsema werd derde met 18,7 procent.
De uitslag ziet er als volgt uit:
1. Geert Wilders 21%
2. Job Cohen 19,4%
3. Femke Halsema 18,7%
4. Mark Rutte 17%
5. Emile Roemer 16%
6. Jan Peter Balkenende 7%
Aan de stemming deden 500 panelleden mee.”
Verkiezingsuitslag interpreteren? Simpel! Graag terug naar een VETTE economie (VVD-score). Blijf wel “sociaal” (whatever that may be) (PVDA-score). De Islam is eng (PVV-score). We zijn helemaal fed up met de (oude) politiek EN OVERHEID (CDA-score). Wie iets anders?
Via de wet vd grote getallen heeft HOLland het meest obvious uit de onderbuik getoverd. Heeft gelukkig NIKS te maken met ratio 🙂 Dat is ook wat we van deze verkiezingen moeten leren. Politiek is noodzakelijk onderbuikgekleuter. Zo hebben we dat nu eenmaal gedefinieerd. Misschien dat en het spelelement in de cultuur erkennen (Huizinga 1938).
Hoe breekbaar zijn de grote breekpunten? Zodra binnenskamers het applaus uitdooft, de overwinningsroes wegebt, er weer een beroep wordt gedaan op rationele standpunten, de internationale ontwikkelingen en het geroezemoes in de partij aanzwelt, ja, dan gaat het weer ergens over. Jaap, het was gezellig gisteravond.
AANVALLUUUUH >> ja het was supergezellig gisteravond 😉 TNX amigo
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!