Picnic09: De toekomst van geld met Bernard Lietaer

23 september 2009, 11:40

{title}Wat is geld eigenlijk? We denken allemaal dat we weten wat het is, maar in de praktijk zit geld vooral in ons hoofd. De Amerikaanse dollar heeft al sinds de jaren zeventig geen intrinsieke waarde meer volgens Anthony Citrano. De gouverneur van de Bank of England stelt dat geld zal worden vervangen door IT-systemen. Dat is niet alleen een mooie theorie, maar in Afrika zie je bijvoorbeeld geld vervangen worden door een handel in belminuten op mobiele telefoons zo vertelde Henk van Arkel vanmiddag op Picnic. Geld heeft waarde omdat we erin geloven, de waarde zit volledig in het vertrouwen dat we er in hebben.

Bernard Lietaer hield een vlammend betoog over de gebreken van het geld systeem. Geld is per definitie niet compatible met ‘community’, aldus Lietaer. Het voorbeeld wat hij geeft: “geef je vriendin of vrouw maar eens 100 euro voor haar verjaardag en kijk goed naar de uitdrukking op haar gezicht”. Geld alleen kan niet de enige ‘currency’ zijn van een maatschappij, zo bepleit hij. Er is evenwicht nodig tussen duurzaamheid en efficiency.

In het Westen hebben we geen goede term, vandaar dat Lietaer de Ying-Yang vergelijking gebruikt. De Yang is een typisch Westerse insteek. Als je maatschappij gebouwd is op het geloof in een almachtige God, geloof je in hiërarchie en daar zie je momenteel dat het geld systeem oppermachtig is. De Ying maatschappij is gebaseerd op het feit dat het goddelijke om ons heen is, onderling vertrouwen en hoewel er geld in dergelijke maatschappijen is, is het doorgaans niet de enige currency. Het zijn maatschappijen veel meer gebouwd op duurzaamheid.

Vis in het water

Uit onderzoek blijkt dat elk systeem in de natuur een balans heeft tussen efficiency en duurzaamheid. Er is een optimaal punt en het is mogelijk té efficiënt te zijn. Geld is een teken van efficiency en onze op geld gefocuste maatschappij is derhalve té efficiënt. De huidige financiële crisis is volgens Lietaer een systeemcrash, niet puur vanwege de banken en hoe ze opereerden, maar vanwege de rol die geld heeft. Een citaat om te verduidelijken: “Een vis wordt in het water geboren, leeft in het water en sterft in het water, maar weet waarschijnlijk niet wat water is.” Mensen hebben dat met geld en hebben geen idee meer wat geld ons eigenlijk allemaal laat doen.

Er moet volgens Lietaer een balans gevonden worden tussen het geldsysteem en alternatieve systemen van betaling. Dat alternatieve systeem moet dan natuurlijk, net als bij normaal geld, gebaseerd zijn op vertrouwen. Lokaal is dat niet zo’n probleem blijkt uit verschillende cases met betrekking tot local currency die nu ontstaan in de wereld. Maar hoe is dit op grotere schaal uit te rollen?

Social Ranking

Mijn persoonlijke gevoel zegt dat social ranking hier een belangrijke rol in kan gaan spelen. De betrouwbaarheid van personen, de ‘gift economy’, het elkaar helpen. Nu nog gebeurt ook dat op kleine schaal erg veel, tenminste, in mijn omgeving zie ik het veel gebeuren. Hier ligt een rol voor social networks, waar mensen elkaar helpen en diensten uitwisselen voor bijvoorbeeld credits, die je soms zou kunnen omzetten in gewoon geld. Want een gift economy of ruil economie kan perfect bestaan naast een geld economie, ze versterken elkaar en maken zo een betere balans.

Vertrouwen

Vertrouwen is daarbij natuurlijk het kernwoord, we moeten elkaar vertrouwen en de personen die het vertrouwen schenden zullen daar dan ook de last van moeten ondervinden. Dat laatste lijkt op dit moment nog een probleem in de huidige Nederlandse maatschappij. Daar waar we producten raten op hun kwaliteit op sites als Kieskeurig.nl, is kritisch zijn over diensten al lastiger en vinden we het vaak nog onethisch om dit met individuen te doen. op zich bijzonder als je bedenkt dat we in Nederland de op 4 na meest geïndividualiseerde maatschappij ter wereld zijn, volgens de cultuurdimensies van Hofstede. Maar als een alternatief financieel systeem ook op basis van vertrouwen moet functioneren en er geen centrale bank is die dat vertrouwen schenkt, hoe anders dan op individueel niveau moeten we het dan weergeven?

De toekomst van het geld was een bijzonder inspirerende sessie op PICNIC 09 vandaag, die mij persoonlijk veel heeft gegeven om over na te denken!

Bas van de Haterd
Professioneel bemoeial bij Van de Haterd Consultancy

Freelance professioneel bemoeial. Kijkt altijd naar het fundamentele probleem, niet de quick fix. Centrale focus zijn de (online) dialogen met klanten, stakeholders, medewerkers en toekomstig medewerkers (afhankelijk van de opdracht). Actief als interim community manager, projectleider voor nieuwe corporate recruitmentsites, adviseur bij verschillende start ups en inspirator m.b.t. de toekomst van werk (de arbeidsmarkt van de 21e eeuw).

Categorie
Tags

4 Reacties

    sbharzevoort

    Tsja, mooi. Als je in deze materie wilt duiken kijk dan vooral een Zeitgeist Addendum waarin aan de hand van Krishnamurti een wereld geschetst zonder het monetaire systeem.


    23 september 2009 om 21:06
    Justin

    @Stefan

    Dan hoop ik dat de Addendum versie inhoudelijk accurater is dan de originele Zeitgeist, daar zaten teveel haken en ogen aan om als geheel serieus te kunnen nemen.


    24 september 2009 om 07:13
    Justin

    @ Patrick Geerlings

    Het filmpje is inzichtelijk, maar wel erg kort door de bocht. Het Federal Reserve System is in 1913 ingesteld na hervormingen in het bankensysteem door eerdere financiële crises. De commerciële banken wilden bescherming, structuur en hulp in de vorm van zelfregulering. President Wilson wilde dat de federale overheid zeggenschap zou krijgen in het kapitaal. Zo werd een compromis gesloten en kwam men uit op een stelsel van twaalf regionale Federal Reserve Banks, dat de banken in die regio zelf zouden runnen. De zeven leden van de overkoepelende Board of Governors zouden daarentegen door de president worden benoemd. De Governors zouden bovendien overlappende termijnen krijgen van veertien jaar, om de onafhankelijkheid te waarborgen. Uit de leden van de Board mag de president een voorzitter kiezen voor een termijn van vier jaar. Hij of zij rapporteert aan het Congres, overlegt met de president en praat regelmatig met de minister van Financiën.


    24 september 2009 om 15:47

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!