Economisch weerbericht (22): Lente op de beurs?
Hou het maar op volatiliteit. Meer wil ik in elk geval niet maken van een paar daagjes feest op de beurs en de blijde boodschap dat banken weer geld verdienen, terwijl Liechtenstein, Andorra, Zwitserland. Oostenrijk en Luxemburg het bankgeheim verlaten, als poeslieve jongetjes die net enorm op hun flikker hebben gehad.
Investeerders zijn nog altijd skeptisch, want het is volstrekt onduidelijk hoe de staatshulp aan het bankwezen zal uitpakken. Komende dinsdag staat de herkapitalisering in de US op de agenda. Het zaakje herverpakt de markt op, richting institutionele beleggers en particulieren. Veel ‘vertrouwen’ boezemt dat niet in, want aan dit soort praktijken hebben we de desintegratie van het financiële systeem te danken.
Maar je moet wat als vadertje staat. En gegeven de volatiliteit van ons instabiele en complexe financieel-economische systeem zijn A) de effecten van maatregelen toch niet goed in te schatten, en dan is het B) zaak de complexiteit te verminderen en stabiliteit te veinzen, in de hoop daarmee zo veel mogelijk crisisellende te dempen.
Tijd kopen en handelen, want we zitten midden in de crash. De beurs is al ontploft; nu komen de obligaties en het vastgoed. China zei deze week officieel de US-staatsobligaties te vrezen. En met de pensioenen is het over anderhalf jaar nog veel erger gesteld. De grootste luchtbel aller tijden is uit elkaar gespat; en wel op mondiale schaal, dus er zijn geen regio’s die de wereldeconomie en de wereldhandel weer even kunnen aanzwengelen.
Maar op straat is weinig te merken, want alles wordt met de dag goedkoper. Geniet ervan zolang het gaat. Dit jaar al twee keer vrijdag de 13de gehad, en nummer twee is aardig uitgepakt. Kijken hoe het over acht maanden in november staat. Dan is de volgende.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
@Jaap:
Tjonge, jonge. Zwartgalliger kan bijna niet. Met een dergelijke post draag je enkel bij aan de negatieve berichtgeving in de media, die blijkbaar het “Shit-sells” adagium omarmt. Ofwel, “ellende” verkoopt (-je krant beter).
Mijns inziens is de huidige economische situatie vooral ontstaan door een communicatie crisis. Als Balkenende zegt dat de hypotheekrente aftrek wellicht wordt afgeschaft, als Donner de WW duur zegt te gaan bekorten en Wellink roept dat “de crisis nog lang niet ten einde is”, houdt de consument de hand op de knip. En juist dit laatste is funest voor de economie.
Zodra de media, inclusief blogs, ook positieve berichten communiceren, wordt het sentiment fors positiever en nemen de bestedingen toe. En dat is weer goed voor de economie…
@Gosse ADB. Je maakt volgens mij een denkfout. Doordat de werkloosheid toeneemt, de kredietverlening stokt, het consumentenvertrouwen daalt, kleine bedrijven (MKB of éénmanszaken) het werk zien opdrogen of nu al tegen een lege agenda aankijken, zullen andere bedrijven grote moeite hebben om de voorraden weg te werken. Het is niet een kwestie van willen, maar het is een kwestie van niet kunnen.
Er is volgens mij ook geen communicatieprobleem. De manier waarop er wordt gecommuniceerd is een gevolg van gevoelens van angst. Blijkbaar mag dit niet geuit worden. Het vreemde is dat ongebreidelde optimisme wel is toegestaan. Denk voor het gemak eens aan de volgende perioden terug, namelijk: 1986/1987 – 1999/2000 – 2005/2006.
Ik denk dat er sprake is van cognitieve dissonantie. We willen de informatie die tot ons komt, maar ons uitkomt gewoon niet horen. Dit geldt vaak aan het einde van een periode met groei, maar net zo goed aan het einde van een periode met economische krimp.
Illustratie. Stijgende huizenprijzen zijn prachtig, om maar eens een voorbeeld te noemen. Realiseer je dat de hypotheeklasten een steeds grotere hap uit het besteedbaar inkomen opeiste. Zeker in Amerika. Niemand heeft zich hier om bekommerd. Ofwel? Volgens mij rekenden we ons alleen maar rijk en maakte we maar rijkelijk gebruik van de aangeboden kredietfaciliteiten om alvast een voorschot te nemen op de toekomst.
Economische ellende is niet voorkomen. Het hoort bij het ritme van het economische (gevoels)leven. En toch gloort er hoop!
@Jaap,
Nu de industriële productie heel scherp daalt, het aantal faillissementen toeneemt, zijn bedrijven ook sneller door hun voorraden heen. Over enkele maanden hebben we twee jaar crisis achter ons liggen. Dat betekent dat er toch ook weer een aantal zaken aan vervanging toe zijn. Volgens mij ontkiemen op dit moment de eerste zaden van de nieuwe bomen die ooit tot in de hemel lijken groeien. Immers, het wordt letterlijk en figuurlijk voorjaar.
De beurskoersen zijn als gevolg van allerlei omstandigheden gedaald. Onder andere door de verkopen van de pensioenfondsen en of het sluiten van posities door Hedgefunds. We zitten nog in de dalende fase van de beurscyclus. Toch sluit ik niet uit dat deze zomer de bodemfase start of alweer is gestart. Dit is geen voorspelling. Wel een overweging om alert te zijn om nieuwe informatie tot je te kunnen nemen. Momenteel kun je aandelen kopen tegen faillissementsprijzen. Als het zo doorgaat kun je binnenkort bij de Euroknaller de volgende aandelen kopen: Ordina, OCE, Wessanen, TomTom, Heijmans, Bam, Logica en OPG. Of is hier ook sprake van cognitieve dissonantie? Zo ja, dan lijkt het voorjaar op de beurs in ieder geval nabij.
Hoi Jaap,
Bij elke crisis zegt men: ‘Het wordt nooit meer zoals vroeger’. Bij elke hype zegt men: ‘Dit keer is het anders’. Wat ik hier mee wil aangeven is het feit dat we de feiten onder ogen moeten zien en tegelijkertijd zouden we ons ontvankelijk kunnen opstellen nieuwe informatie.
Het kan een valkuil zijn om ons huidige denkwijze te continueren of zelfs te versterken door steeds meer van hetzelfde te verwachten, zonder dat we kijken naar informatie die op het tegenovergestelde wijst. Zo verging het ons ook toen het nog goed ging. Het recente verleden heeft ons geleerd dat politici, het CPB en het bankwezen en consumenten deze financiële ramp niet hebben zien aankomen en de eerste signalen van rampspoed hebben genegeerd.
Het duurt even voordat positieve signalen beginnen door te werken in de macro-economische cijfers. Toch zijn ze er. Desalniettemin hebben we op dit moment nog steeds een geweldig hoog welvaartsniveau. Ik sprak recentelijk een ondernemer wiens agenda in mei akelig leeg is. Toch vertrekt hij voor een vakantie richting Italië en Zuid-Afrika. Tussendoor staat er nog een fietsvakantie gepland in Frankrijk. Kortom, onze welvaart kraakt op dit moment nog niet.
Helaas, enkele maanden geleden daalden de huizenprijzen met vier procent. De media berichte ons dat de huizenmarkt was ingestort. Kortom, het lijk erop dat onze woordenschat aan inflatie onderhevig is. Alles wat veranderd wordt in de overtreffende trap beschreven terwijl niemand zich afvraagt of het wel normaal is dat we onze twaalf jarigen al overladen met mobieltjes en dergelijke.
Al met al, lijkt het me goed om de voorspellingen van het CPB serieus te nemen en tegelijkertijd goed te blijven waarnemen of de eerste signalen van een veranderend economische klimaat al zichtbaar worden.
Jaap en Arnoud, nogmaals dank voor jullie wekelijkse bijdragen; lees ze nog steeds met plezier en ze zetten me telkens weer aan het denken.
Vandaag voor het eerst weer buiten gezeten, in het zonnetje. Het wordt lente, ik weet het zeker!
Ha Marco,
Recentelijk heel druk gehad. Ondanks de crisis. De grootste druk is nu even van de ketel. Ik heb weer tijd om Jaap hier en daar aan te vullen 🙂 Als je uitnodiging nog geldig is, kom ik deze zomer nog eens een bak koffie bij je drinken.
@Arnoud, je bent zeker nog welkom!
Beste Arnoud, je nog eens gelezen na wat business-vriendjes in Fl. te hebben gesproken via Skype.
Je zegt:
“Ik sprak recentelijk een ondernemer wiens agenda in mei akelig leeg is. Toch vertrekt hij voor een vakantie richting Italië en Zuid-Afrika. Tussendoor staat er nog een fietsvakantie gepland in Frankrijk. Kortom, onze welvaart kraakt op dit moment nog niet.”
Wat nu grappig is, is dat een van mijn vriendjes in Fl. een kleine Lance Armstrong is en daar op een originele geëxporteerde fiets beult van Fedor den Hertog. Terwijl ik hier mijn spinning-bike hooguit aai :((
Wat ik denk en weet is dat jouw en mijn en Marco’s en misschien Gosse AdB’s welvaart nog niet zo ontzettend op de tocht staat — maar dat dat indirect en per mei gaat komen (hoewel de zomerhitte eea wat zal dempen).
Was nooit een Marxist maar als de welvaart van mijn medemens op deze paar vierkante kilometers substantieel minder wordt, dan denk ik toch dat ook mijn welzijn wordt geraakt.
Freud was een depressief mens. Zijn endorfinen en apomorfine werden gestimuleerd door bewegen, zoals van ons allen. Fetsvakanties zijn dus prachtig. Net als beulen op een karretje van Fedor.
Maar met “welvaart” heeft dat niks te maken. En met mijn spinning-bike al helemaal niet 😉 Hoewel?
Beste Jaap,
Welvaart kan het gevoel van welzijn in de weg zitten. Volgens mij heeft er sinds de jaren 80 een sluipend proces plaatsgevonden waardoor mensen anders zijn gaan denken over de begrippen welvaart en welzijn. Langzaam maar zeker zijn we ons gaan richten op het verkrijgen van meer. Een achteruitgang of een stabilisatie was om verschillende redenen onacceptabel. Het is een hardnekkige denkfout om te veronderstellen dat een teuggang en of een tijdelijke stabilisatie niet te verteren is. Dit denken zit inmiddels verankerd in alle aspecten van ons leven. Hiermee doen mensen zichzelf te kort en zullen bovendien de strijden ze tegen de natuurwetten in. Dat verlies je onherroepelijk.
De titel van je column gaat over de beurs. Ook daar geldt dat men geen perioden van achteruit wil accepteren. Kijkmaar naar de beursomzet. Deze neemt toe bij een periode met stijgende koersen en de beursomzet neemt weer af na een periode met dalende koersen. Hier zie je overigens een opmerkelijk verschillen tussen mannen en vrouwen. Mannen kopen alleen dingen die duurder worden, terwijl vrouwen vooral alle koopjes afstruinen :-).
Elke twee weken schrijf ik over de beurscyclus. Ook de beursbeïnvloedende factoren kennen een natuurlijk ritme van stabilisatie, vooruitgang en teruggang op het gebied van:- macro-economische factoren; – bedrijfseconomische factoren; – het sentiment; – koerstechnische factoren; – politieke ontwikkelingen; – de opkomst of juist het wegebben van een crisis. Hoe dan ook, het wordt vanzelf weer lente.
Terug naar het welzijn. De economische teruggang kan de deur (soms verplicht) openen naar nieuwe belevenissen. Ik geef (nog?) niet zoveel om luxe. Het is al een luxe om dit land te leven met prachtig aangelegd fietspaden. Vorig jaar ben ik met mijn zoon en zijn vriendje naar Kalkar te Duitsland gefietst. De basis van deze fietsvakantie ligt in een grijs verleden. Ofwel, sociaal emotionele factoren waren de intrinsieke motivator om die jongens een onvergetelijk vakantie te gunnen. Mijn fietsvakanties vergeet ik nooit meer. Het was bijna een kosteloze vakantie de Engelsen waren in de jaren zeventig zo gastvrij dat zij die zielige fietsende jongens met open armen ontvingen. Ik heb zelden zo’n armoede gezien, en werd zelden zo gastvrij ontvangen. Over welzijn gesproken. Het enige minpuntje van de fietsvakantie met de jongens was dat ze van mij bij een reformzaak (vanwege dreigend vitaminegebrek) wortel- en bloemkoolsap moesten drinken. Dat vonden ze maar niets.
Qua welzijn was het een schitterende vakantie. De jongens moesten alles zelf van te voren uitzoeken. Kostte ook niets :-). Ze kwamen met een gebruinde kop terug, hadden niet eens door dat de Duitse meisjes ze wel stoer vonden, en waren supertrots op hun prestatie.
Kortom, of het nu van Marx, Freud of van je eigen spinning-bike afkomt. Het leven is prachtig te maken, mits we in staat zijn om minder te gluren naar de rijkdom van de buren!
Tot slot nog een opmerking over je Amerikaanse vrienden. Volgens mij krijgen zij vanaf april de eerste belastingteruggave terug. Ik meen me te herinneren dat het om zo’n 60 dollar per gezin gaat. Volgens mij is dit zo’n signaal die een voorzichtig en zeer pril herstel kan teweegbrengen op de Amerikaanse woningmarkt en op het inmiddels uitermate laag staande consumentenvertrouwen. Mocht dit bedrag gespaard worden? Ook goed, want dan betekent het dat de banken meer vet op de botten kweken of dat de creditcardmaatschappijen minder oninbare schulden hebben uitstaan. Hoe dan ook, deze belastingteruggave van vermindert het probleem in de samenleving bij het bedrijfsleven en bij de consument. Dat het probleem in een later stadium terugkomt hoeft een nieuwe lente niet in de weg te staan. En ja, het wordt vanzelf weer winter.
Ticker tape RTL-Z vandaag: “het is lente maar de beurs is niet fleurig”. Tja . . .
Ha Jaap,
De titel is oké. Ach, dit jaar zijn we ten opzichte van het vorige jaar ook enkele weken later met het voorjaarseizoen. Zelfs op de Keukenhof staan de tulpen er wel eens niet zo fleurig bij. Misschien maken de tulpen tijdens een nat, koud en guur voorjaar zelfs wel eens een treurige en mistroostige indruk op de argeloze bezoeker omdat ze allemaal het koppie laten hangen. En toch, hoe kan het ook anders? Ze komen ze elk jaar weer op. Hetzelfde geldt voor de koersen. Ook al staan de koersen er nog zo mistroostig bij en laten de beleggers hun koppie hangen, vroeg of laat bloeien ze weer helemaal op.
Jaap, haal je schoffel en je hark maar alvast uit de schuur. Volgens Edward Loef komt de lente er aan. zie: http://www.inveztor.nl/pagina/blog/view/9894 . Als hij gelijk heeft, dan kun je aan de bak. Je zult moeten schoffelen in je financiële tuintje. Hark je overige bezittingen bij elkaar en investeer in zaken die je op termijn geen windeieren zullen leggen. Hak je putopties weg zodat je aandelenrozen kunnen uitbottelen voordat ze tot bloei komen. Tenminste als je gelooft in de visie van Edward Loef..
Zelf vind ik het nog allemaal iets te voorbarig. Immers, tijdens de meeste winters hebben we altijd wel eens een aangename en zonnige dag. Dat wil nog niet zeggen dat het voorjaar begint. Ik denk wel dat we het ergste gehad hebben. Als hij dat bedoelt, dan staan we op één lijn. Sinds de val van de AEX is er nog geen noemenswaardig herstel geweest. Laten we niet blij zijn met een dooie mus. We zitten nog steeds, volgens mij dan, in de dalende fase van de beurscyclus. Persoonlijk vind ik het een goed idee om de voorjaarsjassen maar eens uit de mottenballenkast te halen. Ruim alleen de winterjas nog niet op.
Maar goed, één lentezonnetje zoals vandaag doet ons financiële gemoedsrust weer goed. Juich nog niet te vroeg. De ene lente duurt kan wat langer duren dan de andere lente. Ofwel, een stabiliserende beurs wil nog niet zeggen dat het al snel weer een hete zomerse beurs wordt. De kalenderperiode loopt niet parallel met de beursfase van de beurscyclus.
Overigens lijkt het me voor beleggers beter om niet alleen maar, zoals Edward doet, af te gaan op de technische analyse. Ik respecteer de schrijfstijl van Edward Loef. Dat zeker. Hij komt ontzettend sympathiek over omdat hij naar mijn idee gewoon eerlijk is en afgaat op de feiten zoals hij deze onder ogen ziet.
De technische analyse spreekt vaak over steun- en weerstandslijnen. Wat me opvalt is dat ten tijde van voorspoed de weerstandslijnen als lucifershoutjes sneuvelen, omgekeerd geldt hetzelfde tijdens perioden met dalende koersen. Het fundament van een steunlijn is dan wel heel broos te noemen. Zelf pleit ik meer voor een contextuele benadering. Eentje die rekening houdt met de onderlinge samenhang van de beursbeïnvloedende factoren. Als je deze clustert, dan kom je op een zestal factoren uit. En ja, waaronder de TA.
P.S: bedankt voor je lovende woorden.
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!